Hansı molekulun daha sıx olduğunu necə deyə bilərəm

Digər amillər suyun sıxlığına təsir göstərə bilər. Bu, kran suyu, şirin və ya duzlu su olmasından asılıdır. Suda həll olunan hər bir hissəcik onun sıxlığına təsir göstərə bilər.

Ayaqlarınıza baxıb, həkimə getmədən, hansı xəstəliyinizin olduğunu asanlıqla öyrənə bilərsiniz!

Ayaqlarınız sağlamlığınız haqqında nələr söyləyir?
Bu yazıdan sonra hamı öz ayağına baxacaq.

Üşüyən ayaqlar bir çox ciddi xəstəliyin əlaməti ola bilər.

Ayaq barmaqlarınız hər zaman soyuqsa, bir səbəbi zəif qan dövranı, siqaret çəkmək, yüksək qan təzyiqi və ya ürək xəstəliyi ilə əlaqəli bir dövran problemi ola bilər. Nəzarətsiz diyabet nəticəsində yaranan sinir ziyanı da ayaqlarınızı soyuq hiss etmənizə səbəb ola bilər. Digər ola biləcək səbəblər arasında isə hipotriodizm və anemiyadır. Ayaqlarınızı soyuq hiss etmənizin altında yatan gerçək səbəbi öyrənmək üçün bir həkimə bildirməlisiniz.

Uzun bir günün ardından ayaqlarınızın ağrıması, ayaqqabılarınız üzündən ola bilər. On qadından səkkizi ayaqqabılarının incitdiyini söyləyir. Yaranan bu ağrıların səbəbi hündür dikdaban ayaqqabıdan ötəri ola biləcəyi kimi, sümükdə yaranan kiçik bir çatlaq da ola bilər. Başqa bir ola biləcək səbəb isə: basketbol və ya məsafə qaçışları kimi həddindən artıq sıx və təsirli idmanlar ya da çox sıx məşqlərdir. Zəifləmiş sümüklər osteoporoz riskini artırar.

Qırmızı, ağ və mavi ayaq barmaqları:

Raynaud xəstəliyi, ayaq barmaqlarının ağ daha sonra göy rəngə çalan və sonrasında qırmızımtıl və ən sonunda isə təkrar təbii rənginə dönməsidir. Bunun səbəbi, ani damar daralması və damar spazmlarınızdır. Bunun səbəbi stress və ya temperatur dəyişiklikləridir. Ümumiyyətlə digər sağlamlıq problemlərinə gətirib çıxarmaz. Raynaud, romatoidartrit, Sjogren xəstəliyi ya da tiroid problemləri ilə bağlı ola bilər.

Topuq ağrısının ən sıx görülən səbəbi ; topuq sümüyünə bağlanan uzun bağlarda yaranan iltihab olaraq təyin olunan plantar fasciitis. Bu vəziyyət, oyandığınızda ayaq üzərinə təzyiq edərkən iti ağrılara yol aça bilər. Artrit, həddindən artıq məşq və narahat ayaqqabı geyinmək topuq ağrısına gətirib çıxaran səbəblərdir. Daha az rast gəlinən səbəblər arasında isə topuq altında yaranan topuq tikanı, sümük infeksiyası, şiş və ya çatlaqlardır.

Bəzən bir problemin ilk işarəsi yeriməkdə çətinlik çəkmə və ya ayağını sürümək şəklində bir dəyişimlə görülə bilər. Bunun səbəbi periferik sinir ziyanının gətirdiyi duyğu itkisi ola bilər. Bu hadisələrin təxminən 30%-i şəkər xəstəliyi ilə əlaqəlidir. Ayrıca sinir ziyanı, infeksiya, vitamin əskikliyi və alkoqolizmlə də əlaqəlidir. Bununla birlikdə bir çox vəziyyətdə, kimsə sinir ziyanına nəyin yol açdığını bilməməkdədir.

