Kimya Mühendisliği Nedir? Kimya Mühendisliği nin Türkiye’de Gelişimi ve Tarihi

Sıklıkla mühendislik ve kimyadan bihaber insanların idare ettiği işlere ve zayıf tasarıma hayret ederdi. [. ] Müfettişlik görevinde edindiği bilgiler onu daha yetkin yöneticiler ve mühendislerin eğitim i için uğraşmaya, daha doğrusu kimya mühendisliği macerasına yönlendirmiş olmalı.

kimya mühendisliği

içinde canlı dişi barındırma oranı en yüksek olan mühendisliktir.
kimyagerler ve kimya mühendisleri arasında genel bir laf dalaşı mevcuttur. kimyagerler, kimya mühendislerinin kimya bilmemesinden bahsederken , mühendisler, kimyagerlerin proses bilmediklerini idda ederler.
ama kimya sektörünün en başarıları genelde kimya okumuş ve mühendislik çift anadal,yan dal,yüksek lisans v.s yapmış insanlardır.
çok zor iş bulmalarına rağmen diğer mühendisliklere nazaran daha yüksek bir maaşla işe başlarlar.

gene meslek aşkım depreşti. biraz daha açıklamalar yapalım hakkında.

denmiş ki; “evde yaptığın pilavı alıp tadını bozmadan, bir düğün ahalisine yetirecek çoklukta yapmaktır, kimya mühendisliği” kısmen doğru, çokça yanlış bir tanımdır.

doğrusu şudur: “evde yaptığın pilavı alıp tadını bozmadan, bir düğün ahalisine yetirecek çoklukta yapabilmek için gerekli tencereyi, ocağı, tasarlamak, gerekirse pişirme metodunu değiştirmektir”.. yani, “pilavı yapmak” değil, “düğün ahalisi için pilav pişirme” sürecini (ki prosesini diyoruz) belirlemektir.

genel kanının aksine “kimya” anabiliminin “mühendislik” dalı değildir, aslen “makine mühendisliği”nin bir alt kolu olarak doğmuştur. makine mühendisi’nin kimyasal madde üretim prosesleri konusunda uzmanlaşmışı da denebilir.

kendilerini gerçekten “mühendis” olarak görürler, çünkü gerçekten “mühendislik” eğitimi alırlar. bir çok dersinde ezberleyerek ve hatta sadece kopya çekerek bile geçmek çok çok zordur, olayın arkasındaki mantığı ve “engineer’s approach” denen hadiseyi özümsemeniz gerekir. bu yönüyle aslında zevkli bir mühendislik dalıdır, çünkü herşeyi yalayıp yutmuş olsanız da, karşılaştığınız sorularda çözüm (gerçek) orada bir yerlerdeyken düşünüp onu ortaya çıkartacak metodu belirlemeniz ve çözüme ulaşmanız gerekir; ki gerçek hayatta da böyledir.

– dersleri çok zordur. bakın zor değil, çok zordur. örneğin inşaat mühendisliği eğitimini ele alalım, bir çok hesaplaması statik sistemlere dayalıdır, oysa kimya mühendislerindeki sistemler genelde dinamiktirler ve basit matematik hesaplamalarından ziyade yüksek matematik bilgisi gerektirirler. integrali yalayıp yutmuş, analitik düşünce yapısına sahip olmanız gerekir. bir çok sınavında hesaplamalar milimetrik kağıt kullanılarak, buradan eriştiğiniz değerlerle yapılır.

– bir çok dersinin ayrıca lab’ı vardır. bu da 3 kredi gözüken bir dersin, takvimde en az 5 kredilik yer kaplamasına sebep olur. bu sebeple alttan ders bırakırsanız, bir çok dersle çakışabilir; dolayısıyla ipin ucunu kaçırdığınızda sene uzaması işten değildir (ama normal karşılanır)

– dersleri iyi takip etmenizi gerektirir. sınıfın inek kızlarından aldığınız notlar ve derste çözülen örnekler, sınavda bir bokunuza yaramaz, genelde konuyu anlayıp anlamadığınızı ölçen karma sorular sorulur.

