Dövlət İdarəetməsinin mənası

Bu idarədən, vətəndaşların ümumi rifahına nail olmaq üçün dövlətin planlaşdırılması, təşkili, kadr idarəsi, rəhbərliyi və nəzarəti müddətləri həyata keçirilir.

Səmərəli dövlət idarəçiliyi zamanın çağrışları

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Dövlət İdarəçilik Akademiyasının “Dövlət idarəçiliyi: nəzəriyyə və təcrübə” jurnalının cari ildə ilk nömrəsi çapdan çıxmışdır.

AzərTAc xəbər verir ki, jurnalda demokratik cəmiyyətdə dövlət idarəçiliyinin və yerli özünüidarəetmənin nəzəriyyəsi və təcrübəsi üzrə tədqiqatlar cəmlənmişdir.

Jurnalın redaksiya şurasının sədri, Azərbaycan Respublikası Prezidenti Administrasiyasının rəhbəri, akademik Ramiz Mehdiyevdir.

“Dövlət idarəçiliyi: nəzəriyyə və təcrübə” jurnalının ilk səhifələrində Prezident İlham Əliyevin Dünya Azərbaycanlılarının Həmrəyliyi Günü və Yeni il bayramı münasibətilə Azərbaycan xalqına təbriki yer almışdır. Həmçinin dövlət başçısının fəaliyyətinin cari ilin ilk üç ayını əhatə edən qısa xronikası, rəsmi qəbulları, bölgələrə və xarici ölkələrə səfərləri haqqında məlumatlar verilmişdir. Eyni zamanda, jurnalda Azərbaycan Prezidentinin nitqləri, çıxışları və müsahibələri dərc edilmişdir. Bütün bu rəsmi materialları dosentlər E.Nəsirov, B.Haqverdiyev, E.Əhmədov və müəllim F.Şammədov AzərTAc-ın materialları əsasında hazırlamışlar.

Tarix üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Elman Nəsirovun “Heydər Əliyev müasir Azərbaycan dövlətçiliyinin memarı və qurucusudur” məqaləsi rus dilində jurnalın “Siyasət” bölməsində verilmişdir. Məqalədə ümummilli lider Heydər Əliyevin Azərbaycana rəhbərlik etdiyi hər iki mərhələdə dövlətçiliyimizin möhkəmləndirilməsi və inkişafı yolunda atdığı misilsiz addımlar tədqiq edilmişdir.

“Tarix” bölməsində isə siyasi elmlər üzrə fəlsəfə doktoru Məhsəti Əliyevanın “Şamaxı soyqırımı: tarixi həqiqətlər şahidlik edir” və tarix elmləri doktoru Musa Quluzadənin “Nəsirəddin Tusinin “Əxlaqi-Nasir” əsərində dövlətçilik məsələləri” məqalələri işıq üzü görmüşdür. Hər iki məqalədə alimlər arxiv sənədləri və tarixi faktların dili ilə oxucuya seçilmiş mövzular üzrə ətraflı və dolğun məlumat verməyə çalışmışlar.

Siyasi elmlər üzrə fəlsəfə doktoru Murtuza Həsənovun “Səmərəli dövlət idarəçiliyi dövlətin dinamik inkişafının həlledici amilidir” mövzusunda elmi məqaləsi isə “İdarəetmə” bölməsində yer almışdır. Məqalədə səmərəli dövlət idarəçiliyi sayəsində Azərbaycanda görülmüş mühüm işlərdən söz açılmışdır.

“Hüquq” bölməsində verilmiş hüquq elmləri üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Nazənin Hüseynovanın “İnzibati prosesin strukturu və mərhələləri” və hüquq üzrə fəlsəfə doktoru Tural Hacıyevin “Milli dövlətçiliyin möhkəmlənməsində mühüm amil olan cinayət hüququ elminin bəzi inkişaf tendensiyaları” məqalələri müstəqilliyimizin bərpasından sonra ölkədə həyata keçirilən geniş hüquqi islahatlardan bəhs edir.

Psixologiya üzrə fəlsəfə doktoru Şəfahət Abdullayevanın fəlsəfə bölməsində yer almış “Deskriptiv psixologiyadan fenomenoloji fəlsəfəyə” məqaləsində müəllif fenomenologiyanın inkişaf etdiyi bir dövrdə humanist psixologiyanın yaranmasının vaxtının çatdığını vurğulamışdır.