Bu vəziyyət ümumiyyətlə keçici bir çətinlikdir. Uzun müddətli şəkildə ayaqda dayanmaq və ya uzun sürən uçuşlar sonrasında meydana gələ bilər. Xüsusiyyətlərdə hamilələrdə uzun müddətli ayaqda qalınması vəziyyətində rast gəlinə bilər. Buna qarşılıq ayaq şişməsi zəif qan dövranı, qan laxtası ya da linfa sistemi ilə əlaqədar ciddi bir problem ola bilər. Ayaq şişməsi, böyrək pozuqluğu ya da tiroid şişməsinə səbəb ola bilər. Əgər ayağınızda qalıcı bir şişlik varsa, bir həkimə görünün.

Ayaqda yanma hissi:

Ayaqlarda yanma hissi, periferik sinir ziyanı olan diabet xəstələri arasında məşhurdur. Ayrıca, B vitamini zəifliyi, ayaq göbələyi, xroniki böyrək xəstəliyi, qıçlarda və ayaqlarda zəif qan dövranı (periferik arteriya xəstəliyi) ayaqda yanma hissinə səbəb ola bilən vəziyyətlərdir.

Ayaqlarda qaşıntı hissi, 20 və 40 yaşları arasındakı kişilərdə görülən bir göbələk infeksiyası ola bilər. Kimyəvi maddələr və ya dəriyə qulluq məhsulları qaşıntıya, qızarıqlığa və yaralara səbəb ola bilər. Qaşınan ayağınızın üzərində sızanaq bənzəri ləkələr varsa bu vəziyyət sədəf xəstəliyi ya da immunitet sisteminin verdiyi həddindən artıq reaksiyayla əlaqəli ola bilər.
qadin.az

Ukrayna

AzVision.az maraqlı peşə sahibləri ilə silsilə müsahibələri davam etdirir. Növbəti həmsöhbətimiz Namin Bunyatovdur. Əvvəllər ordumuzun Xüsusi Təyinatlı Qüvvələrində baş leytenant kimi xidmət edən Namin hazırda neft platformalarında ip işləri üzrə mütəxəssis kimi fəaliyyətini davam etdirir.

– 1983-cü ildə Şəmkirdə andan olmuşam. Orta məktəbi bitirdikdən sonra 1998-ci ildə uşaqlıqdan böyük həvəs göstərdiyim Cəmşid Naxçıvanski adına Hərbi Liseyə daxil oldum. Orada 3 il oxuduqdan sonra Azərbaycan Ali Hərbi Məktəbində təhsilimi davam etdirdim. Orda 4 il kəşfiyyat ixstiası üzrə təhsil almışam.

Kəşfiyyatçıları bildiyiniz kimi orduya qəbul etməzdən əvvəl seçirlər, kimliyini təyin edirlər. Haradasa 100-200 nəfərin içindən bir neçə nəfər kəşfiyyata seçilir.

Azərbaycan Ali Hərbi Məktəbi bitirdikdən sonra ixtisasım üzrə təlim-tədris mərkəzində ixtisaslaşma kursu keçməyə başladım. Artıq leytenant hərbi rütbəsini aldıqdan sonra xidmətə hazır idim.

-Kəşfiyyatçı olmaqda məqsədiniz nə idi? Niyə məhz kəşfiyyatçı?

– Bu sahəyə böyük marağım var idi. Hər adam kəşfiyyatçı ola bilməz. Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr elə bir yerdir ki, orada bilik, bacarıq, istedad, fərasət tələb olunur. Xüsusi seçimlərdən keçdikdən sonra ora qəbul olmaq mümkündür.

İlk növbədə insanın tərcümeyi- halına baxılır. Yəni, kimdir, haradandır, ailəsi necədir? Bundan sonra fiziki hazırlıq, idman göstəriciləri yoxlanılır. Xüsusi Təyinatlı Qüvvələrə yalnız könüllüləri götürürlər, sonradan onları sorğudan keçirirlər.

Ora kimini boyuna görə, kimini isə başqa bir xüsusiyətinə görə seçirlər. Hamı hündürboy olmalıdır, deyə qayda yoxdur. Təcrübələr göstərir ki, boy həmişə önəmli rol oynamır. Əsas tələblərdən biri də xarici dil biliyidir.

