Kreditor: xüsusiyyətləri, növləri və nümunələri

Pul və ya xidmətlər üçün kredit xəttlərini uzadan kreditorların əlavə nümunələri bunlardır: kommunal şirkətlər, sağlamlıq klubları, telefon şirkətləri və kredit kartı emitentləri.

​Kredit götürən şəxs dünyasını dəyişərsə onun borcunun taleyi necə olur? – ARAŞDIRMA

Bakı. 31 iyul. REPORT.AZ/ “Zamin durduğum adamın ailəsində faciə olandan sonra bank bizə bildirdi ki, qalan borc bağlanacaq. Amma sonra onlar bizi cağırıb bildirdilər ki, borcu bağışlaya bilməyəcəklər. Yalnız kredit faizlərini silə bilərlər. Səbəb kimi isə kreditin sığortalanmamasını göstərirdilər”. Bunu “Access Bank” QSC-nin filiallarından birindən kredit götürən qohumu üçün zamin duran İradə İsmayılova deyir. İ. İsmayılova qohumunun götürdüyü kreditin 7 ayını ödədiyini, amma iyunda baş verən faciə nəticəsində dünyasını dəyişdiyi üçün ödəniş edilmədiyini deyib: “Kredit götürən adam 7 ayı ödəmişdi. Qalırdı 5 ay. Ailəsi demişdi ki, qalan krediti onlar ödəyəcəklər. Amma əgər ödəməsələr zamin mən olduğumçün ayda 157 manat ödəməliyəm”. Qeyd edək ki, adıçəkilən bankın müştərisi olan, Bakının Qobu kənd sakini Həmid Nadirov iyunun əvvəllərində qaz sızması nəticəsində baş verən partlayışda həyat yoldaşı və iki azyaşlı övladı ilə birlikdə dünyasını dəyişib. Müştəri haqqında məlumat vermək bank sirrinə ziddir “Access Bank”dan “Report”a verilən açıqlamada isə adıçəkilən müştəri ilə bağlı məlumatların bank sirri olduğu üçün açıqlanmadığını qeyd edilib: Bank bu tipli halların baş verməsi halında proseslərə individual qaydada yanaşıldığını, hadisənin hüquqi tərəflərinin isə qanunvericiliklə həll edildiyini açıqlayıb: “Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinin 558.1-ci maddəsinin tələbinə əsasən əgər borclunun şəxsi iştirakı olmadan icra mümkün deyilsə, onun ölümü öhdəliyin xitamına səbəb olur. Həmin məcəllənin 1153-cü maddəsinə əsasən isə şəxsi xarakter daşıyan və yalnız miras qoyana mənsub ola bilən əmlak hüquqları və vəzifələr, habelə qanunda və ya müqavilədə nəzərdə tutulan, yalnız kreditorun və borclunun sağlığında qüvvədə olan və onların ölümü ilə xitam verilən hüquq və vəzifələr mirasın tərkibinə daxil deyildir. Kredit müqaviləsi üzrə icra borclunun şəxsi iştirakı olmadan mümkün olduğu üçün kredit müqaviləsi üzrə onun borcu vərəsəsinə (vərəsələrinə) keçir. Belə ki, həmin məcələnin 1151.1-ci maddəsinə əsasən mirasa (miras əmlaka) miras qoyanın öldüyü məqamadək malik olduğu əmlak hüquqlarının (miras aktivi) və vəzifələrin (miras passivi) toplusu daxildir. Həmin məcəllənin 1306-cı maddəsinə əsasən vərəsələr miras qoyanın kreditorlarının mənafelərini alınmış aktivdə özlərindən hər birinin payına mütənasib surətdə birgə borclu kimi tam ödəməyə borcludurlar; əgər miras qoyan vərəsələrə keçmiş borclar üzrə birgə borclu olmuşdursa, vərəsələr birgə məsuliyyət daşıyırlar. Həmin məcəllənin 477-ci məcəlləsində zaminliyə xitam verilməsinin əsasları sadalanır və orada borclunun ölməsinə görə zaminliyə xitam verilməsi halı nəzərdə tutulmamışdır. Yekun olaraq, borclu vəfat etdikdə kredit müqaviləsi üzrə borcun vərəsələrdən və zamindən tutulması üçün