Jurnalın “Təhsil” bölməsində fəlsəfə üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Bayram Haqverdiyevin “Təhsildə modernləşmənin sosial-psixoloji əsasları” məqaləsində oxucular müasir təhsilimizin modernləşməsindən, təlim-tərbiyə prosesində müasir informasiya texnologiyalarından səmərəli istifadə edilməsi qaydalarından bəhrələnə biləcəklər.

Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının İnsan Hüquqları İnstitutunun dosenti Hüsniyyə Babayevanın “PR texnologiyaların milli-konseptual modelinin Azərbaycan cəmiyyətinin dəyərlərə yönəlmiş birliyinin formalaşmasında rolu” mövzusunda məqaləsi rus dilində “Cəmiyyət” bölməsində dərc edilmişdir. Məqalədə PR texnologiyaların ölkənin milli imicinin yaradılması və vətənpərvərliyin tərbiyə olunmasındakı rolu təhlil edilmişdir.

Çinin Azərbaycandakı səfiri Xun Tsyuinin “Əbədi dostluq və etibarlı tərəfdaşlıq”, həmçinin Qazaxıstan Respublikasının Prezidenti yanında Dövlət İdarəçilik Akademiyasının professorları A.Məhəmmədcanova və Z.Fedotovanın “Qazaxıstan Respublikasında dövlət idarəçilik sisteminin modernləşməsi: təcrübə və perspektivlər” mövzusunda məqalələri “Dövlət idarəçiliyi: nəzəriyyə və təcrübə” jurnalının “Beynəlxalq əməkdaşlıq” bölməsində rus dilində dərc edilmişdir.

Bütün bunlarla yanaşı, həmçinin jurnalda cari ilin ilk üç ayı ərzində Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Dövlət İdarəçilik Akademiyasında keçirilmiş tədbirlər, görüşlər və konfranslar haqqında da məlumatlar yer almışdır.

“Dövlət idarəçiliyi: nəzəriyyə və təcrübə” jurnalının bu nömrəsində işıq üzü görən yazılar maraqlı faktlarla zəngindir.

Dövlət İdarəetməsinin mənası

Dövlət rəhbərliyi dövlət orqanlarında, qurumlarda və ya qurumlarda həyata keçirilən idarəetmə, siyasi hakimiyyətdən lazımi qaynaqları alan ümumi rifah yaradan vətəndaşların maraqlarına və ya işlərinə, hərəkətlərinə və varlıqlarına qatılmaq, qanuni bir əmrdən sonra.

Dövlət idarəçiliyi texniki (sistemlər, prosedurlar), siyasi (dövlət siyasətləri) və hüquqi (hüquq normaları) xarakterli elementləri əhatə edir.

İnsan resursları, maliyyə, sosial-iqtisadi fəaliyyətlər və ictimai işlərin idarə olunması və icrası, habelə dövlətin hədəflərinə çatan büdcə və proqramlar hazırlamaqdan məsul olan dövlət sektorunun bir sıra sahələrini əhatə edir.

Dövlət idarəçiliyində həyata keçirilə bilən bəzi vəzifələr, məsələn, müxtəlif dövlət orqanlarının inzibati işçiləri, səhiyyə xidmətində həkimlər və tibb bacıları, təhsil sahəsində müəllim və professorlar mülki baxımdan var qoruma, xilasetmə briqadaları və ictimai təhlükəsizlik baxımından polis qurumları var.

İdarə sözü Latın dilindən götürülmüşdür elan getmək və ya getmək deməkdir və nazir xidmət etmək deməkdir.

İdarəetmə mənasına da baxın.

Şəxsi idarəetmə

Xüsusi idarəetmə, müəyyən bir şirkətin, təşkilatın və ya şəxsin maraqlarına uyğun olaraq ən böyük fayda əldə etmək üçün malların, mənbələrin və xidmətlərin idarə olunması ilə məşğul olur.

Bu idarəetmə mənfəət üçündür, özəl hüquq rejimi rəhbər tutulur və təklif olunan layihələr və ya proqramlar həyata keçirilə bilər və ya edilə bilməz.

