Zələlər üçün əlavələr haqqında nə bilmək lazımdır

Zamanla məşq performansını yaxşılaşdıraraq kreatin takviyesi əzələ kütləsində daha əhəmiyyətli artımlara səbəb ola bilər.

MIOLOGIYA ƏZƏLƏ SISTEMI Əzələnin 3 növü var: Saya əzələ; Eninəzolaqlı və ya skelet əzələsi. Ürək əzələsi. Saya əzələlər qeyri iradidir. Onlar daxili orqanların. – презентация

Презентация на тему: ” MIOLOGIYA ƏZƏLƏ SISTEMI Əzələnin 3 növü var: Saya əzələ; Eninəzolaqlı və ya skelet əzələsi. Ürək əzələsi. Saya əzələlər qeyri iradidir. Onlar daxili orqanların.” — Транскрипт:

1 MIOLOGIYA ƏZƏLƏ SISTEMI Əzələnin 3 növü var: Saya əzələ; Eninəzolaqlı və ya skelet əzələsi. Ürək əzələsi. Saya əzələlər qeyri iradidir. Onlar daxili orqanların divarında, vəzilərin axacaqlarında, damarların divarlarında və dəridə (tükləri qaldıran əzələlər) rast gəlinir. Eninəzolaqlı və ya skelet əzələləri dayaq hərəkət aparatının aktiv hissəsini təşkil edir. Onlara həmçinin başda və boyunda yerləşən daxili orqanların divarında (ağız, udlaq, qırtlaq, qida borusun yuxarı hissəsi), göz almasında (göz alması əzələləri), orta qulaqda (üzəngi əzələsi və təbil pərdəsini gərginləşdirən əzələ) və aralıq nahiyəsində rast gəlinir. Skelet əzələləri yenidoğulmuşlarda bədənin ümumi ağırlığının % -ni, 8 yaşlı uşaqlarda 27,2% -ni, 15 yaşlı uşaqlarda 32.6% -ni, yaşında 44.2% -ni, yaşlılarda 40.0% -ni, qocalarda isə % -ni təşkil edir. Skelet əzələsi müəyyən formaya, inkişafa, quruluşa və funksiyaya malik bir orqandır.

8 ƏZƏLƏLƏRIN INKIŞAFI Gövdə əzələləri arxa tel və ilk sinir borusunu əhatə edən mezodermadan –somitlərdən inkişaf edir. Embrionun IV həftəsində 40 somit olur. Bu somitlər 6 qrupa bölünür: 3 -5 ənsə somiti; 8 boyun somiti; 12 döş somiti; 5 bel somiti; 5 oma somiti; 4 -5 büzdüm somiti. Hər bir somit 3 hissədən ibarətdir: Sklerotom; Miotom; Dermatom. Miotomlar əvvəlcə somitlərin arxa –içəri hissəsini tutur boşluğa malik olurlar. Sonradan miotomların boşluğu itir və onlar yığılma qabiliyyətinə malik olan eninəzolaqlı əzələ liflərinə çevrilirlər. Miotomlar dorzal və ventral istigamətdə inkişaf edirlər. Miotomların dorzal hissəsindən arxanın xüsusi (dərin) əzələləri inkişaf edir. Miotomların ventral hissəsindən döşün xüsusi əzələləri və qarnın ön –yan əzələləri inkişaf edir.

9 Autoxton (öz yerində qalan) əzələlər inkişaf prosesində öz yerlərini dəyişmirlər (inkişaf etdikləri yerlərində qalırlar). Bu əzələlərə arxanın və döşün xüsusi əzələləri, qarnın ön –yan əzələləri aiddir. Trunkofuqal əzələlər inkişaf prosesində başdan və boyundan yuxarı ətraflara köçürlər. Bu əzələlərə trapesəbənzər əzələ, döş körpücük məməyəbənzər əzələ, rombabənzər əzələlər, ön dişli əzələ və sair aiddir. Trunkopetal əzələlər, əksinə, inkişaf prosesində ətraflardan gövdəyə köçürlər. Bu əzələlərə böyük və kiçik döş əzələləri, böyük bel əzələsi və s.aiddir.