məhkəmədə iddia qaldırılır” bankın cavabında deyilir. Hüquqşünas qanunvericilikdə bankın haqlı olduğunu deyir Bank məsələləri üzrə ekspert, hüquqşünas Əkrəm Həsənov qanunvericilikdə bu məsələnin “Mülki Məcəllə”nin müddəaları ilə mübahisələndirildiyini qeyd edir: “”Mülki Məcəllə”yə görə, kredit götürən şəxs dünyasını dəyişərsə kredit borcu onun mülkiyyəti hesabına ödənilir. Amma konkret bu halda vətəndaşın mülkü də olmadığı üçün məsuliyyət zaminin üzərinə düşür. Yəni zamin qalan kredit borcunu ödəməlidir”. Ə. Həsənov hesab edir ki, bu halda bankın zaminə etmək istədiyi faiz güzəştləri də əhəmiyyətlidir: “Amma zamin gərək bu kredit faizinin bağışlanması ilə bağlı bankdan sənəd alsın. Bu sonra yarana biləcək hansısa mübahisələrin də qarşısını ala bilər”. “Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsi”nin 470-ci bəndi zaminlik müqaviləsinə aiddir. Məcəllənin 470.1.-ci maddəsinə görə, zaminlik müqaviləsi üzrə zamin başqa şəxsin kreditoru qarşısında həmin şəxsin öz öhdəliyini tamamilə və ya hissə-hissə icra etməsi üçün məsuliyyəti öz üzərinə götürür. Bu məcəllənin 470.2.-ci maddəsində isə belə deyilir: “Zaminlik müqaviləsi gələcəkdə yaranacaq öhdəliyin təmin edilməsi üçün də bağlana bilər”. Girov yoxsa sığorta? Sığorta məsələləri üzrə ekspert Xəyal Məmmədxanlı deyir ki, bu müştərilərin kreditlərin sığortalanmasında maraqlı olmamasının səbəbini kredit faizlərinin yüksək olmasında görür: “Bu sığorta növü Mülki Məsuliyyətin sığortası sinfinə aiddir. Dünya praktikasında bu Kredit öhdəliklərinə görə mülki məsuliyyətin icbari yaxud könüllü sığortası adlanır. Müştərilərin marağının az olmasına əsas səbəblərdən biri banklarda kredit faizlərinin və digər əlavə bank xərclərinin çox olmasıdır. Əslində isə ən vacib olan sığortadır. Bank anlamalıdır ki, sığorta şirkətinin verdiyi təminat girovdan daha etibarlıdır. Vətəndaş krediti ödəməkdə çətinlik çəkəndə qarşıya bir çox problemlər çıxa bilər və bu da illərlə vaxt apara bilər. Təsəvvür edin girov bir evdir. Onu qiymətləndirmək, satışını reallaşdırmaq, hətta ola bilər ki, orda qeydiyyatda əlavə adamlar olsun onlarla razılığa gəlmək hamısı əlavə problemlərə yol aça bilər”. X. Məmmədxanlı bu növ sığorta əməliyyatlarının çox az sığorta şirkətlərinin apara biləcəyini deyib: “Bəzi banklar kredit götürmək istəyən şəxsin həyatını və ya əmək qabiliyyətini məcburi sığorta etdirir. Nəzərə almaq lazımdır ki, bu bir qədər spesifik sığorta növü olduğu üçün sığorta şirkətlərinin heç də hamısı bu sığorta növü ilə məşğul deyil. Hesab edirəm ki, bu ən əhəmiyyətli sığorta növlərindən biridir və statistik göstəricilər də onu göstərir ki, problemli kreditlərin əhəmiyyətli hissəsi bu növ problemlərin payına düşür” – deyə ekspert bildirib. Maliyyə Nazirliyi Dövlət Sığorta Nəzarəti Xidmətinin 2015-ci ilin birinci yarısı üçün açıqladığı rəqəmlərə görə, kreditlərin sığortalanması üzrə yığımlar ötən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 29 dəfə artaraq 436 900,57 manat olub. Bu ilin yanvar-iyun ayları üçün həmin sığorta növü üzrə ödənişlər 2014-cü ilin ilk altı ayı ilə müqayisədə 35 dəfə artaraq 95 834,48 manat olub.