– sınavları az soruludur, ama her soru bol şıklıdır. yani tek bir sorusunda 4-5 tane ayrı şey hakkında cevap istenir. ve lakin, genelde ilk şıkta istenen değeri bilemez veya bulamazsanız, diğer şıklara da -çözüm yollarını biliyor olsanız dahi- geçemezsiniz ve koca soru ilk değeri bulamadığınız için mundar olur.

– sınavları uzun sürer (min. 1,5 saat, ortalama 2 saat), bir sorunun çözümü 2 sayfa hesap kitap tutabilir.

– erkekseniz, özellikle kızlar, hırsları yüzünden hayvan gibi ortalama yaparlar, şebelek gibi çanın altında kalırsınız.

– ödevi, projesi eksik olmaz. bitirme ödevi, ciddi bir araştırma yapmanızı gerektirir genelde (copy paste pek işe yaramaz)

– ilerde çok işinize yarayacak olsa da, toplam 60 iş günü, iki stajınız mevcuttur ve iki yaz tatilinin bir buçuk ayı bununla geçer.

ama sonuçta kalifiye bir mühendislik dalıdır. mezunları ekseriyette donanımlıdır. iş bulma konusunda sıkıntı çekmezler, sahip oldukları formasyonun temeli olan mühendislik yaklaşımı sayesinde mühendislik dışı işlerde de kendilerini belli ederler, kolay yükselirler.

Kimya Mühendisliği Nedir? Kimya Mühendisliği’nin Türkiye’de Gelişimi ve Tarihi.

Bu yazı, Evrim Ağacı’na ait, özgün bir içeriktir. Konu akışı, anlatım ve detaylar, Evrim Ağacı yazarı/yazarları tarafından hazırlanmış ve/veya derlenmiştir. Bu içerik için kullanılan kaynaklar, yazının sonunda gösterilmiştir. Bu içerik, diğer tüm içeriklerimiz gibi, İçerik Kullanım İzinleri’ne tabidir.

Bilimi Anlatmamıza Yardım Edin!

Her ay milyonlarca bilimsever, Evrim Ağacı olarak karmaşık bilimsel konuları basitçe anlatmamızdan ve ülkemizde bilim anlatıcılığını geliştirmeye yönelik yaptığımız kapsamlı çalışmalarımızdan faydalanıyor. Bütçenize zarar vermeden, aylık veya tek seferlik sadece 20₺ gibi miktarlarda bize destek olarak bu çabalarımızı destekleyebilir, Türkiye’de bilim okuryazarlığını güçlendirmemize katkı sağlayabilirsiniz.

Neden Destek İstiyoruz? | Zaten Destekçiyim
Ahmet Kerem Algüzey
Çağrı Mert Bakırcı

Kimya mühendisliği, çeşitli ham maddelerin, kimyasalların çeşitli kimyasal işlemlerle daha değerli ve kullanışlı biçimlere dönüştürüldüğü mühendislik disiplinidir. Kimya mühendisleri tüm dünyada petrokimya, ilaç, gıda, yapı kimyasalları, kozmetik gibi pek çok sektörde ve endüstride görev almaktadırlar.

Bu yazımızda kimya mühendisliğinin dünyayla beraber Türkiye’de nasıl geliştiğini ve tarihçesini ele alacağız.

İlk Gelişmeler ve Ortaya Çıkışı

Dünya’da kimya mühendisliğinin gelişimi 1800’lü yıllara dayanır. Bu tarihler aynı zamanda Sanayi Devrimi’nin yaşandığı ve seri üretim yöntemlerinin geliştirilmeye başlandığı yıllardır. Bu yıllarda kimya mühendisliği henüz ana mühendislik dalları arasındaki esaslı yerini almamıştı. Kaynakları incelediğimizde görüyoruz ki, o dönemlerde kimya sanayisinde çalışan ve kimya bilgilerini sektörde aktif olarak kullanan personele endüstri kimyageri adı veriliyor. Bu unvan, bugünün modern kimya mühendisliğinin kapsamına aldığı iş ve özellikleri açıklamakta oldukça yetersizdir.

