Filologiya elmləri doktoru, professor Əzizxan Tanrıverdi vəfat edib

Qara mudbaq dikiləndə ocaq qalmış.

Əzizxan Tanrıverdi

Əzizxan Tanrıverdi ( 1 yanvar 1959 ( 1959-01-01 ) , Gürcüstan – 18 iyul 2018 ( 2018-07-18 ) və ya 19 iyul 2018 ( 2018-07-19 ) , Bakı ) — görkəmli dilçi alim, professor, Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinin Azərbaycan dili və onun tədrisi metodikası kafedrasının müdiri, filologiya elmləri doktoru. [1] [2]

Mündəricat

• 1 Tərcümeyi-halı
• 2 Elmi fəaliyyəti
• 3 Əmək fəaliyyəti
• 4 İctimai əsaslarla fəaliyyəti
• 5 Çap olunmuş əsərləri
  • 5.1 Monoqrafiyaları
  • 5.2 Dərslik və dərs vəsaitləri
  • 5.3 Tərtib etdiyi kitablar

  Tərcümeyi-halı

  Əzizxan Vəli oğlu Tanriverdiyev 1959-cu il yanvarın 1-də Gürcüstan Respublikasının Başkeçid rayonunun Aşağı Qarabulaq kəndində anadan olub. 1973-cü ildə Aşağı Qarabulaq kənd səkkizillik, 1975-ci ildə isə Kirovisi kənd orta məktəbini əla qiymətlərlə bitirib.

  1977-ci ildə V.İ.Lenin adına APİ-nin (indiki ADPU) filologiya fakültəsinə qəbul olunub, tələbəlik illərində “C.Cabbarlı” adına təqaüdlə oxuyub, 1981-ci ildə həmin ali məktəbi fərqlənmə diplomu ilə bitirib.

  1985-ci ildə V.İ.Lenin adına APİ-nin (indiki ADPU) əyani aspiranturasına (Azərbaycan dilçiliyi kafedrası üzrə) qəbul olunub. 1987-ci ildə aspiranturanı vaxtından 1 il 6 ay əvvəl qurtararaq “XVII-XIX əsr Azərbaycan antroponimləri” mövzusunda namizədlik dissertasiyası müdafiə edib. “Türk mənşəli Azərbaycan antroponimlərinin tarixi-linqvistik tədqiqi” adlı doktorluq dissertasiyasını isə 1998-ci ildə müdafiə etmişdir.

  ADPU-nun Azərbaycan dilçiliyi kafedrasında laborant (1987), baş laborant (1988), müəllim (1990), baş müəllim (1992), dosent (1994), professor (1999…) vəzifələrində işləyib. 30 sentyabr 2011-ci ildə Azərbaycan dili və onun tədrisi metodikası kafedrasına müdir təyin olunub və dünyasını dəyişənədək həmin vəzifədə çalışıb.

  31 kitab, 8 proqram, 250-dan artıq tezis və məqalənin müəllifidir. Onun rəhbərliyi ilə üç nəfər namizədlik dissertasiyası (fəlsəfə doktoru proqramı üzrə) müdafiə edib. 4 doktorluq, 19 namizədlik dissertasiyasına (fəlsəfə doktoru proqramı üzrə) opponentlik etmişdir. 90-dan artıq dərslik və monoqrafiyanın rəyçisi və redaktoru olub.

  1989-cu ildə Özbəkistan onomastikası konfransında iştirak edib. 7–10 oktyabr 2014-cü ildə Türksoy xətti ilə Qazaxıstan Respublikasının Kızılorda şəhərində “Dədə Qorqud türk xalqlarının sələfidir” mövzusunda keçirilmiş beynəlxalq konfransda “Kitabi-Dədə Qorqud” türk xalqlarının ortaq abidəsi kimi” adlı məruzə ilə çıxış edib. Həmin çıxışına görə “Türk Dünyasının Ulu Atası Korkut” medalı ilə təltif olunub.

  2003–2005-ci illərdə Ali Attestasiya Komissiyasının filologiya elmləri üzrə eksperti kimi fəaliyyət göstərmişdir. 2007–2009-cu illərdə isə pedaqoji elmlər üzrə Azərbaycan Respublikası Təhsil Problemləri İnstitutunda № 02.191 dissertasiya şurasının üzvü olmuşdur. 2011–2018-ci illərdə Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetində fəaliyyət göstərən № 02.191 pedaqoji elmlər üzrə dissertasiya şurasının üzvü olub. 2015-ci ilin fevralından Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü olub. Yeni Azərbaycan Partiyasının üzvü olub.

  Əsərləri Azərbaycan, rus, ingilis, türk, qazax və s. dillərdə çap olunub.

  Görkəmli dilçi alim, professor Əzizxan Tanrıverdi 19 iyul 2018-ci ildə dünyasını dəyişib.

  Elmi fəaliyyəti

  Türk mənşəli Azərbaycan şəxs adlarını ilk dəfə olaraq tarixi-linqvistik müstəvidə tədqiq etmişdir.

  “Kitabi-Dədə Qorqud” da şəxs adları, dağ kultu, at kultu, obrazlar sistemi, assonans və alliterosiya kimi məsələləri ilk dəfə olaraq kompleks və sistemli şəkildə araşdırmışdır.

  “Dəli Kür” romanının poetik dilini tarixiliklə müasirliyin sintezində təhlil etmişdir.

  31 kitab, 8 proqram, 250-dan artıq tezis və məqalənin müəllifidir.

  Onun rəhbərliyi ilə üç nəfər namizədlik dissertasiyası (fəlsəfə doktoru proqramı üzrə) müdafiə edib.

  4 doktorluq, 19 namizədlik dissertasiyasına (fəlsəfə doktoru proqramı üzrə) opponentlik etmişdir.

  90-dan artıq dərslik və monoqrafiyanın rəyçisi və redaktoru olub.

  Dil tarixi, onomastika, ədəbi tənqid sahəsində elmi-tədqiqat işi aparmışdır. [3]

  ADPU-da Azərbaycan dili, Linqivistik təhlil, Azərbaycan dilinin tarixi qrammatikası və digər fənnlərdən dərs keçmişdir.