Kreditor: xüsusiyyətləri, növləri və nümunələri

A kreditor Gələcəkdə geri qaytarılması nəzərdə tutulan bir kredit verən və ya başqa bir tərəfə borc verən bir şəxs, bank və ya başqa bir şirkətdir. Kreditin verildiyi tərəf, artıq borclu olaraq adlandırılacaq bir müştəridir.

Fərdi şəxsə və ya bir şirkətə xidmətlər və ya məhsullar təqdim edən şirkət, müştərinin onsuz da təqdim etdiyi məhsul və ya xidmətlərə görə şirkətə borclu olması səbəbindən dərhal ödəniş tələb etmədən kreditor sayılır.

Banklar və digər maliyyə qurumları bugünkü iqtisadiyyatda fəaliyyət göstərən kreditorların vacib bir hissəsidir, baxmayaraq ki, özəl kreditlər kimi sxemlərin böyüməsi sayəsində fiziki şəxslər də şirkətlərin kreditoru ola bilərlər.

Şirkətlər və dövlət qurumları böyüyən müəssisələrə maliyyələşdirmə təklif edə biləcək əlavə kreditorlar təşkil edir.

Kreditor termini maliyyə dünyasında, xüsusən də qısamüddətli borclar, uzunmüddətli istiqrazlar və ev borclarına münasibətdə tez-tez istifadə olunur.

xüsusiyyətləri

Əsasən borclu-kreditor münasibətləri müştəri-təchizatçı münasibətlərinə bənzəyir. Eyni zamanda borclu və kreditor ola bildiyiniz kimi eyni zamanda müştəri və təchizatçı ola bilərsiniz.

Kreditorlara borclar şirkətin balansında borc kimi göstərilir.

Balans hesabatlarının əksəriyyəti kreditorlara borcları iki qrupa bölür: cari öhdəliklər və uzunmüddətli (və ya uzunmüddətli) öhdəliklər.

Kreditorlar necə pul qazanırlar

Kreditorlar müştərilərinə təqdim etdikləri kreditlərdən faiz alaraq pul qazanırlar.

Məsələn, bir kreditor borcalana 5% faizlə 5 min dollar borc verirsə, borc verən şəxs kreditə görə pul qazanır.

Öz növbəsində, kreditor borcalanın krediti ödəyə bilməməsi ilə əlaqəli müəyyən bir riski qəbul edir. Bu riski azaltmaq üçün kreditorlar faiz dərəcələrini borcalanın kredit qabiliyyətinə və kredit tarixçəsinə uyğunlaşdırırlar.

İpoteka faiz dərəcələri avans məbləği və kreditorun özü də daxil olmaqla bir çox amilə əsasən dəyişir. Bununla birlikdə, kredit qabiliyyəti faiz dərəcəsinə əsas təsir göstərir.

Mükəmməl kredit reytinqinə malik borcalanlar kreditorlar üçün aşağı risk hesab olunur. Nəticədə bu borcalanlar aşağı faiz dərəcələri əldə edirlər.

Bunun əksinə olaraq, kredit balları aşağı olan borcalanlar kreditorlar üçün daha risklidir. Riskin öhdəsindən gəlmək üçün kreditorlar sizdən daha yüksək faiz tələb edirlər.

Bir kreditora pul verilmirsə nə etməli

Bir kreditor borcun ödənişini almırsa, onu götürə bilmək üçün müəyyən mənbələrə sahibdir.

Borc, ipoteka və ya avtomobil krediti kimi müvafiq olaraq evlər və avtomobillər tərəfindən təmin edilən girovla təmin edilərsə, kreditor bu girovu geri almağa çalışa bilər.

Borcun təmin edilmədiyi digər hallarda, kreditor borclunun maaşını bəzəmək və ya məhkəmə tərəfindən başqa bir növ kompensasiya tapşırığı verilməsini təmin etmək məqsədi ilə borclunu məhkəməyə verə bilər.

Borcunu qaytara bilməyən fərdi kreditorlar, vergi bəyannaməsində qısamüddətli kapital qazancı kimi ittiham edə bilərlər. Bunun üçün borc tələb etmək üçün əhəmiyyətli bir səy göstərməlidirlər.

Kreditorlar və iflas hadisələri

Bir borclu iflas etmək barədə qərar verərsə, məhkəmə kreditora proses barədə məlumat verir. Bəzi iflas hadisələrində borclunun bütün vacib olmayan borcları borcları ödəmək üçün satılır. İflas müvəkkili borcları prioritet qaydada ödəyir.

Vergi borcları və alimentlər tez-tez cinayət cərimələri, federal müavinətlərin artıq ödənişləri və bir ovuc digər borclarla birlikdə ilk növbədə üstünlük qazanırlar.

Kredit kartları kimi təminatsız kreditə üstünlük verilir. Bu, kreditorlara iflas proseduru zamanı borclulardan vəsaitin qaytarılması üçün ən az şans verir.

Növlər

Ümumiyyətlə, kreditorlar iki yolla fərdi və ya real olaraq təsnif edilə bilər. Dostlarınıza və ya ailənizə borc verən insanlar şəxsi borc verənlərdir.