Sanayi Devrimi’nin yaşandığı yıllarda; boya, ilaç, gıda (özellikle şeker) gibi pek çok ürünün yüksek miktarlarda üretilmesi için birçok kimyasal işleme ihtiyaç duyuluyordu. Bugün de günlük hayatta kullandığımız pek çok ürünün üretiminde damıtma, ekstraksiyon, kimyasal reaksiyon gibi pek çok işlem kullanılmaktadır. Katma değeri yüksek ürünlerin üretilmesi için gerekli kimyasal işlemlere duyulan ihtiyaç, büyük ölçekli tesislerin kurulmasına ve farklı bilim ve teknik disiplinlerinin ortaya çıkmasına neden oldu.

Nanoteknoloji, Mesane Kanseriyle Savaşta Etkili Bir Silah Olabilir!
Açlığa Son: Tek Bir Yeni Tarla Açmadan, İnsan Nüfusunun 2 Katını Beslemek Mümkün! O Zaman Neden Açlık Var?
Koronavirüs Tanısında Kullanılan Testler Nelerdir ve Nasıl Çalışırlar?

Peki, kimya mühendisliğinin kurucusu veya kurucuları kimdi? Kimya mühendisliğinin ayrı bir mühendislik olarak değerlendirilmesi ve bugünkü konumunu alması yolundaki ilk temelleri atan kişi George E. Davis’tir. 1850 yılında İngiltere’de doğan Davis, dönemin kimyasal tesislerinde danışman, müfettiş gibi pozisyonlarda çalışmıştı. O dönemin çalışma koşulları doğal olarak oldukça kötüydü ve kullanılan teknolojiler de henüz emekleme aşamasındaydı. Swindin’in Davis hakkındaki sözleri bunu destekliyor:

Sıklıkla mühendislik ve kimyadan bihaber insanların idare ettiği işlere ve zayıf tasarıma hayret ederdi. [. ] Müfettişlik görevinde edindiği bilgiler onu daha yetkin yöneticiler ve mühendislerin eğitim i için uğraşmaya, daha doğrusu kimya mühendisliği macerasına yönlendirmiş olmalı.

George E. Davis Microscopist.net

Davis’in bu kimya mühendisliği macerası gerçekten de dönemin kimya sanayisinin yetersizliklerinden kaynaklanmaktaydı. O döneme kadar endüstri kimyageri olarak anılan mesleğin köklü bir değişim geçirmesi gerekiyordu. Kimya sektörünün mühendislik yaklaşımına ihtiyacı vardı. Bunu, Davis’in o döneme ait bir dergi olan Chemical News editörüne 1880’de yazdığı bir mektuptan net olarak anlayabiliyoruz:

Birçok süreç kimyagerler tarafından laboratuvarlarda oldukça başarılı bir şekilde gerçekleştirilebilmekte ancak çok azı kimyasal süreçleri büyük ölçeklerde gerçekleştirebilir; bunun sebebi de basitçe, kimya bilgileriyle beraber fiziksel ve mekanik bilgiye sahip olmamalarıdır.

Bu düşünce ile Davis bir kimya mühendisliği derneği kurmak için yola çıkmıştı ancak derneğin ismi “Society of Chemical Industry” (Kimya Endüstrisi Derneği) olmuştu. Ancak 1922 yılına gelindiğinde, hayali olan “Institution of Chemical Engineers” (Kimya Mühendisleri Enstitüsü) kurulacaktı.