  Əmək fəaliyyəti

  Əmək fəaliyyətinə 1975-ci ildə Eqrisi sovxozunda fəhlə kimi başlamışdır.

  Sonradan isə Şabran rayonunda müəllim işləmişdir.

  1985–1987-ci illərdə Azərbaycan dili ixtisası üzrə əyani aspirant olmuşdur.

  Həmçinin ADPU-da baş laborant kimi çalışmışdır.

  1990–1995-ci illərdə ADPU-da müəllim kimi çalışmışdır.

  1995–1998-ci illərdə isə ADPU-da dosent olmuşdur.

  1999-cu ildə isə professor olmuşdur. [1]

  2011-ci ildən etibarən Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinin Azərbaycan dili və onun tədrisi metodikası kafedrasının müdiri vəzifəsində işləmişdir.

  İctimai əsaslarla fəaliyyəti

  • Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Ali Attestasiya Komissiyasının filologiya elmləri üzrə ekspert Şurasının üzvü (2003–2005-ci illər)
  • Pedaqoji elmlər üzrə Azərbaycan Respublikası Təhsil Problemləri İnstitutunda fəaliyyət göstərən V.02.191 dessertasiya şurasının üzvü (2007–2009-cu illər)
  • Pedaqoji elmlər üzrə ADPU-da fəaliyyət göstərən № 02.191 dissertasiya şurasının üzvü (2011–2016-cı illər) [1]

  Çap olunmuş əsərləri

  Monoqrafiyaları

  • 1.”Kitabi-Dədə Qorqud”da şəxs adları”. (Bakı, 1999)
  • 2. “Антропонимы в Азербайджанской литературе(XVII–XIX вв.)(Bakı, 1999)
  • 3.”Kitabi-Dədə Qorqud və qərb ləhcəsi”. (Bakı, 2002)
  • 4.”Kitabi-Dədə Qorqud”un obrazlı dili”. (Bakı, 2006)
  • 5.”Kitabi-Dədə Qorqud”un söz dünyası”. (Bakı, 2007)[4]
  • 6. “Poeziyanın dili, dilin poeziyası”. (Bakı, 2008)
  • 7.”Dilimiz, mənəviyyatımız”. (Bakı, 2008)
  • 8.”Dədə Qorqud kitabı”nın dil möcüzəsi”. (Bakı, 2008)[5]
  • 9. “Türk mənşəli Azərbaycan şəxs adlarının tarixi- linqvistik tədqiqi”.(Bakı, 2012)[6]
  • 10.”Qədim türk mənbələrində yaşayan şəxs adları”. (Bakı, 2009)
  • 11.”Dədə Qorqud kitabı”nda at kultu”. (Bakı, 2012)[7]
  • 12.”Dəli Kür” romanının poetik dili”.(Bakı, 2012)[8]
  • 13.”Dədə-Qorqud kitabı”nda dağ kultu”. (Bakı, 2013)[9]
  • 14.”Dədə Qorqud kitabı”nın obrazlar aləmi”.(Bakı, 2013)
  • 15.”Anarın nəsri”.(Bakı, 2013)[10]
  • 16.”Dədə sözü işığında”.(Bakı, 2014)
  • 17.”Çal qılıncını, xan Qazan!”.(Bakı, 2015)[11]
  • 18.”Dədə Qorqud”un möcüzələr dünyası”.(Bakı, 2015)
  • 19.”Dədəm Qorqud”un zamanı”.(Bakı, 2015)
  • 20.”Koroğlu”nun şeir dili”.(Bakı, 2015)
  • 21.”Dilimiz, düşüncəmiz”.(Bakı, 2017)
  • 22.”Türkologiyamızın Afad Qurbanovu.”.(Bakı, 2018)
  • 23.”Ədəbiyyat və ədəbiyyatşünaslığın problemləri.”.(Bakı, 2018)
  • 24.”Dədəm Qorqudun sözü (kitab ölümündən sonra əlyazmaları əsasında nəşr edilib).”.(Bakı, 2019)

  Dərslik və dərs vəsaitləri

  • 1. Azərbaycan dili və ədəbiyyatdan testlər (Orta məktəb şagirdləri və abituriyentlər üçün vəsait. Z.Məmmədov, İ.İsmayılov və İ.Abbasovla birlikdə).(Bakı, 1995)
  • 2. Türk mənşəli Azərbaycan antroponimləri.(Bakı, 1996)
  • 3. XVI əsr qıpçaq (poloves) dilinin qrammatikası (Документы на половецком языке XVI в. kitabı əsasında). Bakı, Azərbaycan Respublikası təhsil Nazirliyi Elmi-Metodiki Şurası Azərbaycan dili və ədəbiyyatı bölməsinin 02 saylı 2000-ci il tarixli (01 saylı protokolu) qərarına əsasən çap olunmuşdur.(Bakı, 2000)
  • 4. Azərbaycan dilinin tarixi qrammatikası (I nəşr). (Bakı, 2010)
  • 5. Azərbaycan dilinin tarixi qrammatikası (II nəşr). (Bakı, 2012)
  • 6. Azərbaycan dilinin tarixi qrammatikası (III nəşr). (Bakı, 2014)
  • 7. Azərbaycan dilinin tarixi qrammatikası (IV nəşr). (Bakı, 2017)[12]

  Tərtib etdiyi kitablar

  • 1. Mədəd Çobanov–60. Elmi-pedaqoji fəaliyyəti (N.Əsgərov, İ.Ömərov, K.Əlizadə ilə birlikdə). Azərbaycan Onomastika Cəmiyyəti.(Bakı, 1997)
  • 2. A.Qurbanov –70. (tərtibçisi və redaktoru Ə.V.Tanrıverdiyev).(Bakı, 1999)
  • 3. Akademik Afad Qurbanov. (tərtibçisi Ə.V.Tanrıverdiyev). .(Bakı, 1999)