Banklar və ya maliyyə şirkətləri kimi həqiqi kreditorların borcalanlar tərəfindən imzalanmış qanuni müqavilələri vardır. Bu, borc verənə borclunun daşınmaz əmlak və ya avtomobillər kimi hər hansı bir həqiqi əmlakını tələb etmək hüququ verir, əgər krediti qaytarmırsa.

Kreditorlar da iki kateqoriyaya bölünə bilər: təminatlı və təminatsız. Təminatlı bir kreditorun borcunu təmin etmək üçün şirkətin əmlakının bir hissəsi və ya hamısı olan bir girov və ya borc var.

Bu, məsələn, əmlakın təhlükəsizliyini təmsil etdiyi ipoteka ola bilər. Təminatsız bir kreditor şirkətin əmlakından heç bir ödəniş götürmür.

Borc növləri

Böyük borc və subordinasiya edilmiş borc arasındakı fərq kreditorlar və investorlar üçün çox vacibdir.

Böyük borc, subordinasiya edilmiş borcdan daha az riskli hesab olunur. Bunun səbəbi, ödəmə vasitəsi mövcud olduqdan sonra ödəniş xəttində ilk olmasıdır.

Bu o deməkdir ki, yüksək borc üçün ödənilən faiz dərəcəsi təminatsız borc üçün ödədiyi faizdən aşağıdır.

Nümunələr

Kreditorun nümunəsi əmək haqqı və mükafat borcu olan şirkət işçiləridir. Vergilərin borcu olan hökumət və depozit və ya digər avans ödəmələri etmiş müştərilər.

Gəlin kreditə müraciət olunan həqiqi kreditor bank XYZ ilə bir ssenari götürək. Pulu təsdiq edib borc verdiyiniz təqdirdə bank XYZ kreditor olur.

Fərdi şəxslərin və müəssisələrin bir çox fərqli borc növlərinə görə istənilən vaxt birdən çox kreditoru ola bilər.

Pul və ya xidmətlər üçün kredit xəttlərini uzadan kreditorların əlavə nümunələri bunlardır: kommunal şirkətlər, sağlamlıq klubları, telefon şirkətləri və kredit kartı emitentləri.

Bütün kreditorlar bərabər sayılmır. Bəzi kreditorlar başqalarından üstün və ya böyük hesab olunur, bəziləri isə tabe olacaqlar.

Məsələn, XYZ şirkəti istiqraz buraxırsa, istiqraz sahibləri XYZ şirkəti səhmdarlarının böyük kreditorları olurlar. XYZ şirkəti sonradan iflas edərsə, istiqraz sahibləri səhmdarlar qarşısında geri ödəmə hüququna malikdirlər.

İstinadlar

1. Investopedia (2018). Borclu. Buradan götürülmüşdür: investopedia.com.
2. Mühasibat məşqçisi (2018). Borclu ilə kreditor arasında fərq nədir? Buradan götürülmüşdür: mühasibatlıq.com.
3. Investopedia (2018). Kreditor. Buradan götürülmüşdür: investopedia.com.
4. Mühasibat məşqçisi (2018). Kreditor nədir? Buradan götürülmüşdür: mühasibatlıq.com.
5. Wikipedia, pulsuz ensiklopediya (2018). Kreditor. En.wikipedia.org saytından götürülmüşdür.
6. İnvestisiya cavabları (2018). Kreditor. Buradan götürülmüşdür: investinganswers.com.

Bir Bank Krediti ödəmədiyi üçün Mənzil Ala Bilər

Video: Bir Bank Krediti ödəmədiyi üçün Mənzil Ala Bilər

Video: Daxili İpoteka Krediti ilə arzuladığınız mənzilə sahib olun! 2023, Bilər
2023 Müəllif: Isaiah Gimson | [email protected] . Son dəyişdirildi: 2023-05-18 09:45

Kredit ödənişlərini ödəməmək borclunu evdən məhrum olmaq da daxil olmaqla ciddi nəticələrlə təhdid edə bilər. Ancaq banklar nadir hallarda ən azı belə bir müraciət edirlər. Bir bank krediti ödəmədiyi üçün mənzil ala bilər

Mənzil yalnız məhkəmə qərarı ilə götürülə bilər

Hər borcalan, mənzilinin yalnız məhkəmə qərarı ilə götürülə biləcəyini unutmamalıdır. Bu səbəbdən bankdan və ya kollektorlardan gələn bu cür təhdidlərin heç bir hüquqi əsası yoxdur.