– Siz özünüz neçə dil bilirsiniz ?

-Azərbaycan və türk dili ilə yanaşı, ingilis və rus dilində sərbəst danışıram. İngiltərədə ingilis dili ilə bağlı təkmilləşdirmə kursu keçmişəm. Fars dilindən də anlayışım var, müəyyən qədər danışa bilirəm. Alman və ispan dillərini də müəyyən qədər öyrənmişəm. Hazırda bu istiqamətdə üzərimdə çalışıram.

-Xüsusi təyinatlılara seçilmək üçün əsas şərtlərdən biri də idmandır. Siz hansı idman növü ilə məşğul olmusunuz?

– Üzgüçülük, güləş, qaydasız döyüş növləri ilə məşğul olmuşam. Amma profesional şəkildə hansısa bir idmanın dalınca getməmişəm.

Qeyd edim ki, Xüsusi Təyinatlı Qüvvələrin xüsusi kursu var. 6 aylıq kursu keçə bilərsənsə, səni qəbul edirlər. Kurs ərzində bizə havada, quruda, suda, səhrada, meşədə döyüş hazırlığı və digər təlimlər keçirilir. Bundan əlavə dənizdə, quruda desantlaşma, vertolyotda desantlaşma, paraşut atlayışları sınaqdan keçirilir. İstənilən hava şəraitində, istənilən ərazidə döyüş qabiliyətini yüksək saxlamaq əsas şərtlərdəndir.

-Orada neçə müddət xidmət etdiniz?

– Demək olar ki xidmətimin hamısı XTQ-də keçdi . Mən başqa yerdə xidmət etmədim. 5 il orada oldum. Sonra sağlamlığımla əlaqədar, zədə aldığımdan xidməti davam etdirməyi münasib bilmədilər. Təlimlər ağır olduğundan zədə və ölüm halları qaçılmaz olur. Zədə almaq normal haldır.

Hazırda da XTQ düşmən təxribatının qarşısını almaq üçün ordumuzun demək olar ki, əsas güc mənbəyidir, kifayət qədər nüfuza və gücə malikdir.

Bildiyimiz kimi ölkəmiz müharibə şəraitindədir. Atəşkəs rejimi müntəzəm olaraq pozulur. Bu, bizim ziyanımıza olsa da, müsbət cəhətləri də var ki, döyüş təcrübəsi toplayırıq. Hər ölkənin xüsusi təyinatlısı belə bir təcrübə keçmək iqtidarında deyil. Bizim təyinatlıların xüsusi döyüş təcrübəsi var. XTQ dünyada seçilən birliklərdən biridir.

-Daha hansı ölkələrdə təcrübə keçmisiniz?

-İsveçrədə olmuşam. Orada qışdağ kursunu keçmişəm. Xizək sürməkdən tutmuş, şiddətli soyuqlarda həyatda qala bilmək kimi təlimlərə qatılmışam. Bəzi ərazilər ola bilər ki, orada xizəkdə daha sürətli hərəkət etmək olar. Dünya təcrübəsində bu artıq öz sübutunu tapıb. Dağ hazırlığı keçən qoşunlarda xizək kursunu keçirlər.
Ümumi götürsək xüsusi təyinatlılar universal əsgərlər olur. Onların da içində döyüş isitiqamətində xüsusi hazırlanmış birliklər olur ki, onlar həmin istiqamətdə daha aktiv fəaliyyət göstərirlər, daha peşəkar olurlar.

– Neçənci ilə qədər XTQ-da xidmət etmisiniz?

– 2006-cı ildən 2011-ci ilə qədər xidmətimi davam etdirdim.

– Bir qədər öncə zədələrinizə görə XTQ-dan ayrıldığınızı qeyd etdiniz. Hazırda hansı zədələriniz var?

-Bir çox zədələrim var. Ayağımdan və belimdən zədə almışam. Belimdən zədəni atlayışlardan, ağır, fiziki hərəkətlərdən, hündür yerlədən atlayıb maneələr zolağını keçərkən almışam. Əsasən belimə görə xidmətimi davam etdirə bilmədim. Çiynim isə dağ hazırlığı zamanı zədələnib.