Evrim Ağacı’ndan Mesaj

Evrim Ağacı’nın çalışmalarına Kreosus, Patreon veya YouTube üzerinden maddi destekte bulunarak hem Türkiye’de bilim anlatıcılığının gelişmesine katkı sağlayabilirsiniz, hem de site ve uygulamamızı reklamsız olarak deneyimleyebilirsiniz. Reklamsız deneyim, sitemizin/uygulamamızın çeşitli kısımlarda gösterilen Google reklamlarını ve destek çağrılarını görmediğiniz, %%100 reklamsız ve çok daha temiz bir site deneyimi sunmaktadır. Kreosus Kreosus’ta her 10₺’lik destek, 1 aylık reklamsız deneyime karşılık . Daha fazla göster

Evrim Ağacı’nın çalışmalarına Kreosus, Patreon veya YouTube üzerinden maddi destekte bulunarak hem Türkiye’de bilim anlatıcılığının gelişmesine katkı sağlayabilirsiniz, hem de site ve uygulamamızı reklamsız olarak deneyimleyebilirsiniz. Reklamsız deneyim, sitemizin/uygulamamızın çeşitli kısımlarda gösterilen Google reklamlarını ve destek çağrılarını görmediğiniz, %100 reklamsız ve çok daha temiz bir site deneyimi sunmaktadır.

Kreosus

Kreosus’ta her 10₺’lik destek, 1 aylık reklamsız deneyime karşılık geliyor. Bu sayede, tek seferlik destekçilerimiz de, aylık destekçilerimiz de toplam destekleriyle doğru orantılı bir süre boyunca reklamsız deneyim elde edebiliyorlar.

Kreosus destekçilerimizin reklamsız deneyimi, destek olmaya başladıkları anda devreye girmektedir ve ek bir işleme gerek yoktur.

Patreon

Patreon destekçilerimiz, destek miktarından bağımsız olarak, Evrim Ağacı’na destek oldukları süre boyunca reklamsız deneyime erişmeyi sürdürebiliyorlar.

Patreon destekçilerimizin Patreon ile ilişkili e-posta hesapları, Evrim Ağacı’ndaki üyelik e-postaları ile birebir aynı olmalıdır. Patreon destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi 24 saat alabilmektedir.

YouTube

YouTube destekçilerimizin hepsi otomatik olarak reklamsız deneyime şimdilik erişemiyorlar ve şu anda, YouTube üzerinden her destek seviyesine reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. YouTube Destek Sistemi üzerinde sunulan farklı seviyelerin açıklamalarını okuyarak, hangi ayrıcalıklara erişebileceğinizi öğrenebilirsiniz.

Eğer seçtiğiniz seviye reklamsız deneyim ayrıcalığı sunuyorsa, destek olduktan sonra YouTube tarafından gösterilecek olan bağlantıdaki formu doldurarak reklamsız deneyime erişebilirsiniz. YouTube destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi, formu doldurduktan sonra 24-72 saat alabilmektedir.

Diğer Platformlar

Bu 3 platform haricinde destek olan destekçilerimize ne yazık ki reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. Destekleriniz sayesinde sistemlerimizi geliştirmeyi sürdürüyoruz ve umuyoruz bu ayrıcalıkları zamanla genişletebileceğiz.

Giriş yapmayı unutmayın!

Reklamsız deneyim için, maddi desteğiniz ile ilişkilendirilmiş olan Evrim Ağacı hesabınıza üye girişi yapmanız gerekmektedir. Giriş yapmadığınız takdirde reklamları görmeye devam edeceksinizdir.

Davis’in kimya mühendisliğini bir meslek haline getirişi, 1887’de Manchester’daki teknik okulda verdiği dersler ile gerçekleşir. Bu derslerde Davis, öğrencilere o güne kadar oluşmuş sanayi bilgi birikiminden farklı bir şey öğretmiyordu. Ancak dersleri özel kılan da bu değildi. Davis, kimya sanayisinde o güne dek kullanılmış ve kullanılacak olan işlemlerin birçok ortak noktası olduğunu düşünüyordu. Bu ortak noktalar; birçok kimyasal işlemin tek bir işlem altında toplanmasını sağlayabilir, kimya mühendisliği disiplini için temel bir çıkış noktası oluşturabilirdi. Nitekim, öyle de oldu.