Kredit öhdəliklərinin yerinə yetirilməməsi bir vətəndaşın mənzildən məhrum edilməsinin ən ümumi səbəbidir. Dövlət ehtiyacları üçün mənzilin ələ keçirilməsi və ya düzgün işləməməsi kimi digər səbəblərə daha az rast gəlinir.

Banklar tez-tez borc problemini məhkəməyə qədər icraatlarla həll etməyə çalışırlar. Bank borcluya güzəştlər edə bilər və ona ödənişlərin təxirə salınmasını təmin edə bilər və ya kredit müddətini uzada bilər. Xüsusilə borcalan üzrlü səbəblərdən ödəyə bilmədikdə. Məsələn, bir işçi işdən çıxarılırsa, hamilə bir arvad varsa, xəstəlik, zədə və s.

Hansı əmlak hacir edilə bilər

Məhkəmə ilk növbədə aşağıdakı şərtləri nəzərə alır – kreditorun tələblərinin qanuni olub olmadığını və vətəndaşın həqiqətən borclu olub olmadığını. Bundan sonra, haciz olunan əmlak siyahısı hazırlanır – səhmlər, istiqrazlar, bank hesabları, əmək haqqı və bir mənzil də ola bilər. Məhkəmə icraçıları tərəfindən müsadirə olunan əşyalar sonradan hərrac zamanı satılır.

FSSP-nin verdiyi məlumata görə, yayda bütün Rusiyada hərracda 873 mənzil satışa çıxarıldı, onlardan 11-i Moskvada.

Qanunvericilikdə haciz edilə bilməyən şeylərin siyahısını təqdim etdiyinə diqqət yetirmək lazımdır. Onların arasında: – lüks mallar xaricində ev əşyaları (ayaqqabı, paltar, güzgü və s.) (paltaryuyan maşınlar, mikrodalğalı sobalar, otağın dizaynı və gözəlliyi üçün əşyalar və s.); – peşə fəaliyyətində istifadə olunan əmlak; – əlilin əmlakı; – mükafatlar, dövlət mükafatları; – qida; – şəxsi istehlak üçün yetişdirilən heyvandarlıq, quşlar, arılar; – minimum əmək haqqından çox olmayan əmək haqqı. Yaşayış üçün yeganə yer olmadığı təqdirdə mənzil girov götürülə bilər. İstisna, ipoteka krediti üçün girov olan mənzillər və evlərdir. Həmçinin məhkəmə borcalanın yaşadığı evin yerləşdiyi torpaq sahələrini bərpa edə bilməyəcək. Mənzilin ümumi mülkiyyətində olduğu təqdirdə çətinliklər yarana bilər. Məhkəmə icraçıları borclunun əmlakını onunla birlikdə yaşayanların əmlakından ayırmaq məcburiyyətində qalacaqlar. Üstəlik, yetkin yaşa çatmayan uşaqlar borclu ilə birlikdə mənzildə yaşayırlarsa, bank əvvəlcə uşağı qovmaq üçün qəyyumlar şurasından icazə almalıdır. Eyni zamanda borc alan hər zaman məhkəmə qərarına etiraz edə bilər, qanunsuz geri çəkilmə ilə mübarizə aparır və ədaləti geri qaytara bilər.

İstehlak krediti borcu olduğu təqdirdə bir mənzili əllərindən ala bilərlər

Bir ipoteka ilə verilmiş bir mənzil ən çox alınır. Bu vəziyyətdə ümumiyyətlə girov predmeti kimi çıxış edir və məhkəmə ümumiyyətlə bankın tərəfini tutur. Bu vaxt, bir mənzildən haciz yalnız bir ipoteka çərçivəsində deyil, həm də adi istehlak krediti borcu olduğu təqdirdə də tutula bilər. Yeganə məhdudiyyət odur ki, mənzil yalnız dəyəri borcla mütənasib olduqda əlindən alınacaq. Buna ekvivalent olaraq, məhkəmə ümumiyyətlə mənzilin bazar dəyərinin ən azı 80% -nin bərpasını tanıyır. O. 100 min rubl istehlak krediti borcu üçün. 1,5 milyon rubla mənzil. aparılmayacaq. Avtomobil krediti altında, ilk növbədə girov mövzusunu – mənzili yox, avtomobili götürəcəklər. Borcalanlar arasındakı risk qrupunda, bütün əmlaklarını (mənzil daxil olmaqla) kreditorlar qarşısında riskə qoyan fərdi sahibkarlar var.