  Haqqında yazılmış əsərlər

  • 1. “Dəli Kür” romanının poetik dili ədəbi tənqiddə (tərtibçi və redaktor: İlham Abbasovun redaktəsilə). (Bakı, 2013)
  • 2. Dədəm Qorqudun kitabı tədqiqat işığında (Əzizxan Tanrıverdi Qorqudşünaslıqda). (tərtibçi və redaktor: İlham Abbasovun redaktəsilə). (Bakı, 2015)
  • 3. Dil sevgisindən dilçiliyə (Əzizxan Tanrıverdi dilçilikdə). (tərtibçi və redaktor: İlham Abbasovun redaktəsilə). (Bakı, 2017)
  • 4. Məhərrəm Hüseynov “Əzizxan” (poema). (Bakı, 2018)
  • 5. Tərtibçi: Bəhram Cəfəroğlu “Dədə Əzizxan” (şeirlər).(Bakı, 2018)
  • 6. Əzizxan Tanrıverdi-60. Tərtibçi: İlham Abbasov. (Bakı, 2018) *Əzizxan Tanrıverdi-60. [13]

  Mükafatları

  • 2009. “İlin alimi”
  • 2014. “Türk dünyasının ulu atası Korkut” medalı (Türksoy xətti ilə Qazaxıstan Respublikasının Kızılorda şəhərində “Dədə Qorqud türk xalqlarının sələfidir” mövzusunda keçirilmiş beynəlxalq konfransda “Kitabi-Dədə Qorqud” türk xalqlarının ortaq abidəsi kimi” adlı məruzə ilə çıxış etdiyinə görə)

  İstinadlar

  1. ↑ 123 Filologiya elmləri doktoru, professor Əzizxan Tanrıverdi vəfat edib
  2. ↑ . 2013-11-13 tarixində orijinalından arxivləşdirilib . İstifadə tarixi: 2018-07-20 .
  3. ↑ DİLİMİZ, DÜŞÜNCƏMİZ
  4. ↑“Kitabi-Dədə Qorqud”un söz dünyası”.
  5. ↑“Dədə Qorqud kitabı”nın dil möcüzəsi”.
  6. ↑Türk mənşəli Azərbaycan şəxs adlarının tarixi- linqvistik tədqiqi
  7. ↑“Dədə Qorqud kitabı”nda at kultu”
  8. ↑“Dəli Kür” romanının poetik dili”
  9. ↑“Dədə-Qorqud kitabı”nda dağ kultu”
  10. ↑“Anarın nəsri”
  11. ↑“Çal qılıncını, xan Qazan!”
  12. ↑“Azərbaycan dilinin tarixi qrammatikası (IV nəşr)”
  13. ↑Əzizxan Tanrıverdi-60.

  Xarici keçidlər

  • “Əzizxan Tanrıverdi: Zəngin seçki təcrübəmiz imkan verir ki, beynəlxalq standartlara uyğun seçki keçirək” Xalq qəzeti. 05.04.2018 [1]
  • 2018-ci il dekabrın 19-da ADPU-da görkəmli dilçi alim, professor Əzizxan Tanrıverdinin 60 illik yubileyinə həsr edilmiş anım tədbiri keçirilib. https://azertag.az/xeber/ADPU_da_gorkemli_dilchi_alimin_xatiresi_anilib-1226055
  • 2020-ci il fevralın 19-da mərhum dilçi alim, filologiya fakültəsinin Azərbaycan dili və onun tədrisi metodikası kafedrasının sabiq müdiri, filologiya üzrə elmlər doktoru, professor Əzizxan Tanrıverdinin “Dədəm Qorqudun sözü” adlı kitabının təqdimatı olub. https://azertag.az/xeber/Dedem_Qorqudun_sozu_kitabinin_teqdimati_olub-1419051

  Avqust 12, 2021
  Ən son məqalələr

  Qıpçaq (Qoşaçay)

  Qıpçaq (Üskü)

  Qıpçaq aşırımı

  Qıpçaq dilləri

  Qıpçaq xanlığı

  Qıpçaqlar

  Qırmız böcək

  Qırmızı

  Qırmızı çadır (film, 1969)