1901’de kaleme aldığı “A Handbook Of Chemical Engineering” (Bir Kimya Mühendisliği El Kitabı) büyük ilgi görmüştü ve 1904’te ikinci baskısı yapılmıştı. Davis kimya mühendisliğinin temelinde buhar üretimi ve dağılımı, katı, sıvı ve gazların taşınımı, ısı aktarımı, ayırma işlemleri, buharlaşma, kristalleştirme gibi kavramların olduğunu düşünüyordu. Bu düşünceleri, verdiği dersler ve kaleme aldığı el kitabı, kimya mühendisliğinin bir mesleki disiplin olarak tanı nmasını sağlamıştır.

Kimya sanayisinin gelişimi ve teknolojik ilerlemeler sonucunda kimya mühendisliğinin kapsamı genişledi ve ana mühendislik dalları olan makine, elektrik ve inşaat mühendisliği disiplinlerinin yanındaki esaslı yerini aldı. Günümüzde kimya mühendisliği petrol ve metal gibi pek çok organ ik ve inorganik ham maddeden, günlük hayatımızda kullandığımız birçok ürünün üretim süreçleri ile ilgilenmektedir. Ham petrolün arıtılıp, çeşitli işlemlerden geçirilerek benzin, nafta, dizel, mazot gibi pek çok yakıt ve ürüne dönüştürüldüğü rafinerilerden tutun da, biyolojik ve kimyasal ilaçların üretildiği ve araştırıldığı tesis ve laboratuvarlara kadar pek çok yerde kimya mühendisliği ilkeleri kullanılır ve kimya mühendisleri çalışır.

1900’lerin başlarından itibaren petrokimya ve diğer pek çok kimya endüstrisinin gelişimi ile kimya mühendisliği dünyada tanınmaya başladığında, Türkiye’de de bu disiplinin kurulması kaçınılmaz olacaktı.

Türkiye’nin Kimya Mühendisliği Serüveni

Kimya Mühendisliği Eğitiminin Tarihi

Türkiye’de ilk kimya dersleri Tıphane’de verilmiştir. Ancak modern kimya eğitiminin başlangıcı olarak 1917 senesi kabul edilir. 1917 yılına kadar Türkiye’de kimya eğitimi mühendislik, tıp gibi alanlar içinde dağınık olarak verilmekteydi. 1915’te yapılan reformlar sonucu kurulan Yerebatan Kimya Darülmesaisi’nden sonra, 1917 yılında “Kimya Enstitüsü” kurulmuş ve bu tarihe kadar dağınık bir görünüme sahip kimya eğitimi, modernleştirilmiş ve bütünleştirilmiştir.

Darülfünun’da kurulmuş olan Kimya Enstitüsü 1917 ile 1935 yılları arasında kimyager yetiştirmişti. 1933 yılında Türkiye genelinde gerçekleşen Üniversite Reformu ile Darülfünun’un ismi İstanbul Üniversitesi olarak değişmiş ve eğitim sisteminde köklü değişiklikler yapılarak modernleşme adımları atılmıştır. Bu reformların bir sonucu olarak 1935 yılı Nisan ayına gelindiğinde, Fen Fakültesi Meclisi tarafından alınan kararla bu 3 yıllık kimyager eğitimi, 4 yıllık kimya mühendisliği eğitimine çevrildi. Bu, Türkiye’deki kimya mühendisliği eğitimi açısından bir kilometre taşıdır. Fritz Arndt’ın o dönemlerde Türkiye’deki kimya mühendisliğine eğitimi katkısı büyüktür, Alman eğitiminde kullanılan sınav sistemini Türkiye’deki kimya mühendisliği eğitimine getirmiştir. Almanya’dan gelen Fritz Arndt gibi pek çok bilim insanı o dönemde Türkiye’deki kimya ve kimya mühendisliği eğitiminin yerleşmesi konusunda katkılar sağladılar. Bu sebeple kimya mühendisliğinde Türkiye’de Alman ekolünün etkisi olduğu yadsınamaz.