10 Əzələlərin vətərli hissəsi əzələnin mayasını skelet mayası ilə birləşdirən birləşdirici toxumadan inkişaf edir. Başda dorzal əzələlər yoxdur. Ventral əzələlərə mimiki və çeynəmə əzələləri aiddir. Bunlar baş nahiyəsini əhatə edən mezodermanın (ventral) seqmentləşməyən hissəsindən, visseral qövslərdən inkişaf edir. Boyun miotomlarının dorzal hissəsindən arxanın boyunda yerləşən əzələləri, ventral hissəsindən isə boyunun dərin əzələləri inkişaf edir. Diafraqma da boyun miotomlarından inkişaf edir. Gövdə miotomlarından arxanın dərin əzələləri, döş qəfəsi əzələləri və qarın əzələləri inkişaf edir. Yuxarı və aşağı ətraf əzələləri embrional həyatın 4 -5 həftəsindən başlayaraq ətrafların mayalarının diferensasiyası ilə əlaqədar inkişaf edir. Endomiz eninəzolaqlı əzələ liflərini bir –biri ilə birləşdirən kövşək birləşdirici toxumadır. Perimiz böyük əzələ dəstələrini əhatə edən kövşək birləşdirici toxumadır. Epimiz əzələni xaricdən örtən kövşək birləşdirici toxumadır.

12 Əzələ iki hissədən ibarətdir: Qarıncıq; Vətər; Əzələ lifi xaricdən sarkolemma adlanan qişa ilə örtülür. Cizgili əzələ toxumasında hər bir miofibril müxtəlif kimyəvi tərkibə və optik xassəyə malik olan disklərdən ibarətdir. Disklərin bir qrupu açıq rəngli olub şüanı az sındırır və izotrop disk adlanır. Disklərin digər qrupu isə tünd rəngli olub şüanı ikiqat sındırır və anizotrop disk adlanır. Telofraqma izotrop disklərin ortasında əzələ lifi qişasından başlayan «T» –membrandır. Sarkomer miofibrillərin iki qonşu telofraqma arasında qalan hissəsidir. Sarkomerlər miofibrilləri fiksasiya edir. Vətərlər bir –biri ilə birləşdirici toxuma vasitəsilə birləşmiş vətər liflərindən təşkil olunmuşdur. Əzələnin başlandığı nöqtə tərpənməz noqtə adlanır. Əzələnin bağlandığı nöqtə hərəkətli nöqtə adlanır. Aponevroz enli vətərdir.

14 ƏZƏLƏLƏRIN TƏSNIFATI Formaca uzun, qısa və enli əzələlər, kvadrat, trapesəbənzər, rombabənzər və s.; Əzələ vətər nisbətinə görə: iyəbənzər, birlələkli, ikilələkli, ikiqarıncıqlı və s; İyəbənzər əzələlərin başı, qarıncığı və quyruğu olur. Birlələkli əzələlərdə əzələ lifləri vətərin bir kənarında yerləşir. İkilələkli əzələlərdə əzələ lifləri vətərin hər iki kənarında yerləşir. Əzələ liflərinin istiqamətinə görə: düz, çəp, dairəvi və köndələn; Funksiyalarına görə: açıcı, bükücü, yaxınlaşdıran, uzaqlaşdıran; Başlanan və bağlanan uclarına görə: biz –dilaltı, döş –körpücük – məməyəbənzər, dimdik –bazu və s.; Yerləşmə vəziyyətinə görə: səthi, dərin, ön, dal və s.; Oynaqlara münasibətinə görə: biroynaqlı və çoxoynaqlı;

16 ƏZƏLƏNIN KÖMƏKÇI APARATI Fassiyalar; Vətər yataqları; Selikli kisəciklər; Sesamoid sümüklər; Fassiya əzələ və ya əzələ qruplarını xaricdən əhatə edən lifli birləşdirici toxumadan əmələ gəlmiş səfhədir. Səthi və dərin fassiyalar ayırd edilir. Səthi fassiyalar dəri altında yerləşir və dərialtı toxuma ilə sıx birləşir. Dəri və dərialtı toxuma ilə birlikdə orqanizmin elastik istinadını təşkil edir. Dərin fassiya ayrı –ayrı əzələləri və eyni funksiya daşıyan əzələ qruplarını örtür. Fassiyanın vəzifələri: əzələlər üçün xüsusi yataq əmələ gətirir; damar və sinirləri əhatə edərək onlar üçün damar –sinir yataqları əmələ gətirir; əzələlərin trofikasını təmin edir; venoz qanın cərəyanına şərait yaradır;