  Qırmızı üzgəcli

  Ən çox oxunan

  Aleksandr Muravyov

  Aleksandr Makovelski

  Aleksandr Makovski

  Aleksandr Marxyevka

  Aleksandr Marşal

  əzizxan, tanrıverdi, yanvar, 1959, 1959, gürcüstan, iyul, 2018, 2018, iyul, 2018, 2018, bakı, görkəmli, dilçi, alim, professor, azərbaycan, dövlət, pedaqoji, universitetinin, azərbaycan, dili, onun, tədrisi, metodikası, kafedrasının, müdiri, filologiya, elmlər. Ezizxan Tanriverdi 1 yanvar 1959 1959 01 01 Gurcustan 18 iyul 2018 2018 07 18 ve ya 19 iyul 2018 2018 07 19 Baki gorkemli dilci alim professor Azerbaycan Dovlet Pedaqoji Universitetinin Azerbaycan dili ve onun tedrisi metodikasi kafedrasinin mudiri filologiya elmleri doktoru 1 2 Ezizxan TanriverdiDogum tarixi 1 yanvar 1959Dogum yeri Asagi Qarabulaq Baskecid rayonu Gurcustan SSR SSRIVefat tarixi 19 iyul 2018 59 yasinda Vefat yeri Baki AzerbaycanVetendasligi SSRI AzerbaycanMilliyyeti azerbaycanliElm sahesi filologiyaElmi derecesi elmler doktoruElmi adi professorIs yeri ADPUMukafatlari Turk dunyasinin ulu atasi Korkut Mundericat 1 Tercumeyi hali 2 Elmi fealiyyeti 3 Emek fealiyyeti 4 Ictimai esaslarla fealiyyeti 5 Cap olunmus eserleri 5 1 Monoqrafiyalari 5 2 Derslik ve ders vesaitleri 5 3 Tertib etdiyi kitablar 6 Haqqinda yazilmis eserler 7 Mukafatlari 8 Istinadlar 9 Xarici kecidlerTercumeyi hali RedakteEzizxan Veli oglu Tanriverdiyev 1959 cu il yanvarin 1 de Gurcustan Respublikasinin Baskecid rayonunun Asagi Qarabulaq kendinde anadan olub 1973 cu ilde Asagi Qarabulaq kend sekkizillik 1975 ci ilde ise Kirovisi kend orta mektebini ela qiymetlerle bitirib 1977 ci ilde V I Lenin adina API nin indiki ADPU filologiya fakultesine qebul olunub telebelik illerinde C Cabbarli adina teqaudle oxuyub 1981 ci ilde hemin ali mektebi ferqlenme diplomu ile bitirib 1985 ci ilde V I Lenin adina API nin indiki ADPU eyani aspiranturasina Azerbaycan dilciliyi kafedrasi uzre qebul olunub 1987 ci ilde aspiranturani vaxtindan 1 il 6 ay evvel qurtararaq XVII XIX esr Azerbaycan antroponimleri movzusunda namizedlik dissertasiyasi mudafie edib Turk menseli Azerbaycan antroponimlerinin tarixi linqvistik tedqiqi adli doktorluq dissertasiyasini ise 1998 ci ilde mudafie etmisdir ADPU nun Azerbaycan dilciliyi kafedrasinda laborant 1987 bas laborant 1988 muellim 1990 bas muellim 1992 dosent 1994 professor 1999 vezifelerinde isleyib 30 sentyabr 2011 ci ilde Azerbaycan dili ve onun tedrisi metodikasi kafedrasina mudir teyin olunub ve dunyasini deyisenedek hemin vezifede calisib 31 kitab 8 proqram 250 dan artiq tezis ve meqalenin muellifidir Onun rehberliyi ile uc nefer namizedlik dissertasiyasi felsefe doktoru proqrami uzre mudafie edib 4 doktorluq 19 namizedlik dissertasiyasina felsefe doktoru proqrami uzre opponentlik etmisdir 90 dan artiq derslik ve monoqrafiyanin reycisi ve redaktoru olub 1989 cu ilde Ozbekistan onomastikasi konfransinda istirak edib 7 10 oktyabr 2014 cu ilde Turksoy xetti ile Qazaxistan Respublikasinin Kizilorda seherinde Dede Qorqud turk xalqlarinin selefidir movzusunda kecirilmis beynelxalq konfransda Kitabi Dede Qorqud turk xalqlarinin ortaq abidesi kimi adli meruze ile cixis edib Hemin cixisina gore Turk Dunyasinin Ulu Atasi Korkut medali ile teltif olunub 2003 2005 ci illerde Ali Attestasiya Komissiyasinin filologiya elmleri uzre eksperti kimi fealiyyet gostermisdir 2007 2009 cu illerde ise pedaqoji elmler uzre Azerbaycan Respublikasi Tehsil Problemleri Institutunda 02 191 dissertasiya surasinin uzvu olmusdur 2011 2018 ci illerde Azerbaycan Dovlet Pedaqoji Universitetinde fealiyyet gosteren 02 191 pedaqoji elmler uzre dissertasiya surasinin uzvu olub 2015 ci ilin fevralindan Azerbaycan Yazicilar Birliyinin uzvu olub Yeni Azerbaycan Partiyasinin uzvu olub Eserleri Azerbaycan rus ingilis turk qazax ve s dillerde cap olunub Gorkemli dilci alim professor Ezizxan Tanriverdi 19 iyul 2018 ci ilde dunyasini deyisib Elmi fealiyyeti RedakteTurk menseli Azerbaycan sexs adlarini ilk defe olaraq tarixi linqvistik mustevide tedqiq etmisdir Kitabi Dede Qorqud da sexs adlari dag kultu at kultu obrazlar sistemi assonans ve alliterosiya kimi meseleleri ilk defe olaraq kompleks ve sistemli sekilde arasdirmisdir Deli Kur romaninin poetik dilini tarixilikle muasirliyin sintezinde tehlil etmisdir 31 kitab 8 proqram 250 dan artiq tezis ve meqalenin muellifidir Onun rehberliyi ile uc nefer namizedlik dissertasiyasi felsefe doktoru proqrami uzre mudafie edib 4 doktorluq 19 namizedlik dissertasiyasina felsefe doktoru proqrami uzre opponentlik etmisdir 90 dan artiq derslik ve monoqrafiyanin reycisi ve redaktoru olub Dil tarixi onomastika edebi tenqid sahesinde elmi tedqiqat isi aparmisdir 3 ADPU da Azerbaycan dili Linqivistik tehlil Azerbaycan dilinin tarixi qrammatikasi ve diger fennlerden ders kecmisdir Emek fealiyyeti RedakteEmek fealiyyetine 1975 ci ilde Eqrisi sovxozunda fehle kimi baslamisdir Sonradan ise Sabran rayonunda muellim islemisdir 1985 1987 ci illerde Azerbaycan dili ixtisasi uzre eyani aspirant olmusdur Hemcinin ADPU da bas laborant kimi calismisdir 1990 1995 ci illerde ADPU da muellim kimi calismisdir 1995 1998 ci illerde ise ADPU da dosent olmusdur 1999 cu ilde ise professor olmusdur 1 2011 ci ilden etibaren Azerbaycan Dovlet