1950’lere kadar Türkiye’deki kimya mühendisliği eğitiminde devam eden Alman etkisi, II. Dünya Savaşı’nın sonuçlanması ile Amerikan ekolü ile tanışmıştır. Bu değişiklik sadece Türkiye’yi değil, tüm dünyayı etkilemiştir. Alman ekolünde genel kimya, organik ve anorganik kimya gibi dersler ağırlıktayken, Amerikan modelinde günümüzde de kimya mühendisliğinin esasını teşkil eden ünite operasyonları, ünite prosesleri, tasarım, kütle ve enerji denklikleri gibi mühendislik dersleri ağırlıktaydı. Bu bakımdan Amerikan modelinin tekniğe daha yakın olduğu söylenebilir.

1958 yılında İTÜ ve ODTÜ’de kimya mühendisliği bölümleri kurulmuştur. ODTÜ’de başlayan kimya mühendisliği eğitimi Amerikan sistemine yakındı. 1960’ların başlarına kadar Türkiye’de kimya mühendisliğinde hem Alman hem Amerikan ekolünün benimsendiği söylenebilir. Bu tarihlerde Türkiye modern kimya mühendisliği eğitimine henüz başlamıştı ve eğitim gelenekselleşmemişti.

1960’lardan sonraysa eğitim yerleşmeye başladı ve Türkiye’de gelişmeye başlayan petrokimya gibi pek çok kimya sanayisi kimya mühendisliğine olan talebi arttırdı.

Türkiye’de Kimya Sanayisinin Gelişimi

Enerji ve petrokimya sanayisi kimya mühendislerine büyük istihdam alanı yaratmaktadır. Ancak sadece enerji ve petrokimya değil, ilaç, gıda, boya gibi pek çok endüstride kimya mühendisliği disiplini uygulama alanı bulmaktadır. Büyük ölçekli kimyasal tesislerinde gerçekleşen buharlaştırma, ekstraksiyon, damıtma, filtrasyon, kimyasal reaksiyon gibi pek çok işlemde kimya mühendisliği ilkeleri kullanılmaktadır. Bu işlemlerin en yoğun kullanıldığı yerlerin arasında petrol rafinerileri ve petrokimya tesisleri ilk sıralardadır.

Petrokimya

Türkiye’de 1954 yılında TPAO (Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı), 1965 yılında Petkim, 1974 yılında BOTAŞ (Boru Hatları ile Petrol Taşıma A.Ş.), 1983 yılında Tüpraş (Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş.) kurulmuştur. Tüpraş İzmit, İzmir, Kırıkkale ve Batman’daki petrol rafinerilerini işletmektedir. Petkim’in Aliağa’da polipropilen, polietilen gibi birçok kimyasal ham maddeyi üretmekte olan petrokimya fabrikalarından oluşan bir kompleksi bulunmaktadır. TPAO günümüzde ulusal petrol ve doğalgaz aramaları ile sondaj faaliyetlerinde bulunurken, BOTAŞ da Türkiye genelindeki tesisleri ve hatlarıyla petrol ve doğalgazı istenilen bölgeye ulaştırmakla ilgilenmektedir.

Sayısız hidrokarbon bileşiğinin bir karışımı olan petrol günümüzde, hem enerji üretimi amacıyla hem de bir endüstriyel ham madde olarak insanlık tarafından kullanılmakta. Petrol kuyularından çıkarılan ham petrol, rafinerilere getirilir ve birçok işlemden geçerek günlük hayatımızda kullandığımız ürünlere dönüşürler. Enerji elde etmek için kullandığımız yakıtlar ve birçok malzemenin ham maddesi olan plastikler bu ürünlere örnektir.

Tüpraş İzmit Rafinerisi’nden görünüm. Resimde damıtmanın gerçekleştiği kolonlar, reaktörler, fabrika bacaları görülmektedir. Sağda, nispeten uzakta bulunan beyaz küreler depolama tanklarıdır. Pixabay Petkim’in İzmir’deki petrokimya kompleksi. LinkedIn

Türkiye’deki petrol sanayisinin gelişiminin kimya mühendisliğine katkısı olmuştur. Çünkü kimya mühendisleri, lisans ve yüksek lisanslarında edindikleri teorik bilgileri, bu yeni rafineri ve petrokimya komplekslerinde uygulayabilmiş ve mesleki tecrübe edinebilir hâle gelmişlerdi.