17 Fassiyanın səthi və dərin səhfələri arasında lifli yataq əmələ gəlir. Dərin fassiya ilə sümüküstlüyü arasında sümük –lifli yataq əmələ gəlir. Vətərlərlə lifli yataqlar arasında sinovial vətər yataqları formalaşır. Sinovial vətər yatqları parietal və visseral səfhələrdən ibarətdir. Parietal səfhə lifli yataqlara, visseral səfhə isə vətərlərlə birləşir. Səfhələrin ucları bir –biri ilə birləşir və səhfələr arasında boşluq əmələ gəlir. Boşluğun daxilində sürtünməni aradan qaldıran sinovia mayesi yerləşir. Bəzi nahiyələrdə fassiyadan vətər qövsləri, bağlar və aponevrozlar əmələ gəlir. Sinovial kisəciklər sümük hündürlükləri ilə vətərlər arasında əmələ gəlir. Bəzən sinovial kisəciklər vətərlərin istiqamətini dəyişir və blok adlanır. Bloklar hərəkəti asanlaşdırır, sürtünməni azaldır və əzələ qüvvəsinə qənaət edir. Sesamoid sümüklər blokabənzər oynaqlarla əlaqədardır və blok rolunu oynayır.

19 ƏZƏLƏNIN QÜVVƏSI Əzələnin əsas xüsusiyyəti qıcığa qarşı yığılmasıdır. Bu zaman əzələ qüvvə sərf edir. Əzələnin qüvvəsi aşağıdakı faktorlardan asılıdır: əzələ liflərinin sayı; fizioloji və anatomik en kəsiyi; əzələnin uzunluğu; əzələyə verilən sinir impulsunun dərəcəsi; anatomik törəmələr (mexaniki faktorlar); Fizioloji en kəsiyi əzələni təşkil edən liflərin en kəsiklərinin ümumi cəminə deyilir. Anatomik en kəsiyi əzələ qarıncığının ən qalın hissəsində aparılan köndələn kəsik nəticəsində alınan sahənin ölçüsünə deyilir və əzələnin en kəsiyinin diametrini göstərir. Əzələnin qüvvəsi (F) əzələ liflərinin miqdarı (n), fizioloji en kəsiyinin sahəsi (S), verilən impulsun dərəcəsi (ψ) ilə düz, uzunluğu (L) tərs mütənasibdir. Mexaniki faktorlara əzələlərin başlanan və bağlanan uclarının istinad səthinin sahəsi, oynaqlara münasibəti, bağlanma üsulu və bucağı aiddir.

20 ƏZƏLƏNIN IŞI Yerdəyişmə baxımından iki növ iş var: Statik; Dinamik; Statik iş zamanı əzələ yığılır, iş görür, lakin yerdəyişmə baş vermir. Dinamik iş zamanıəzələ yığılarkən hərəkət -yerdəyişmə baş verirş Statik iş görən əzələlər tərkibindəki birləşdirici toxuma elementlərinin çoxluğu və bağlanan ucların istinad sahəsinin böyüklüyü hesabına uzun müddət qüvvə sərf edir və bir vəziyyətdə qala bilir. Dinamik iş görən əzələlərin əzələvi hissəsi yaxşı inkişaf edib. Bağlanan və başlanan ucların istinad sahəsi az olduğu üçün əzələ çox qüvvə sərf edir və güclü hərəkət meydana çıxır.

21 Hərəkətin dinamikasından asılı olaraq əzələnin 3 növ işi vardır: Üstün gələn iş; Davam gətirən iş; Tabe olan iş; Üstün gələn işdə əzələnin tətbiq qüvvəsi müqavimət qüvvəsindən artıq olur. Davam gətirən iş zaman əzələnin tətbiq qüvvəsi müqavimət qüvvəsinə bərabər olur. Tabe olan işdə əzələnin tətbiq qüvvəsi müqavimət qüvvəsindən az olur.

22 ƏZƏLƏNIN HALI Yığılmış hal; Boşalmış hal; Dartılmış hal; Yığılmış halda əzələnin ucları bir –birinə maximum yaxınlaşır, əzələ qısalır və güc sərf edir. Boşalmış halda əzələnin ucları bir –birindən uzaqlaşır, əzələ tonusu hesabına az dərəcədə yığılmış olur. Dartılmış halda əzələnin ucları bir –birindən maksimum dərəcədə uzaqlaşır.