XTQ-dən tərxis olunandan sonra nə işlə məşğul oldunuz?

– Mən aktiv həyat sürməyi xoşlayıram. XTQ-da xidmətim axıra qədər alınmadı, ancaq yenə də aktiv həyat sürməyi davam etdirirəm.

İndi alpinizmlə məşğul oluram. Eyni zamanda dənizdə, neft platformalarında hündürlük üzrə ip işləri mütəxəssisi kimi çalışıram.

Məsələn, platformanın müəyyən yerləri var ki, orada zədələr, borularda hansısa paslanmış hissələr ola bilər, oranın təmizlənməsi, yenidən rənglənməsi, müəyyən yerlərdə elektrik naqillərinin dəyişdirilməsi işlərini görürəm. Hansı ki, həmin yerlərdə krandan istifadə etmək mümkün deyil.

Dənizdə 5 aydır işə düzəlmişəm. Buna qədər də işimi şəhərdə davam etdirirdim. Şəhərin hündür binlarında, məsələn, `Alov qüllələri`ndə işləmişəm. Oranın şüşələrinin təmizliyində, ən üst qatında çalışırdıq.

O yerlərə ki, hündür kranlar girmir və yaxud girməsi qadağandır, biz iplə qalxıb, həmin yeri bərpa edirik.

– Alpinist kimi fəaliyyətinizdən danışaq.

-Alpinizmə yeni başlayıram. Dağa çıxmaq heç də asan iş deyil. Asan dağlar olmur, dağlar təhlükə mənbəydir.
Xarici ölkələrə, İrana, Gürcüstana, Rusiyaya səfərlərimiz tez- tez olur. Yaxın gələcəkdə Avropa ölkələrinə getməyi planlaşdırıram. Gürcüstanda 5033 metrlik zirvəni, Elburus zirvəsini (eyni zamanda bu Avropanın ən hündür zirvəsidir), İranın cənubunda 4500 metrlik Hezar zirvəsini fəth etmişik.

Azərbaycanın bütün yüksək dağlarında olmuşam. İranın ən hündür zirvəsi olan Dəmavənd (5671m) dağına da çıxmışam. Dəmavəndin üzərində passiv vulkan var, yaxınlaşmaq çətindir. Orada küləyin surəti saatda 95 km-dir, tempuratur mənfi 20-30 dərəcə dəyişir.

– Yürüşlər zamanı hansı qeydi-adi hadisələrlə də rastlaşmısınız.

-Əlbəttə qeyri-adi hadisələr çox olub, təhlükələrlə rastlaşmışam. İlandan tutmuş, dağ keçisinə qədər maraqlı heyvanlar görmüşəm.

Biz getdiyimiz ərazilərdə bəzən ayılar olur. Bildiyimiz kimi ayı, canavar normalda toplu halında insana hücüm etmir. İz olan yerdən ehtiyatlı keçirik. Ancaq bir az hündürə qalxdıqdan sonra heyvanlarla qarşılaşma təhlükəsi azalır.

Mən təhlükəni xoşlayan insanam. Bir çox insanların qalxa bilmədiyi dağlara çıxmışam.