Pedaqoji Universitetinin Azerbaycan dili ve onun tedrisi metodikasi kafedrasinin mudiri vezifesinde islemisdir Ictimai esaslarla fealiyyeti RedakteAzerbaycan Respublikasinin Prezidenti yaninda Ali Attestasiya Komissiyasinin filologiya elmleri uzre ekspert Surasinin uzvu 2003 2005 ci iller Pedaqoji elmler uzre Azerbaycan Respublikasi Tehsil Problemleri Institutunda fealiyyet gosteren V 02 191 dessertasiya surasinin uzvu 2007 2009 cu iller Pedaqoji elmler uzre ADPU da fealiyyet gosteren 02 191 dissertasiya surasinin uzvu 2011 2016 ci iller 1 Cap olunmus eserleri RedakteMonoqrafiyalari Redakte 1 Kitabi Dede Qorqud da sexs adlari Baki 1999 2 Antroponimy v Azerbajdzhanskoj literature XVII XIX vv Baki 1999 3 Kitabi Dede Qorqud ve qerb lehcesi Baki 2002 4 Kitabi Dede Qorqud un obrazli dili Baki 2006 5 Kitabi Dede Qorqud un soz dunyasi Baki 2007 4 6 Poeziyanin dili dilin poeziyasi Baki 2008 7 Dilimiz meneviyyatimiz Baki 2008 8 Dede Qorqud kitabi nin dil mocuzesi Baki 2008 5 9 Turk menseli Azerbaycan sexs adlarinin tarixi linqvistik tedqiqi Baki 2012 6 10 Qedim turk menbelerinde yasayan sexs adlari Baki 2009 11 Dede Qorqud kitabi nda at kultu Baki 2012 7 12 Deli Kur romaninin poetik dili Baki 2012 8 13 Dede Qorqud kitabi nda dag kultu Baki 2013 9 14 Dede Qorqud kitabi nin obrazlar alemi Baki 2013 15 Anarin nesri Baki 2013 10 16 Dede sozu isiginda Baki 2014 17 Cal qilincini xan Qazan Baki 2015 11 18 Dede Qorqud un mocuzeler dunyasi Baki 2015 19 Dedem Qorqud un zamani Baki 2015 20 Koroglu nun seir dili Baki 2015 21 Dilimiz dusuncemiz Baki 2017 22 Turkologiyamizin Afad Qurbanovu Baki 2018 23 Edebiyyat ve edebiyyatsunasligin problemleri Baki 2018 24 Dedem Qorqudun sozu kitab olumunden sonra elyazmalari esasinda nesr edilib Baki 2019 Derslik ve ders vesaitleri Redakte 1 Azerbaycan dili ve edebiyyatdan testler Orta mekteb sagirdleri ve abituriyentler ucun vesait Z Memmedov I Ismayilov ve I Abbasovla birlikde Baki 1995 2 Turk menseli Azerbaycan antroponimleri Baki 1996 3 XVI esr qipcaq poloves dilinin qrammatikasi Dokumenty na poloveckom yazyke XVI v kitabi esasinda Baki Azerbaycan Respublikasi tehsil Nazirliyi Elmi Metodiki Surasi Azerbaycan dili ve edebiyyati bolmesinin 02 sayli 2000 ci il tarixli 01 sayli protokolu qerarina esasen cap olunmusdur Baki 2000 4 Azerbaycan dilinin tarixi qrammatikasi I nesr Baki 2010 5 Azerbaycan dilinin tarixi qrammatikasi II nesr Baki 2012 6 Azerbaycan dilinin tarixi qrammatikasi III nesr Baki 2014 7 Azerbaycan dilinin tarixi qrammatikasi IV nesr Baki 2017 12 Tertib etdiyi kitablar Redakte 1 Meded Cobanov 60 Elmi pedaqoji fealiyyeti N Esgerov I Omerov K Elizade ile birlikde Azerbaycan Onomastika Cemiyyeti Baki 1997 2 A Qurbanov 70 tertibcisi ve redaktoru E V Tanriverdiyev Baki 1999 3 Akademik Afad Qurbanov tertibcisi E V Tanriverdiyev Baki 1999 Haqqinda yazilmis eserler Redakte1 Deli Kur romaninin poetik dili edebi tenqidde tertibci ve redaktor Ilham Abbasovun redaktesile Baki 2013 2 Dedem Qorqudun kitabi tedqiqat isiginda Ezizxan Tanriverdi Qorqudsunasliqda tertibci ve redaktor Ilham Abbasovun redaktesile Baki 2015 3 Dil sevgisinden dilciliye Ezizxan Tanriverdi dilcilikde tertibci ve redaktor Ilham Abbasovun redaktesile Baki 2017 4 Meherrem Huseynov Ezizxan poema Baki 2018 5 Tertibci Behram Ceferoglu Dede Ezizxan seirler Baki 2018 6 Ezizxan Tanriverdi 60 Tertibci Ilham Abbasov Baki 2018 Ezizxan Tanriverdi 60 13 Mukafatlari Redakte2009 Ilin alimi 2014 Turk dunyasinin ulu atasi Korkut medali Turksoy xetti ile Qazaxistan Respublikasinin Kizilorda seherinde Dede Qorqud turk xalqlarinin selefidir movzusunda kecirilmis beynelxalq konfransda Kitabi Dede Qorqud turk xalqlarinin ortaq abidesi kimi adli meruze ile cixis etdiyine gore Istinadlar Redakte 1 2 3 Filologiya elmleri doktoru professor Ezizxan Tanriverdi vefat edib Ezizxan Veli oglu Tanriverdi 2013 11 13 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2018 07 20 DILIMIZ DUSUNCEMIZ Kitabi Dede Qorqud un soz dunyasi Dede Qorqud kitabi nin dil mocuzesi Turk menseli Azerbaycan sexs adlarinin tarixi linqvistik tedqiqi Dede Qorqud kitabi nda at kultu Deli Kur romaninin poetik dili Dede Qorqud kitabi nda dag kultu Anarin nesri Cal qilincini xan Qazan Azerbaycan dilinin tarixi qrammatikasi IV nesr Ezizxan Tanriverdi 60 Xarici kecidler Redakte Ezizxan Tanriverdi Zengin secki tecrubemiz imkan verir ki beynelxalq standartlara uygun secki kecirek Xalq qezeti 05 04 2018 1 2018 ci il dekabrin 19 da ADPU da gorkemli dilci alim professor Ezizxan Tanriverdinin 60 illik yubileyine hesr edilmis anim tedbiri kecirilib https azertag az xeber ADPU da gorkemli dilchi alimin xatiresi anilib 12260552020 ci il fevralin 19 da merhum dilci alim filologiya fakultesinin Azerbaycan dili ve onun tedrisi metodikasi kafedrasinin sabiq mudiri filologiya uzre elmler doktoru professor Ezizxan Tanriverdinin Dedem Qorqudun sozu adli kitabinin teqdimati olub https azertag az xeber Dedem Qorqudun sozu kitabinin teqdimati olub 1419051 Professor Ezizxan Tanriverdinin youtube sehifesi https www youtube com channel UCxu1GRCsLWYlDJ QCTHP gAMenbe https az wikipedia org w index php title Ezizxan Tanriverdi amp oldid 6038490, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