23 LING QANUNLARI Oynaqları əhatə edən əzələlər bağlandıqları sümükləri hərəkət etdirir və müəyyən növ ling əmələ gətirir. Biomexanik xüsusiyyətlərinə görə iki növ ling mövcuddur: Ikiqollu və ya müvazinət lingi; Birqollu ling; İkiqollu lingdə istinad nöqtəsi qüvvənin tətbiq nöqtəsi ilə müqavimət nöqtəsi arasında yerləşir (məsələn, atlas -ənsə oynağı). Birqollu lingin iki növü var: Qüvvə lingi; Sürət lingi; Qüvvə lingində müqavimət nöqtəsi istinad nöqtəsi ilə qüvvənin tətbiq nöqtəsi arasında yerləşir. Bu zaman qüvvənin tətbiq qolu müqavimət qolundan uzun olur (məsələn aşıq –baldır oynağında ayağın hərəkəti). Sürət lingində əzələ qüvvəsinin tətbiq nöqtəsi istinad nöqtəsi ilə müqavimət nöqtəsi arasında yerləşir. Bu zaman qüvvənin tətbiq qolu müqavimət qolundan qısa olur. Birqollu qüvvə lingində əzələlər az qüvvə sərf edir və çoz iş görür. Birqollu sürət lingində çox qüvvə sərf olunur, hərəkətin amplitudu və sürəti artır.

24 A –istinad nöqtəsi; B –qüvvənin tətbiq nöqtəsi; C –müqavimət nöqtəsi Sürət lingi Qüvvə lingi Müvazinət lingi

Əzələlər üçün əlavələr haqqında nə bilmək lazımdır

Bu səhifədəki bir keçid vasitəsilə bir şey satın alsanız, kiçik bir komissiya qazana bilərik. Bu necə işləyir.

Əzələ qurma əlavələri müqavimət təlimi zamanı fiziki performansı yaxşılaşdırır və əzələ böyüməsini stimullaşdırmağa kömək edir. Zülal və kreatin bu təsiri göstərə biləcək iki məşhur əlavəsidir.

Ağır atletika kimi müqavimət təhsili əzələlərdə yüksək dərəcədə gərginlik yaradır. Vaxt keçdikcə əzələlər uyğunlaşır, güclənir və tipik olaraq daha böyük olur.

Atletik performansını yaxşılaşdırmaq və əzələ böyüməsini artırmaq istəyən insanlar üçün bir çox əzələ artırıcı əlavələr mövcuddur.

Yeni başlayanlar ümumiyyətlə əlavələrə ehtiyac duymurlar, çünki müqavimət məşqlərinə başladıqdan sonra əzələ sürətlə inkişaf edəcəklər. Əlavələr orta və ya yüksək səviyyədə olan və ya performansı yüksək olan insanlar üçün daha faydalıdır.

Bu məqalədə hazırda mövcud olan ən yaxşı əzələ artırıcı əlavələrdən bəziləri müzakirə olunacaq.

Zülal

Zülallar böyük molekullar qrupudur. Amin turşuları birləşərək müxtəlif zülal quruluşlarını meydana gətirir və bunlar hüceyrələrə dəstək olur və bədən boyunca müxtəlif funksiyaları yerinə yetirir.

Zülal əzələlərin böyüməsi üçün vacibdir. Müqavimət idmanı əzələlərə zərər verir və bədən bu ziyanı bərpa etmək üçün amin turşuları istifadə edir.

Dəlil nə deyir?

Çox miqdarda araşdırmaya baxmayaraq, protein qatqısının effektivliyi ilə bağlı araşdırmalar qarışıq nəticələrə gətirib çıxardı.

Məsələn, bir tədqiqat, zülal əlavəsinin müqavimət təhsili ilə birlikdə yaşlılarda yağsız kütləni artırdığını, ancaq əzələ kütləsinə və ya gücünə heç bir təsiri olmadığını tapdı.

2018-ci ildə böyük bir sistematik araşdırma İngilis İdman Tibb Jurnalı ən azı 6 həftə müqavimət təhsili ilə məşğul olan 1.863 nəfərin məlumatlarını təhlil etdi.