Dəmavənd dağında bundan da təhlükəli hadisə ilə qarşılaşdım. Dəmavəndə çıxan zaman hava şəraiti pis idi. Buna görə də zirvəyə yalnız iki nəfər azərbaycanlı çıxdıq. Hətta bizə xəbərdarlıq etdilər ki, hava şəraiti pisdir, çıxmaq olmaz. Biz yürüşü təxirə salmadıq. Çətin də olsa zirvəni fəth etdik. Qayıdan zaman sürətim azaldığından anlaşılmazlıq nəticəsində öndə gedən yoldaşdan aralı düşdüm. Üstümdə olan su və yemək tükənmişdi. Yolumu qısaltmaq üçün digər marşurutu seçdim. Ancaq yolumun səhv istiqamətdə olduğunu gördüm. Məcburən əsas marşuruta qayıtdım. Bu, ölümlə nəticələnə bilərdi. Səhərə qədər yol gəldim, Artıq məni ölmüş bilirdilər. Hətta xəbər Azərbaycana da çatmışdı.Vəziyyət o yerə çatmışdır ki, cibimdə götürdüyüm donmuş almanı dişləyirdim ki, dodaqlarım susuzluqdan çatlamasın. Şükürlər olsun ki, bu dəfə də şanslı oldum. Yeri gəlmişkən, qışda dənizdə çimməyi, paraşutla atlanmağı, işimlə əlaqədar şəhərin yüksək binalarından Bakını seyr etməyi də çox sevirəm. Bir sözlə, yüksəkliklər hər zaman məni xoşbəxt edir.

Şahanə Rəhimli
Foto: Elvin Abdulla

Hansı molekulun daha sıx olduğunu necə deyə bilərəm?

Sıxlıq kalkulyatoru cismin çəkisi ilə həcmi arasındakı əlaqəni müəyyən etməyə kömək edə bilər.

Sıxlıq Kalkulyatoru

Həcmi ölçüsü
❤️ tərəfindən hazırlanmışdır

Mündəricat

Sıxlıq nədir?

Sıxlıq bir cismin və ya maddənin sıxlığına aiddir. Bu tənlikdən istifadə edərək bir cismin və ya maddənin sıxlığını hesablaya bilərsiniz: bir metr kubda sıxlıq = kiloqramda kütlə, metr kubda həcmə bölünür. Sıxlıq olaraq da bilinir, bir həcmdə paylanmış kütlədir. Başqa sözlə, sıxlıq maddənin 1 metr ağırlığında olan kiloqramların sayıdır. Hər kubmetrə görə daha çox çəkisi olan maddə sıx hesab olunur.

Sıxlıq, fərqli materiallardan hazırlanmış bərabər ölçülü iki kubun adətən fərqli çəkidə olacağına işarə edir. Styrofoam-ın nəhəng bir kubunun çəkisi kiçik bir qurğuşun ilə eyni çəkidə ola bilər.

Sıx materialların bəzi nümunələrinə dəmir, qurğuşun və platin daxildir. Sıx materiallar bir çox metal və qaya növlərində tapıla bilər. Sıx materialların ağır və ya sərt hiss etməsi daha çox olur. Material çox böyükdürsə, seyrək olmasına baxmayaraq, ağırlıq hiss edə bilər (sıxlığın əksi seyrəkdir). Styrofoam və ya şüşə, eləcə də yumşaq ağaclar, məsələn, bambuk və alüminium kimi yüngül metallar seyrək materialların nümunələridir.

Mayelər ümumiyyətlə qazlardan daha sıxdır, mayelər isə ümumiyyətlə daha az sıxdır. Bunun səbəbi, bərk maddələrin sıx şəkildə yığılmış hissəciklərdən ibarət olması və mayelərin hissəciklərin bir-birinin ətrafında sürüşməsinə imkan verən materiallara malik olması, qazların isə hissəciklərdən azad olmasıdır.

Yer üzündəki ən sıx materiallar

Adi atomlarda kütlənin əksəriyyəti nuklonlardan (protonlar və nuklonlardan) ibarətdir. Bu o deməkdir ki, normal maddənin sıxlığı onları nə qədər sıx bağlaya biləcəyimizdən təsirlənəcək və həm də onların daxili atom quruluşundan asılıdır. Metal osmium yer üzündəki ən sıx materialdır. Bununla belə, neytron ulduzları və ağ cırtdanlar kimi ekzotik astronomik obyektlərin sıxlığından qat-qat az sıxdır.

Ən sıx materialların siyahısı:

Qeyd edək ki, istehsal edilmiş izotop olan plutonium uran və nüvə reaksiyalarından hazırlanır. Bununla belə, elm adamları təbii olaraq yaranan plutoniumun iz miqdarını aşkar etdilər.