Mərkəzləşdirilmiş və mərkəzləşdirilməmiş dövlət idarəetməsi

Mərkəzləşdirilmiş dövlət idarəçiliyi Cümhuriyyətin Rəhbərliyindən, Katibindən, İcra Şurasından və Baş Prokurorluqdan ibarətdir.

Bu idarədən, vətəndaşların ümumi rifahına nail olmaq üçün dövlətin planlaşdırılması, təşkili, kadr idarəsi, rəhbərliyi və nəzarəti müddətləri həyata keçirilir.

Mərkəzləşdirilməmiş dövlət idarəçiliyi, Dövlətin funksiyalarını bu cür işi həyata keçirmə qabiliyyəti olan müxtəlif qurumlar və ya hüquqi şəxslər tərəfindən idarə olunan şəxsdir.

Mərkəzsizləşdirmə yolu ilə, dövlət idarəetməsinin vəzifələri, dövlətin müxtəlif qurumlarına və ya qurumlarına, inzibati nəticələrini yüngülləşdirmək və daha səmərəli etmək üçün həvalə olunur.

Həmçinin baxın Mərkəzsizləşdirmə.

Parastatal dövlət idarəetməsi

Dövlətin məqsədləri üçün əməkdaşlıq edən, lakin dövlət idarəçiliyinə daxil olmayan şirkətlərdə, təşkilatlarda və ya birliklərdə həyata keçirilən idarəetmədir.

Bu şirkətlər qanun və ya fərmanla digər təşkilat və ya qurumların çata bilmədiyi dövlət problemlərini həll etmək üçün yaradılır. Bunlar öz əmlaklarına sahib olan, funksiyaları ictimai maraqlara cavab verən və dövlətin hüququndan fərqli bir hüquqi şəxsiyyətə sahib olan şirkətlərdir.

Bələdiyyə dövlət idarəetməsi

Bir dövlətin ərazi, sosial və inzibati təşkilatının bir hissəsinə uyğun gələn bir siyasi və sosial varlığın idarə edilməsidir.

Bu idarədən insanların bələdiyyənin yaxşı vəziyyəti və saxlanması üçün birlikdə və mütəşəkkil şəkildə çalışa biləcəkləri iqtisadi, sosial və mədəni inkişaf proqramları hazırlanır.

Dövlət idarəetmə elementləri

Dövlət idarəçiliyinin elementləri dövləti xalqın ümumi rifahını yaratmağa aparan qaynaqlar və addımlardır.

• İdarəetmə orqanı: dövlət idarəsi, dövlətin şəxsiyyətinin və nail olmaq istədiyi hədəflərin təcəssüm etdirildiyi vasitələrdən ibarətdir.
• İdarəetmə fəaliyyəti: rəhbərlik məqsədinə çatmaq üçün dövlət xidmətləri göstərmək vəzifəsini yerinə yetirdiyi zaman həyata keçirilir.
• Məqsəd: Dövlətin məqsədi əhali qarşısında götürdüyü öhdəliklər və məsuliyyətlər daxilində vətəndaşların ümumi rifahını təmin etmək və təmin etməkdir.
• Orta: ümumi rifaha nail olmaq üçün dövlət idarəçiliyində istifadə olunan ictimai xidmətdir.

Mərkəzləşdirmə və mərkəzləşdirmə.

Dövlət idarəçiliyinin xüsusiyyətləri

Bunlar dövlət idarəçiliyinin ən nəzərə çarpan ümumi xüsusiyyətlərindəndir.

• Dövlət idarəsi insanların ehtiyaclarını kifayət qədər mal və xidmətlər hesabına təmin etməyə çalışır.
• Qanuni tənzimləmələr dövlət idarəçiliyinin əsas götürdüyü əsasdır.
• Dövlət strukturlarında çox sayda inzibati istiqaməti əhatə edə biləcəyi üçün strukturu mürəkkəbdir.
• Sosial, iqtisadi, siyasi və mədəni məqsədlər üçün layihələr həyata keçirmək üçün resurs ayırmaq gücünə malikdir.
• Vətəndaşların hüquqlarını təmin edir.
• Qərarlar bir nəfər tərəfindən deyil, komanda şəklində verilir.
• Dövlət idarəçiliyinin xüsusiyyətləri Dövlət tərəfindən verilir.
• Bəzən bürokratik idarəetmə ola bilər.

Bürokratiyanın mənasına baxın.