Bu tədqiqatçılar, pəhriz zülalının əlavə edilməsinin əzələ gücündə və ölçüsündə əhəmiyyətli dərəcədə artımlara səbəb olduğuna dair güclü bir dəlil tapdılar.

Nəticə

Ümumiyyətlə, dəlillər zülal qatqısının hər yaşda insanlarda əzələ qurmağa kömək edə biləcəyini göstərir.

Pəhriz protein əlavəsi daha təsirli olur. Bir insan pəhrizinə daha çox protein baxımından zəngin qidalar – ət, süd məhsulları və lobya kimi paxlalılar daxil edərək qida qəbulunu artıra bilər. Bu qidalar eyni zamanda əzələ böyüməsini təşviq edə biləcək bir sıra digər vacib qida və vitaminlərdən ibarətdir.

Diyetik yanaşma mümkün deyilsə, protein əlavələri titrəmə və bar da daxil olmaqla bir çox formada olur. Bu əlavələrin bir çoxunu onlayn satın almaq mümkündür.

Əzələ böyüməsi üçün bir insanın gündəlik pəhriz zülalının tövsiyə ediləndən çox istehlak etməsi lazımdır. Hədəf miqdarı bəlli deyil, lakin araşdırmalar göstərir ki, gündəlik kilo kiloqram başına 1,6 qramdan (q) çox protein istehlakının daha çox faydası ola bilməz.

Bəzi insanlar məşq etdikdən sonra birbaşa protein əlavələrinin istehlak edilməsinin əzələ böyüməsini daha yaxşı dəstəklədiyinə inanırlar. Bununla birlikdə, araşdırmalar zülal əlavə müddətinin bu təsiri göstərməsinin mümkün olmadığını göstərir.

Kreatin

Kreatin böyrəklərin, qaraciyərin və mədəaltı vəzin istehsal etdiyi və bədəndəki əzələlərin yığdığı bir qarışıqdır.

Kreatin əzələlər də daxil olmaqla bədənin bir neçə hissəsini dəstəkləyir və fiziki performansda və əzələlərin böyüməsində rol oynayır.

Tərkib, ət və balıq kimi qidalarda da mövcuddur və şifahi bir əlavə olaraq mövcuddur.

Dəlil nə deyir?

Kreatin monohidrat – populyar bir kreatin formasıdır – Beynəlxalq İdman Bəslənmə Cəmiyyətinə görə, məşq performansını yaxşılaşdırmaq və əzələ kütləsini artırmaq üçün ən təsirli əlavədir.

Kreatin monohidrat, performansını artıran keyfiyyətlərinə aid olan erqogen bir əlavədir. “Ergogenic” “ergo”, yəni iş deməkdir və “genic”, yəni yaratmaq və ya istehsal etmək deməkdir.

Müxtəlif tədqiqatlar kreatin əlavəsinin müqavimət təhsili də daxil olmaqla zamanla məşq performansını yaxşılaşdırdığını tapdı.

22 araşdırmaya nəzər saldıqda, plasebo ilə müqayisədə kreatin takviyesinin iştirakçının qaldıra biləcəyi ağırlığın maksimum miqdarını 8% artırdığını və çəkini neçə dəfə 14% qaldırdığını gördük.

Nəticə

Zamanla məşq performansını yaxşılaşdıraraq kreatin takviyesi əzələ kütləsində daha əhəmiyyətli artımlara səbəb ola bilər.

Həqiqətən də, bir çox tədqiqat ağır ağırlıqlı məşqləri kreatin əlavə ilə birləşdirməyin plasebo ilə müqayisədə daha çox əzələ böyüməsinə gətirib çıxardığını tapdı.

Gündə 3-5 qramdan çox kreatin qəbul etmək lazım deyil. Bununla birlikdə, bəzi insanlar ilk yükləmə mərhələsini faydalı hesab edirlər. Bu, hər gün ən azı 3 gün ərzində hər kiloqram ağırlığa 0,3 q kreatin qəbul etməyi əhatə edə bilər.

Kofein

Kofein qəhvə və çay da daxil olmaqla bir sıra içkilərin tərkibində olan təbii bir stimuldur. Bir çox insan zehni ayıqlıq üçün kofeindən istifadə edir, ancaq məşq performansına da kömək edə bilər.

Dəlil nə deyir?