  ne axtarsan burda

  en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.

  Filologiya elmləri doktoru, professor Əzizxan Tanrıverdi vəfat edib

  Filologiya elmləri doktoru, professor Əzizxan Tanrıverdi vəfat edib Bakı. 19 iyul. REPORT.AZ/ Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinin Azərbaycan dili və onun tədrisi metodikası kafedrasının müdiri, filologiya elmləri doktoru, professor Əzizxan Tanrıverdi vəfat edib.

  19 İyul , 2018 23:02

  https://static.report.az/photo/54dd617b-0605-48fc-8bd3-aa6bc6f9f61f.jpg

  Bakı. 19 iyul. REPORT.AZ/ Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinin Azərbaycan dili və onun tədrisi metodikası kafedrasının müdiri, filologiya elmləri doktoru, professor Əzizxan Tanrıverdi vəfat edib. “Report” xəbər verir ki, professor Ə.Tanrıverdi bu gün uzun sürən xəstəlikdən dünyasını dəyişib. Qeyd edək ki, Əzizxan Vəli oğlu Tanriverdi 1959-cu il yanvarın 1-də Gürcüstan Respublikasının Aşağı Qarabulaq kəndində anadan olub. 1973-cü ildə Aşağı Qarabulaq natamam orta məktəbi, 1975-ci ildə isə Kirovisi kənd orta məktəbini fərqlənmə ilə bitirib. 1981-ci ildə ADPU-nun filologiya fakültəsini fərqlənmə diplomu ilə bitirib. Türk mənşəli Azərbaycan şəxs adlarını ilk dəfə olaraq tarixi-linqvistik müstəvidə tədqiq edib. “Kitabi-Dədə Qorqud” daşəxs adları, dağ kultu, at kultu, obrazlar sistemi, assonans və alliterosiya kimi məsələləri ilk dəfə olaraq kompleks və sistemli şəkildə araşdırıb. “Dəli Kür” romanının poetik dilini tarixiliklə müasirliyin sintezində təhlil süzgəcindən keçirib. 23 kitabın, 180 elmi məqalənin müəllifidir. Dil tarixi, onomastika, ədəbi tənqid sahəsində elmi-tədqiqat işi aparıb. Ailəli idi, 3 oğlu var. Allah rəhmət eləsin!

  ƏZİzxan tanriverdi

  mətn daxilində ifadə etməyə çalışıb. İki fakta diqqət yetirək:

  “dədə” sözünün təkcə yol göstərən, ağsaqqal, müdriklər müdriki,

  ustad ozan yox (Dədəm Qorqut gəldi, oğlana ad qodı. ), həm də

  baba mənasında işlənməsi mətn kontekstində asanlıqla anlaşılır

  (“Mərə qavat, mənim babam Bayındır xan degilmidir?” Ayıtdı:

  “Yox, ol, anaŋın babasıdır, səniŋ dədəŋdir”); yaxud “güyəgü”

  sözünün məhz kürəkən mənasında olmasına birbaşa işarə olunur:

  “Bəglər, Beyrək bizdən qız almışdır, güyəgümizdir. Əmma Qaza-

  nıŋ inağıdır. ” Bu cür detallar onu deməyə əsas verir ki, təhkiyəçi

  Oğuz cəmiyyəti üçün səciyyəvi olan nəsil və ailə toplumları

  daxilindəki qohumluq münasibətlərinin bütün tərəflərinə dərindən

  “Biri ilə qohumluq əlaqəsi olan adam” anlamlı “qohum” sö-

  zü “Kitab”da ayrılıqda deyil, obrazlı ifadələr daxilində müşahidə

  olunur: qaum-qardaşa həsrət – Ataya-anaya, qauma-qardaşa həs-

  rətəm; qövmlü qövmilə görklü – Qövmlü qövmilə görklü gördüm.

  Qorqudşünaslıqda Drezden nüsxəsinin 44-cü səhifəsindəki

  “ yazılış şəklinin aşağıdakı kimi transkripsiya-

  sı müşahidə olunur:

  O.Ş.Gökyayın nəşrində: Kavım kabile benüm kama yurdum

  H.Araslının nəşrində: Qum qumlamayım quma yurdum!

  “Dədə Qorqud”un möcüzələr dünyası

  F.Zeynalov və S.Əlizadənin nəşrində: Qom qomlamım qoma

  yurdum! (Bakı, 1988);

  S.Tezcan və H.Boeschotenin kitabında: Kavım kabla beküm

  kon(r) yurdum (İstanbul, 2001);

  S.Əlizadənin hazırladığı ensiklopedik nəşrdə: Qövm – qəbilə

  mənim quma yurdum (müəllif “qom-qomla mənim qoma yur-

  dum” şəklində transkripsiyanı daha məqbul hesab edir) (Kitabi-

  Dədə Qorqud Ensiklopediyası. I c., Bakı, 2000, s.47).

  Müqayisələr göstərir ki, O.Ş.Gökyay Drezden nüsxəsindəki

  müxtəlif yazılış şəkillərini eyni söz kimi oxuyub: موق (D-44) ka-

  vim; موٲق (D-98) – kavum. Burada aydın şəkildə görünür ki, bi-

  rinci yazılış şəklində əlif ( ا ) hərfi yoxdur. F.Zeynalov və S.Əli-

  zadənin nəşrində isə həmin yazılış şəkillərinin transkripsiyası

  belədir: birinci yazılış şəkli “qom”; ikinci yazılış şəkli “qaum”.

  Qom-qomla mənim qoma yurdum,

  Qulanla sığın-keyikə qoŋşı yurdum!

  Səni yağı nerədən darımış, gözəl yurdum?!

  Ağ ban evim dikiləndə yurdı qalmış.

  Qarıcıq anam oluranda yeri qalmış

  Oğlum Uruz ox atanda buta qalmış,

  Oğuz bəgləri at çapanda meydan qalmış.

  Qara mudbaq dikiləndə ocaq qalmış.

  A.Hacıyev bu parçadakı birinci misranın məhz “Qom-qomla

  mənim qoma yurdum!” şəklində transkripsiyasını düzgün hesab

  edərkən iki arqument gətirir:

  1) Drezden nüsxəsindəki yazılış şəkli; 2) H.Araslının

  transkripsiyası və O.Ş.Gökyaya açıq məktubu . Bir cəhəti də qeyd

  edək ki, A.Hacıyev bu arqumentlərini S.Əlizadənin “həmin mis-

  ranı “D”-yə (Drezden nüsxəsinə – Ə.T.) əsasən “Qom-qomla mə-

  nim qoma yurdum” şəklində oxumaq olar” fikri ilə qüvvətləndir-

  məyi də unutmur

  . “Eynicinsli sait və samit səslərin ahəngdar dü-

  A.Hacıyev. “Dədə Qorqud kitabı”: oxunuşlar, açımlar. Bakı, 2007, s.91-92.

