Heykəltəraşlıq

Qanadlı qələbə Samothrace, Miladdan əvvəl 190

Heykəltəraşlıq mənası

Heykəl bir bərk materiallarda üç ölçülü forma heykəltəraşlıq hərəkəti ilə üç ölçülü forma yaradan təsviri sənət intizamı.

Düşünən, Auguste Rodin, 1882

Heykəltəraşlıq həm də heykəltəraş sənətkarın yaratdığı obyekti göstərən bir isimdir. Bu əsərlə heykəltəraş, sənətkarın zehnində olanları və texniki qabiliyyətini əks etdirən, məcazi və ya mücərrəd fikirlərini ifadə edə bilir.

Heykəltəraşlıq texnikaları

Qədim yunanlar dövründən bəri klassik heykəltəraşlığın ən sevilən üsulu, davamlı bir material üzərində bir heykəl düzəltmək üçün kəskinin istifadəsi idi. Heykəltəraşlıq, istədiyiniz forma vermək üçün bir blokdan parçaları çıxarmaq deməkdir.

Heykəllər yaratmaq üçün digər üsullar, seçilmiş materialların işlənməsi və ya oyulması yolu ilə obyektlərin qəliblənməsi, oyulması, əriməsi və ya tökülməsindən ibarətdir.

Heykəltəraşlıq materialları

Heykəlin yaradılması üçün sənətkara formalar yaratmaq bacarığı verdiyi müddətdə hər hansı bir materialdan istifadə edilə bilər. Məsələn, daş, ağac, gil, gil, qızıl, gümüş, bürünc, qum, buz, meyvə və daha çox kimi müxtəlif materiallardan istifadə edə bilərsiniz.

Heykəltəraşlıq növləri

Heykəllər taxta, bürünc, mərmər, qum heykəlləri və sair kimi istifadə olunan material növünə görə qruplaşdırıla bilər. Təsnifatın digər bir forması tarixi dövrə və ya quruluş sinifinə görədir.

Dövrə görə heykəllər

Gotik heykəltəraşlıq

Salisbury Katedrali, İngiltərə

Gotik heykəltəraşlıq birbaşa memarlıq ilə əlaqəlidir. Bu üslubun təsiri orta əsrlərin XIII ilə XIV arasında uzanır və Romanesk heykəltəraşlığının estetik dəyərlərinin pozulması ilə xarakterizə olunur.

Memarlıqda heykəllər daşdan düzəldilmiş və muxtariyyətdən zövq alan Gotik motiflərin heykəlləri olan sütunlar, eləcə də pis ruhları qorxutmaq üçün qarqara və ya canavarlar kimi kafedralların fasadlarını bəzəmək üçün xidmət edirdi.

Gotik heykəllər, belə ki, yuvarlaq topaqlar, dəfn oymaları, kürsülər və xor tövlələri bir növ yeraltı dünyadakı canlıların nümayəndələrini paylaşır.

Romanesk heykəltəraşlığı

İspaniya Santiago de Compostela Katedralinin Portico de la Gloria Həvariləri

Romanesk heykəltəraşlığı, ilahi ilhamın bir gözəlliyini nümayiş etdirərək təbiətin hisslər tərəfindən qəbul edildiyi kimi təmsil olunmasını rədd etməyə çalışır.

Romanesk quruluşu birbaşa kilsə ilə əlaqəlidir və buna görə də məbədlərin və kafedralların memarlığında görülə bilər.

Yunan heykəltəraşlığı

Qanadlı qələbə Samothrace, Miladdan əvvəl 190

Klassik heykəltəraşlıq təsviri sənətdə Qədim Yunan heykəltəraşı kimi təyin olunur. Yunan heykəltəraşlığı, M.Ö. 323-cü ildə Makedoniyalı İskəndərin ölümündən sonra Ellinizm dövrünü əhatə edir. M.Ö. 31-də Misir Kleopatrasının ölümünə qədər.

Yunanlar, xüsusən də bu sənətdə gözə çarpdılar, insan bədəninin oymağını və Mikelancelo Buonarroti kimi İntibah sənətçiləri üçün böyük ilham rolunu oynayan toxumaları mükəmməlləşdirdilər.