Kreatin kimi, kofein də erqogen bir əlavədir. Bir çox tədqiqat kofeinin üzgüçülük və avarçəkmə də daxil olmaqla bir sıra idman növlərində performansı artıra biləcəyini tapdı. Kafein müqavimət təlimini artırıb əzələ böyüməsinə gətirib çıxara biləcəyinə dair tapıntılar daha az aydındır.

2010-cu ildəki sistematik bir araşdırmada kofein takviyesinin müqavimət təliminə fayda verə biləcəyinə dair bəzi dəlillər tapıldı. 2012-ci ildəki bir araşdırma, kilo kiloqramına ən az 3 milliqram kofein istehlakının çömelmə və dəzgah pressinin performansını artıra biləcəyini tapdı.

Nəticə

Kofein takviyesinin müqavimət məşqindəki performansı artıra biləcəyinə dair bəzi dəlillər var. Bu zamanla əzələ böyüməsinə səbəb ola bilər.

Əzələlərin növləri: xüsusiyyətləri, funksiyaları və təsnifatı

The əzələlərin növləri insanın hamar əzələ və zolaqlı əzələ qruplaşdırıla bilər. Striated əzələ, öz növbəsində, skelet zolaqlı əzələ və ürək zolaqlı əzələ olaraq bilinən iki qrupa ayrılır.

Əzələ, elektrik stimulları qarşısında yığılma, yəni uzunluqlarını azaltmaq, mexaniki qüvvələr meydana gətirmə qabiliyyətinə sahib olan “əzələ lifləri” adlanan hüceyrələrdən ibarət bir toxumadır.

Əzələ toxuması oynaqların yerdəyişməsinə, bədən hərəkətinə və ambulyasiyaya imkan verir. Həm də həzm toxuması, qan damarları, bronxial ağac və ürək kimi digər toxumalarda xüsusi funksiyaların yerinə yetirilməsində iştirak edir.

Əzələlər eyni zamanda bir borunu əhatə edən əzələ quruluşu olan sfinkterləri meydana gətirir, açılmasına və ya bağlanmasına imkan verir, içindəki məzmunun boşaldılmasına kömək edir.

Skelet əzələsi adından da göründüyü kimi sümüklər və oynaqlar ilə struktur əlaqəlidir, düz əzələ isə visseral funksiyalarla əlaqələndirilir və ürək zolaqlı əzələ ürəyin nasos funksiyası üçün tipikdir.

Fərqli əzələ növləri arasındakı əsas fərq, bir qrupun sinir sisteminin (skelet əzələləri) könüllü nəzarəti altındadır, digərlərinin istər-istəməz əzələlər olması (hamar əzələlər olan visseral əzələlər), digərlərinin isə avtomatik funksiyaları (əzələ kimi) ürək).

Neyronların etdiyi kimi, əzələ lifləri də mexaniki, kimyəvi və ya elektrik stimulları ilə həyəcanlanaraq plazma membranı boyunca ötürülən hərəkət potensialı yarada bilər. Bununla birlikdə, bu hüceyrələrin bu hərəkət potensialı ilə aktivləşdirilən bir yığılma mexanizmi var.

Əzələ liflərinin büzülməsi, birləşməsi ATP hidrolizindən kimyəvi enerjini hərəkətə çevirən molekulyar “mühərriklərdən” birini təmsil edən aktin və miyozin adlanan kontraktil zülalların olması səbəbindən mümkündür.

Əzələ növlərinin xüsusiyyətləri

Anlaşma və təhlili asanlaşdırmaq üçün üç əsas əzələ növünün xüsusiyyətlərini ayıracağıq: skelet, ürək və hamar əzələlər.

Skelet skelet əzələsinin xüsusiyyətləri

Bu tip əzələ, hüceyrələrinin hər birinin (əzələ lifləri) birləşdirici toxuma ilə əhatə olunması ilə xarakterizə olunur ki, bu da onları başqalarından elektriklə təcrid edir. Bu səbəbdən hər bir əzələ lifinin sinir sisteminin könüllü nəzarəti altında olan bir sinir lifi tərəfindən innervasiyası lazımdır.

Tək bir sinir lifi ilə innervasiya olunan əzələ lifləri dəstinə “motor vahidi” deyilir və bu vahid sinir lifinin stimullaşdırılmasına eyni şəkildə cavab verir.