Kimya mühndisliyinin aktual problemlri

Mühəndisliyin əsas sahələrindən biri olan kimya mühəndisliyi xam maddələri gündəlik, faydalı məhsullara çevirməklə məşğul olur. Geyim əşyalarımız, istifadə etdiyimiz qida məhsulları və hətta istifadə etdiyimiz enerji kimya mühəndisliyindən asılıdır. Kimya mühəndisinin əsas vəzifəsi mərhələləri planlaşdırmaq və istehsal üsullarını seçməkdir ki, nəticə istənilən xüsusiyyətlərə malik yüksək keyfiyyətli məhsul olsun. Məsələn, konservantların – qidaların daha uzun müddət saxlanmasına imkan verən maddələrin istehsalı üçün metodlar hazırlayan kimya mühəndisləri idi. Kimya mühəndisləri bütün bu məhsulları əldə etmək üçün prosesləri işləyərkən eyni zamanda dünya resurslarının idarə edilməsi, ətraf mühitin qorunması, sağlamlıq və təhlükəsizlik standartlarının təmin olunmasına da yardım edir.

İxtisasın tarixi

1888-ci ildə MIT (Massaçusets Texnologiya İnstitutu) Universitetində Kimya mühəndisliyi departamenti yaradılmış və universitetin professoru Lewis M. Norton dünyanın ilk dörd illik kimya mühəndisliyi üzrə tədris proqramı olan “ Course X” proqramının əsasını qoymuşdur.

Bu ixtisasın sahibi nə işlə məşğul olur? (iş öhdəlikləri)

➝ Kimya mühəndisləri dərman, yanacaq, qida və bir çox digər məhsulların istehsalı və istifadəsi zamanı yaranan problemlərin həll etmək üçün kimya, biologiya, fizika və riyaziyyatın əsas prinsiplərini bilməlidir;
➝ Böyük miqyaslı istehsal üçün proses və avadanlıq dizayn etməyi bacarmalıdır;
➝ İstehsal yolları və yan məhsulların emalını, birbaşa təsis əməliyyatlarını planlaşdırmalı və sınaqdan keçirməlidir;
➝ Mühəndisliyin bir qolu olub, dizayn, tikinti və real problemləri həll etmək və ya faydalı məhsullar əldə etmək üçün aparılan kimyəvi reaksiyaların aparıldığı maşın və avadanlıqların işlədilməsi ilə məşğul olmalıdır;
➝ Arzuolunan meyarların maksimallaşdırılması və arzuolunmazların minimallaşdırılması ilə verilən məhdudiyyətləri nəzərə alaraq ən qənaətli və yararlı yolun tapılmasını təmin etməlidir;
➝ Mövcud proseslərin səmərəliliyini artırmaq və yenilərini inkişaf etdirməlidir;
➝ Proseslərin, materialların, məhsulların, avadanlıqların standartlaşdırılması və sertifikatlaşdırılmasını bilməlidir;
➝ Alınan məhsulların keyfiyyətinə nəzarət etməlidir;
➝ Ən səmərəli istehsal üsulunu seçmək üçün xammalın alınması, istehsal prosesləri və tullantıların atılması xərclərinin hesablanmasında iştirak etməlidir;
➝ Prosesə nəzarət: Burada, müxtəlif sensor və digər qurğulardan avtomatik olaraq əldə olunan məlumat zavodun işlədilməsi müddətində avadanlığa nəzarət edilməsi üçün istifadə olunur;
➝ Texnoloji intizam standartlarını təyin etmək və onların yerinə yetirilməsinə nəzarət etmək.
Harada bu ixtisasa sahiblənmək olar?

➝ Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universitet

➝ Azərbaycan Texniki Universiteti
➝ Bakı Ali Neft Məktəbi
➝ Bakı Mühəndislik Universiteti
➝ Bakı Dövlət Universiteti
➝ UFAZ
➝ Sumqayıt Dövlət Universiteti
Özəl Universitetlər:

➝ Xəzər Universiteti
Bu ixtisas üzrə harada çalışmaq olar?