  “Dədə Qorqud”un möcüzələr dünyası

  zümü əsasında yaranmış ilkin arxaizmlərin sıralandığı birinci mis-

  ra uzun müddətdir ki, qorqudşünaslığın fikir çək-çevirində öz hə-

  qiqi yozumunu gözləməkdədir”

  , – deyən A.Hacıyev ilk olaraq

  həmin misra ilə bağlı qorqudşünasların fikirlərini saf-çürük edir.

  Konkret desək, aşağıdakı məsələlərə daha çox diqqət yetirir:

  – həmin misradakı başlanğıc sözləri O.Ş.Gökyayın “kavın”

  (qövm), kabilə (qəbilə) kimi anladığını, “koma” sözünün isə günəş

  düşməyən quzey, bolluq, rifah və s. kimi mənalarda açıqladığını

  – M.Erginin, əsasən, O.Ş.Gökyayın mövqeyində dayan-

  dığını, “kuma” sözünü isə “ortaq qocaları eyni olan qadınlar”

  mənalı ərəb mənşəli söz kimi izah etdiyini qeyd edir. Eyni

  zamanda T.Tekinin də məhz bu iddiada olduğunu bildirir;

  – yuxarıda təqdim etdiyimiz sintaktik bütövdəki birinci

  misraya V.V.Bartoldun tərcüməsində diqqət yetirir: “Хоть тебя

  не засыпал песок, ты покинуто, мое жилище”. Müəllifin tərcü-

  məsindəki uyğunsuzluqları göstərir: “belə çıxır ki, böyük türkoloq

  birinci sözü “qum”, ikinci sözü “qumlamaq” felinin inkar forması,

  üçüncü sözü isə “tərk edilmiş, boşaldılmış” mənalarında dərk et-

  mişdir”. Digər tərəfdən, həmin tərcüməni (birinci misranın tər-

  cüməsi nəzərdə tutulur) A.N.Kononovun qəbul etmədiyini, əksinə,

  digər mənbələri, daha dəqiqi, O.Ş.Gökyay və M.Erginin variantla-

  rını əsas götürərək “ (o) народ, (о) племя, о мое крепкое жили-

  ще!» tərcümə variantını məqbul hesab etdiyini açıqlayır;

  – S.Tezcanın ilk iki sözün ərəb mənşəli olması fikri ilə razı-

  laşmasını, “qoma” sözünü isə yazılış xətası hesab etməsini, daha

  doğrusu, bu sözü “konar” fonetik qabığında, həm də “qonaqlanan

  yurd, obanın hər zaman gəlib qonaqladığı yurd yeri” anlamında

  açıqladığını şərh edir;

  – H.Araslı, M.Təhmasib, Ş.Cəmşidov kimi alimlərin həmin

  misranın semantik yükünə münasibət bildirmədiklərini diqqətə

  A.Hacıyev. “Dədə Qorqud kitabı”: oxunuşlar, açımlar. Bakı, 2007, s.91.

  “Dədə Qorqud”un möcüzələr dünyası

  – P.Xəlilovun “Qədim türk sözlüyü”ndəki “güclü həyəcanla

  vuruşmaq” anlamlı “quma ur” ifadəsinin məna yükünə söykənərək

  həmin misranı “Necə qəzəblənməyim, necə həyəcanlanmayım,

  yurdum; Necə bərk həyəcanlanmayım, yurdum” şəklində yoz-

  masını diqqəti çəkən mülahizələrdən hesab edir;

  – mübahisə obyektinə çevrilmiş birinci misradakı sözlərin

  F.Zeynalov və S.Əlizadə tərəfindən “Qohum qəbiləli komam –

  yurdum!” variantında müasirləşdirilməsini xüsusi olaraq qeyd

  Yuxarıdakı fikirlərin əksəriyyətinin daha çox güman üzərin-

  də qurulduğunu əsas götürən qorqudşünas A.Hacıyev məsələyə

  tam başqa kontekstdə yanaşır ki, bu da, əsasən, aşağıdakıları əhatə

  – abidənin dilində “yurd” sözü bir neçə mənada, o cümlədən

  geniş mənada vətən, dar mənada isə yaşayış yeri, dayanacaq, ev

  mənalarında işlənmişdir. “Bir gün Qamğan oğlı xan Bayındır

  yerindən durmışdı. Şami günlügi yer yüzinə tikdirmişdi. Ala

  sayvanı gög yüzinə aşanmışdı. ”;

  dədir. “Topa-topa”, “dəstə-dəstə” mənasını verən bu kəlmə əksər

  hallarda qarışqa yuvalarını xarakterizə etmək üçün söylənilir. Ma-

  raqlıdır ki, qarışqaya qədim türk yazılı abidələrinin birində “ko-

  mursğa” da deyilir. Əgər qarışqa adı “qarışmaq” feli ilə bağlıdırsa,

  “komursğa” adı “qom” (topa) yaşamaqla əlaqədardır;

  –. oğuzlar yurdlarını torpaq üzərinə asanlıqla “dikib”, yəni

  sancıb qura bilirlər. Bu isə onun “qoyma yurd, qurma yurd” adlan-

  masına səbəb olmuşdur. “qoma” sözünün Osmanlı türkcəsində

  “qoyulma, qurulma, basdırılma” mənalarını ifadə etdiyi bildirilir;