Daha böyük motor bölmələri ümumiyyətlə “kobud” hərəkətlər üçün istifadə olunur, lakin kiçik motor bölmələri yüksək dərəcədə nəzarət tələb edən incə və incə hərəkətlər üçün istifadə olunur.

Bir skelet əzələsinin funksional vahidi “sarkomer” kimi tanınır. Hər bir sarkomer iki “Z xətti” ilə ayrılır və bir-biri ilə əlaqəli aktin və miyosin filamentlərindən (kontraktil zülallardan) ibarətdir.

Ardıcıl sarkomerlər içərisində yalnız incə aktiv liflər olan bölgələr, işıq mikroskopunda müşahidə edilən “açıq sahələr” və ya “açıq səthlər” deyirlər. Sarkomerlərin qalın miyozin liflərini ehtiva edən sahələri skelet əzələlərinin “qaranlıq zolaqlarına” səbəb olur.

Skelet əzələlərinin büzülməsi aktin və miyozin liflərinin sürüşməsini (bir-birinin ardınca) əhatə edir və bu zülal liflərinin qısaldılmasını deyil.

Ürək skelet əzələsinin xüsusiyyətləri

Ürək, skelet əzələsindən fərqli olaraq, lifləri arasında bir sintisit kimi işləməsinə imkan verən sıx əlaqələrə sahib olan xüsusi bir zolaqlı əzələdən ibarətdir.

Avtomatik bir əzələdir, yəni sinir sisteminin işinə ehtiyac duymadan öz stimulyasiyasını (büzülməsini) istehsal edə bilən bir əzələdir. Sinir sisteminin ürək innervasiyası yalnız kontraktil funksiya üçün bir idarəetmə mexanizmi təmin edir, ancaq mənşəyi yoxdur.

Nasos kimi fəaliyyət göstərməsini təmin edən ürəyin kontraktil aparatı da iki Z xətti ilə ayrılmış sarkomerlərdən ibarətdir, lifləri və ya əzələ hüceyrələri (ürək miyositləri) budaqlanır və “interlary disklər” adlanan strukturlar vasitəsilə bir-birinə bağlanır. ”Və“ yarıq oynaqlar ”.

İntercalary disklər, bir hüceyrədən digərinə elektrik həyəcanının aparıla biləcəyi aşağı müqavimətli strukturlardır.

Ürək “avtomatizmi” qulaqcıqlara ötürülən spontan və ritmik elektrik aktivliyi yaradan ixtisaslaşmış əzələ hüceyrələrindən məsuldur ki, bunlar yekdilliklə büzülsünlər və müəyyən bir gecikmə ilə ardıcıl olaraq büzülən mədəcik sisteminə keçsinlər. bunlardan sonra.

Hamar əzələ xüsusiyyətləri

Hamar əzələ skelet əzələsindən mikroskop altında görünən eninə zolaqlarının olmaması ilə fərqlənir. Sürüşən bir daralma aparatı olaraq aktin və miyozinə də sahibdir, lakin bu zülallar skelet əzələsində olduğu kimi nizamlı və nizamlı şəkildə düzülməmişdir.

Z xəttləri əvəzinə, düz əzələ əzələ lifləri sitosollarında plazma membranına yapışan və öz növbəsində aktin liflərinə yapışan sıx bədənlərə sahibdirlər. Ümumiyyətlə, bu əzələlərdə az miqdarda mitokondriya var və mexaniki fəaliyyəti qlükoza metabolizmasından asılıdır.

Bunlar istər-istəməz əzələlərdir, yəni iradənin nəzarəti altında olmayan sinir lifləri ilə innervasiya olunur (nə qədər istəsəniz də, bağırsaqlarınızı könüllü olaraq hərəkətə gətirə bilməzsiniz).

Düzgün əzələlərin bir neçəsi var, bəziləri avtomatik fəaliyyət göstərir (ürək əzələsinin lifləri kimi), bəziləri isə yoxdur.

Əzələlərin növləri: təsnifat

İnsan bədəninin əzələləri müxtəlif yollarla təsnif edilə bilər. Əsas təsnifat histoloji bölmələrdir, işıq mikroskopu altında histoloji bölmələr müşahidə edildikdə, əzələlərin zolaqlarının olub-olmamasına görə ayıran histoloji.