Kimya mühəndisləri karyeralarını aşağıdakı istiqamətlər üzrə davam etdirə bilərlər:

➝ Laboratoriyalarda, zavod və idarələrd elmi tədqiqat, layihələndirmə, istehsalat və optimallaşdırma sahələrində məsləhətçi, tədqiqatçı kimi;
➝ Fəaliyyət sahəsi kimya sənayesi olan və ya bu sahə ilə əlaqəli olan biotexnologiya, qida, əzcaçılıq, ətraf mühit, sağlamlıq və təhlükəsizlik, enerji sahələrində fəaliyyət göstərən yerli və beynəlxalq şirkətlərdə kimya mühəndisi kimi (Məsələn: Socar, BP, P&G və s.)
➝ Kimya ixtisası üzrə bakalavr səviyyəsini bitirən məzunlar ümumi təhsil pilləsində müvafiq olaraq kimya fənnini tədris edə bilər.
Bu ixtisas üzrə lazım olan bilik və bacarıqlar (kompetensiyalar)

➝ Analitik bacarıqlar: Kimya mühəndisləri yalnız planlı işləməyə köklənməməlidirlər. Onlar düzgün suallar qoymaq və düzgün cavablar tapmaq bacarıqlarına malik olmaq.
➝ Yaradıcılıq: Kimya mühəndisləri mühəndislik prinsiplərinin tətbiqinin yeni yolarını aşkara çıxartmağı bacarmalıdırlar. Onlar yeni məmulatlar, təkmilləşdirilmiş texnikalar və kimya və biotibbi mühəndislik sahəsində yeni tətbiqləri kəşf etmək üçün çalışırlar.
➝ Şəxsi keyfiyyətlər: Onların rolu elmi prinsiplərin sənayedə tətbiqi olduğundan, kimya mühəndisləri istehsal prosesinə cəlb olunmuş digər işçilərlə yaxşı münasibət qurmağı bacarmaq.
➝ Riyazi biliklər: Kimya mühəndisləri kalkulus və digər təkmilləşmiş mövzulara dair prinsipləri analiz, dizayn və məsələ həllində istifadə etmək.
➝ Problem həlletmə bacarığı: İstehsalat üçün avadanlıqların və prosesin dizaynı zamanı bu mühəndislər işçinin təhlükəsizliyi və ətraf mühitin qorunması ilə bağlı məsələləri nəzərə alaraq ola biləcək problemləri aşkara çıxartmağı bacarmaq.
➝ Tənqidi Düşüncə – Alternativ həll yollarının, nəticələrin və ya problemlərə yanaşmanın güclü və zəif tərəflərini müəyyənləşdirmək üçün məntiq və düşüncədən istifadə etməyi bacarmaq;
➝ Dəqiq, balanslı və məsuliyyətli qərarlar qəbul etmək bacarığı;
➝ Texnoloji dəyişiklikləri və texniki yenilikləri mənimsəmək;
➝ Məsuliyyətli olmaq;
➝ Təşəbbüskar olmaq.

İxtisasın gələcəyi

Kimya mühəndəsliyi ixtisası ağır sənayedən, yüngül sənayeyədək uzanan, tibb və ətraf mühitin qorunmasınadək müxtəlif sahələri əhatə edən geniş tətbiq sahəsinə malikdir ki, bu da bu ixtisasa geniş təlabatın olmasına səbəb olur.

Əmək haqqı

İxtisas üzrə əmək haqqları namizədin sahə üzrə bilik və bacarıqları, təcrübə və vəzifə öhdəlikləri, çalışdığı sahə və şirkətdən asılı olaraq dəyişir. Həmçinin bu sahə üzrə əmək haqlarında yerli və ya xarici şirkətlər üzrə əhəmiyyətli fərq var. Başlanğıc əmək haqqı xarici və yerli şirkətlərdə müvafiq olaraq 600 -1800 AZN aralığında dəyişir.