Heykəltəraşlıq dərsləri

Kinetik heykəltəraşlıq

K, David Çerný, 2014

Mobil quruluş və ya kinetik heykəl, səciyyələnir, çünki parçaları əsas heykəl daxilində digər strukturlar yaradır. Parçaların hərəkəti ümumiyyətlə texnologiya və bərpa olunan enerjinin istifadəsinə üstünlük verir.

Məcazi heykəltəraşlıq

Təqva, Michelangelo Buonarroti, 1499

Məcazi heykəl insan sənətinin ilk ifadəsi kimi qəbul edilir. Klassik sənətdə təbiəti təqlid edir, orta əsr sənətində dini portretləri, İntibah hərəkatını və müasir sənətdə insan duyğularını araşdırır.

Məcazi heykəllər içərisində sərbəst heykəllər olaraq da bilinən yuvarlaq formalı heykəllər yaygındır. Bunlar fərdi heykələ hər hansı bir bucaqdan baxmasına imkan verməsi ilə xarakterizə olunur, çünki əlavə heykəldə olduğu kimi heç bir divara və ya divara yapışdırılmır.

Ümumiyyətlə daş və ya daha sərt materiallarda, birbaşa daş blokda həkk olunur, məsələn, heykəltəraşlıqda görülə bilər. Təqva Miguel Ángel Buonarroti tərəfindən.

HEYKƏLTƏRAŞLIQ

I
сущ.
1. профессия или занятие скульптора, ваятеля
2. устар. скульптура, ваяние:
1) искусство ваять – создавать скульптурные изображения из камня, дерева, металла, кости путем высекания, резания, лепки, отливки (статуи, бюсты, барельефы и т.п. )
2) собир. совокупность произведений скульптуры. Ö. Eldarovun heykəltəraşlıq salonu зал скульптуры О. Эльдарова, Azərbaycan memarlığının inciləri жемчужины азербайджанской скульптуры
II
прил. скульптурный (относящийся к скульптуре). Heykəltəraşlıq əsərləri скульптурные произведения; heykəltəraşlıq etmək ваять (создавать скульптурные изображения из камня, дерева, металла и т.п. путём высекания, лепки и т.п. )

Значение слова в других словарях

heykəltəraşlıq 2021

heykəltəraşlıq Полностью »

HEYKƏLTƏRAŞLIQ

сущ. скульптора (атӀунин, алкӀурунин, цӀурурна кӀалубда цунин рекьелди чепедикай, кӀарасдикай, металлдикай ва мс Полностью »

heykəltəraşlıq

is. sculpture f Полностью »

HEYKƏLTƏRAŞLIQ

i. sculpture Полностью »

HEYKƏLTƏRAŞLIQ

is. 1. Təsviri sənətin qazıma, yonma, kəsmə, yapma və ya tökmə üsulu ilə həcmli təsvirlər (heykəl, büst, barelyef və s Полностью »

AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI MƏDƏNİYYƏT NAZİRLİYİ AZƏRBAYCAN DÖVLƏT RƏSM QALEREYASI

Heykəltəraşlıq – təsviri sənətin növlərindən biridir. Heykəltəraşlıqda insan və ya hər hansı təsvir obyekt həcmli formada yaradılır.

Heykəltəraşlıq əsasən 2 növə ayrılır:

• həcmli və ya dairəvi
• relyef (barelyef,qorelyef)

Heykəlin daha yaxşı alınması üçün əsas plan, işıq müstəvisi, kütlə və həcm böyük rol oynayır.

Heykəllərin hazırlanmasında müxtəlif materiallardan istifadə olunur: daş (mərmər, əhəngdaşı, qumdaşı, qranit və s.), taxta, sümük, metal (bürünc, dəmir, tunc və s.), gil, yanmış gil, keramika (terrakota, mayolika, saxsı, çini və s.) gips və digərləri. Ənənəvi materiallarla yanaşı müasir heykəltəraşlıqda tamamilə fərqli materiallardan- şüşədən, buzdan, qardan, kağızdan istifadə olunur.

Heykəltəraşlıq sənətinin ən qədim dövrlərdən bəri üç sahəsi məlumdur: monumental, dekorativ və dəzgah heykəltəraşlığı.

Monumental heykəltəraşlıq əsərləri əksər hallarda açıq havada, böyük şəhərlərin meydanlarında, bağlarda və bəzən isə ictimai binaların daxilində qoyulur. İri şəhərlərin meydanlarında mühüm tarixi hadisələrin, siyasi xadimlərin, sərkərdələrin, mütəfəkkirlərin, yazıçıların, xalqın rəğbətini və hörmətini qazanmış şəxsiyyətlərin şərəfinə möhtəşəm heykəltəraşlıq abidələri yüksəlir.