  – bəzi dialektizmdə “tayfa, nəsil” mənasında işlənən “com”

  sözü də məhz arxaik “qom” sözünün çoxmənalılıq qazanması yolu

  ilə yaranmışdır. İlkin mənada “çadır”, “alaçıq” mənasında işlənən

  bu söz sonradan həmin yurd yerlərində yaşayan nəsli, tayfanı

  adlandırmağa xidmət edib. Bizim com kəndin bir tərəfindəki

  (İmişli). q – c//ç səs əvəzlənməsi “Kitab”ın dili üçün də xarakte-

  “Dədə Qorqud”un möcüzələr dünyası

  rik sayılan dil hadisələrindəndir (qağırdı – çağırdı. Beyrəgin baba-

  sı Baybörə bəg dəxi bazırganları qağırdı). Burada bir cəhəti xatır-

  latmaq lazım gəlir: “qoma” sözünün alaçıq mənasında işlənmə-

  sindən ilk dəfə O.Ş.Gökyay bəhs edib: “Kəlime kuma deye okun-

  duğuna göre isə başka bir anlama gelir. Alaçık veyahut kuma. Bu,

  yontulmuş uzun “Palıt” çubuklarıyla kurulurmuş. Bunlara “alaçık

  çubuğu” namı verilir” (Dedem Korkudun kitabı. İstanbul, 2000,

  – “qom arxaizmi müasir türk dilləri və dialektlərində “kom”,

  “com”, “cum” şəklində yaşayan sözün arxetip formasıdır. Veril-

  miş nümunədə “qom” sözünün təkrarlanaraq işlənməsi çoxluq,

  topluluq anlamını ifadə etməyə xidmət edir. ;

  – “Kitab”ın Drezden nüsxəsində aydınca yazılmış bu

  arxaizmi ərəb mənşəli sözlərlə qarışdırmağa lüzum yoxdur, -la

  morfemi isə “ilə” qoşmasının ahəng qanununa tabe edilərək bitişik

  Qorqudşünas A.Hacıyev bu cür şərhlərdən sonra yazır:

  “Beləliklə, Qazan xanın çadır-çadır salınmış alaçıq yurdunu xa-

  rakterizə edən bir soylama parçası qədim oğuz məişətinin mü-

  qayisəli təhlili fonunda aydın dərk olunur və uydurma yozumlara

  . Bu fikirlərlə, eyni zamanda yuxarıdakı qeyd-

  lərlə müəyyən mənada razılaşmaq da olar. Amma “Qom-qomla

  mənim qoma yurdum” (bu cür transkripsiya daha məqbul hesab

  olunur) misrasına qədərki sintaktik bütövlərin semantik yükü, eyni

  zamanda M.Kaşğarinin “Divanı”ndakı həsrət duymaq anlamlı

  “komı” sözü həmin misranı tam yeni müstəvidə izah etməyə

  imkan verir. Bu mənada aşağıdakılara diqqət yetirək:

  “Kitab”da “Tatlu mənim canımı alur oldu” tipli nümu-nələr-

  də ikinci tərəfə aid olan təyinlərin söz birləşməsinin əvvəlində iş-

  lənməsi və bu zaman fikrin düzgün ifadəsinin intonasiya ilə ni-

  zamlanması qorqudşünaslıqda xüsusi olaraq qeyd olunur. Bu ba-

  xımdan “Qom-qomla mənim qoma yurdum” misrasını məhz

  A.Hacıyev. “Dədə Qorqud Kitabı”: oxunuşlar, açımlar. Bakı, 2007, s.96.

  “Dədə Qorqud”un möcüzələr dünyası

  “Mənim qom-qomla qoma yurdum” şəklində təhlilə cəlb etmək

  Maraqlıdır ki, bərpa etdiyimiz “qom-qomla qoma” modeli

  formasına görə “Kitab”dakı digər vahidlərlə birbaşa bağlanır: quş

  quşlamaq, quv quvlamaq, diŋ diŋləmək, siŋ-siŋ siŋləmək. Bu sis-

  temə müasir dilimizdə mühafizə olunan oxşar modelləri də əlavə

  etmək olar: ağlam-ağlam ağlar, göynəm-göynəm göynər, oynam-

  Qeyd etdiyimiz kimi, qorqudşünaslıqda “qoma” sözü çadır,

  alaçıq mənasında da izah olunur. “Kitab”ın poetik strukturu,

  xüsusən də ümumi semantik yükü isə belə bir fikri reallaşdırır:

  “Dastan”da otaq, çadır, ev tipli sözlərin intensivliyi, hətta ev sözü-

  nün həmin boyun adında (Salur Qazanıŋ evi yağmalandığı boyı

  bəyan edər) işlənməsi “qoma” sözünün çadır, alaçıq anlamında

  olmadığını deməyə əsas verir.

  “Qom-qomla mənim qoma yurdum” misrasındakı “qoma”

  sözünün, həm də bütövlükdə həmin misranın semantik yükü

  Qazanın yuxuda qarma-qarışıq əhvalatlar görməsi kontekstində

  izah olunmalıdır: “Bilürmisin, qarındaşım Qaragünə düşimdə nə

  göründi? Qara qayğılu vaqeə gördüm. Yumruğımda talbınan şahin

  bənim quşımı alur gördüm. Gögdən ildırım ağban evim üzərinə

  şaqır gördüm. Düm qara pusarıq ordımıŋ üzərinə tökülü gördüm.

  Quduz qurtlar evimi dəlir gördüm. Qara dəvə əŋsəmdən qarvar

  gördüm. ” (“Kitab”da bu parçanın “Qom-qomla mənim qoma

  yurdum” misrası ilə başlanan sintaktik bütövdən əvvəl verilməsini

  nəzərdən qaçırmaq olmaz). Heç şübhəsiz ki, yuxuda qarma-qarışıq

  əhvalatlar görmə birbaşa insanın psixikası ilə bağlıdır. Yəni insan

  nədənsə narahat olduqda, darıxdıqda, nəyinsə həsrətini çəkdikdə

  onun yuxusu da Dədə Qorqudun dili ilə desək, “qara qayğılı” olur.

  Bu mənada Qazanın yuxusunun assosiativliyi istər-istəməz “qo-

  ma” sözünün məhz darıxmaq, həsrətini çəkmək mənasında işlən-

  diyini yada salır. Qarşılaşdırmalar Qazanın yurdu ilə soraqlaşması

  səhnəsinin birbaşa yuxuda gördüklərinin məntiqi nəticəsi kimi

  çıxış etdiyini açıq-aydın göstərir. Amma bu müstəvidə ən əsas ar-

  “Dədə Qorqud”un möcüzələr dünyası

  Related posts:

  1. Fiziki kəmiyyət və vahidlərin ölçü düsturların
  2. Konstruksiya v modellşdirm
  3. Sössür ümumi dilçilik
  4. Əfvetmə haqqında əsasnamə