Hassium, istehsal edilən elementləri daxil etsək ən sıxdır. Hassium Hs simvolu və atom nömrəsi 108 olan kimyəvi elementdir. O, radioaktivdir və ilk dəfə Almaniyanın Hasse şəhərində sintez edilmiş sintetik elementdir. Ən uzun məlum stabil izotop olan 269Hs-in yarı ömrü təxminən 9,7 saniyədir. Sıxlığının 40,7 x10^3kq/m^3 olduğu təxmin edilir. Hasiumun sıxlığı onun yüksək atom çəkisi və lantanidlər seriyasındakı elementlərin ion radiuslarının əhəmiyyətli dərəcədə azalması ilə əlaqədardır. Bu, aktinid daralması və lantanid daralması kimi tanınır.

Meitnerium, 109-cu element, fizik Lise Meitnerin şərəfinə adlandırılmışdır, sıxlıq baxımından Hassiumu izləyir. Onun təxmini sıxlığı 37,4 x10^3 kq/m^3 təşkil edir.

Suyun sıxlığı

Suyun sıxlığının 1000kg/m^3 olduğunu bilmək kifayətdir. Bütün materiallarda olduğu kimi suyun sıxlığı da temperaturla dəyişir. Su əsas olmasa da, istisnadır. Ümumi qayda budur ki, temperatur yüksəldikcə suyun sıxlığı azalır. Bununla belə, su 0 ilə 4 dərəcə Selsi arasında fərqli davranır.

Su otaq istiliyinə gətirildikdə sıx olur. 4 dərəcə Selsi temperaturunda su ən yüksək sıxlığa çatır. Bu niyə vacibdir? Qışda göllərin tamamilə donmasını çətinləşdirir. 4°C-də olan su ən isti olduğu üçün dibinə çökür. 4 dərəcə Selsi temperaturunda su ən soyuqdur və gölün səthində qalır və buza çevrilir. Bu fenomen buzun aşağı istilik keçiriciliyi ilə birləşir, gölün dibini donmuş vəziyyətdə saxlamağa kömək edir ki, balıqlar sağ qala bilsinlər. Bu, elm adamlarının Yerdə həyatın başlamasına kömək etdiyinə inandıqları eyni prinsipdir. Su dibdən donsaydı həyatın belə şansı olmazdı.

Digər amillər suyun sıxlığına təsir göstərə bilər. Bu, kran suyu, şirin və ya duzlu su olmasından asılıdır. Suda həll olunan hər bir hissəcik onun sıxlığına təsir göstərə bilər.

Sıxlıq nədir?

Maddənin sıxlığı onun həcmi vahidinə düşən materialın miqdarıdır. Material eyni həcmdə olarsa, daha yüksək sıxlıqlı bir material daha aşağı sıxlıqlı başqa bir materialdan daha ağır olacaqdır.

Sıxlığı necə təyin edə bilərəm?

Həcmi sıxlıqla necə təyin etmək olar?

Sıxlıq düsturu nədir?

Sıxlıq kütlənin həcmə bölünməsi kimi təsvir edilə bilər. d = m / v, Tənlik şəklində d sıxlıq, m isə kütlə, v isə cismin kəmiyyətidir. Standart vahid kq/m^3-dür.

Mayelərin sıxlığını necə təyin etmək olar?

Hansı planetin sıxlığı ən yüksəkdir?

Saturn Günəş sistemindəki bütün səkkiz planet arasında ən aşağı sıxlığa malikdir. Bu 687 kq/m^3 təşkil edir. Bu, 1000 kq/m^3 su sıxlığından azdır. Bu, 1000 kq/m^3-də olan güclü>su/güclü> sıxlığından çox azdır.

Hansı element standart temperaturda və ya təzyiqdə ən yüksək konsentrasiyaya malikdir?

Osmiumun sıxlığı 22,590 kq/m^3 təşkil edir. Dövri cədvəlin ən sıx elementidir. Bu fontan qələm uclarının, elektrik kontaktlarının və digər yüksək aşınma tətbiqlərinin hazırlanmasında istifadə olunur.