Sərgilərdə nümayiş etdirilən 3 ölçülü heykəllər dəzgah heykəltəraşlığı nümunələri sayılır.

Heykəltəraşlığın ən ibtidai forması – daşdan hazırlanan fiqurlardır. Orta əsrlərə aid edilən, Şamaxı və Ağdam şəhərləri ətrafında tapılmış daş insan fiqurları heykəltəraşlığımızın daha təkmilləşmiş nümunəsi hesab edilir. Bayıl qəsrindəki daşoyma nümunələri (XIII əsr), məzarlar üzərinə qoyulan at və qoç fiqurlarını (XV-XIX əsrlər) da bu qəbildən saymaq olar. . Heykəltəraşlıq sənətinin ən məşhur nümunələri arasında XIII əsrdə Bakı limanında tikilmiş Şirvanşahlar sarayını, “Bayıl qəsri”, yaxud “Səbayıl” adlanan memarlıq abidəsini göstərmək olar.

Azərbaycanın professional heykəltəraşlığı XX əsrin əvvəlində formalaşaraq inkişaf etmişdir.Daha dəqiq, milli heykəltəraşlığımızın əsas inkişafı 1930-1940-cı illərə təsadüf edir. Cəlal Qaryağdı, Fuad Əbdürrəhmanov, Pyotr Sabsay, Mirəli Mirqasımov, Tokay Məmmədov, Ömər Eldarovun adı ilən bağlı olmuşdur.

Fuad Əbdürrəhmanov hələ otuzuncu illərdə yaratdığı obrazlarda monumental formalara üstünlük verirdi. Firdovsinin Şahnamə poemasındakısurətlərdən biri “Ox atan gənc” fiquru buna gözəl nümunə ola bilər. Fuad Əbdürrəhmanovun “Nizami” abidəsi xüsusilə diqqət çəkəndir.

Cəlal Qaryağdının yaradıcılığında “Xosrov və Şirin” poemasının motivləri əsasında “Fərhad dağı yarır” qorelyefini xüsusi qeyd etmək lazımdır.

Azərbaycan monumental heykəltəraşlığının sonrakı inkişafı 1950-1960-cı illərə təsadüf edir. Bu dövr heykəltəraşlar arasında Tokay Məmmədov, Ömər Eldarov, Mirələsgər Mirqsımovla yanaşı Elmira Hüseynova, E.Şamilov və başqalarının adını qeyd etmək olar.

T.Məmmədovun Ö.Eldarovla birlikdə 1963-cü ildə işlədiyi Məhəmməd Füzulinin abidəsi Azərbaycan heykəltəraşlığının böyük nailiyyəti sayılır. Bu illərdə yaradılmış maraqlı monumentl heykəltəraşlıq sənətinin nümunələri sırasına İbrahim Zeynalovun “Şah İsmayıl Xətai”, Akif Əsgərovun “Akademik Y.Məmmədəliyev” abidələrini aid etmək olar.

Azərbaycan heykəltəraşları monumental janrla yanaşı portret janrı sahəsində də yüksək nailiyyətlər əldə etmişlər. Ömər Eldarovun, Tokay Məmmədovun, Mirələsgər Mirqasımovun, Fazil Nəcəfovun, Akif Əsgərovun bu sahədə adını qeyd etmək olar. Ömər Eldarovun ağacdan yonulmuş “Səttar Bəhlulzadə”, “Şairə Natəvan”, Tokay Məmmədovun “Nizami Gəncəvi”, “Səməd Vurğun” portretləri nümunə göstərmək olar.

Azərbaycan heykəltəraşları 1970-1990-cı illərdə müxtəlif materiallardan düzəldilmiş kiçik plastika sahəsində xeyli nailiyyətlər əldə etmişlər. Bu janrda yaradılmış əsərlər üzərində Akif Əsgərov , Natiq Əliyev, Namiq Dadaşov, Xanlar Əhmədov çox fəal yaradıcılıq işləri aparmışlar.

Müasir dövr Azərbaycan heykəltəraşlığı XX əsr heykəltəraşlıq ənənələrindən bəhrələnərək yeni formalar axtarışındadır.