Ən geniş təsnifatlar, şəkillərinə və ya etdikləri hərəkət növlərinə görə ayrıla bilən zolaqlı əzələlər üçün istifadə olunur.

– Histoloji təsnifat

Optik mikroskopda əzələlərin histoloji hissələrinin müşahidəsinə görə, bəzilərinin eninə zolaqlar (əzələ hüceyrələrinin bütün səthi boyunca işıqlı və qaranlıq sahələr kimi) təqdim edən iki növ əzələ olduğu görülə bilər. yox.

Bu şəkildə əzələlər yuxarıda göstərilən eninə çatlaqları olan və düz olmayan əzələlər olan əzələ kimi təsnif edilə bilər.

Striated əzələ

Striated əzələlər iki növdür: skelet əzələsi və ürək əzələsi. Bu ikisi arasındakı əsas fərq funksiyalarındadır. Skelet əzələsindəki hər hüceyrə digərlərindən təcrid olunmuş şəkildə, ürək əzələsindəki hüceyrələr isə bir sintisit kimi fəaliyyət göstərir.

Hamar əzələ

Funksional olaraq, düz əzələ, visseral və ya unitar düz əzələ və çox vahid düz əzələ olaraq alt təsnif edilə bilər.

Birincisi, bir sintisiyum kimi işləyir, yəni bütün toxuma hüceyrələri özünü bir aparır (birinin stimullaşdırılması hamının büzülməsinə səbəb olur); bu arada ikincisi, incə, məzuniyyətli sancılar istehsal edən fərdi vahidlərdən ibarətdir.

Viseral düz əzələ bağırsaq, sidik axarları və uşaqlıq əzələsi kimi içi boşluqların bütün divarlarında olur. Multiunit hamar əzələ iris üçün xasdır (gözdə).

Bunlar istər-istəməz əzələlər olmasına baxmayaraq, çox vahid əzələlərin hər hüceyrəsi, eyni şəkildə skelet skelet əzələlərinin əzələ lifləri olduğu kimi bir sinir lifinə bağlıdır.

Visseral düz əzələlərdə sinir liflərinin birləşmələri nadirdir, çünki həyəcan hüceyrələri arasındakı sıx qovşaqlarda sürətlə yayılır. Bundan əlavə, bu hüceyrələr hormonal stimullara və dövrandakı digər maddələrə cavab verir.

Qan damarları, divarlarında hər iki növ hamar əzələ (viseral və çox vahid) olması ilə xarakterizə olunur.

– Skelet əzələlərinin hərəkət növünə görə təsnifatı

Hərəkət növünə görə skelet zolaqlı əzələlər aşağıdakı kimi təsnif edilir:

– Genişləndiricilər: oynaqların bucağını artıranlar. Bu əzələlərə nümunə budun alt hissəsinin budunun ön hissəsinin quadriseps cruralisidir.

– Fleksorlar: oynaq bucağını azaldanlar. Fleksor əzələ nümunəsi qolda yerləşən biceps brachii-dir.

– Qaçıranlar: bədənin orta xəttindən əlaqələndirildikləri üzvü hərəkət edən əzələlərdir. Əsas abduktor əzələləri gluteus medius, gluteus minimus və triquetrumdur.

– Aduktorlar: əlaqələndirildikləri üzvü bədənin orta xəttinə yaxınlaşdırın. Daxili budda tapılan beş nümunə bunlardır: pektin əzələsi, uzun adduktor, medial rektus, qısa adduktor və adduktor magnus.

– Liftlər: yerləşdirmə saytlarından birini “yuxarı” hərəkət etdirin. Mandibildə temporal masseter, medial pterygoid və lateral pterygoid; xarici qabırğaarası əzələlər də var.

– Depresanlar: yerləşdirmə yerlərindən birini “aşağı” hərəkət etdirən əzələlərdir. Bu əzələ qrupuna misal olaraq daxili qabırğaarası əzələlər və ağız bucağını basdıran dodaqların üçbucaq əzələsidir.

– Rotatorlar: bir sümüyü oxu ətrafında fırladırlar. Bu qrupa bir əzanın xarici və ya daxili fırlanma hərəkətində iştirak edən supinator əzələləri və pronator əzələləri də daxildir. Bunlara latissimus dorsi əzələsi və infraspinatus əzələsidir.

– Sfinkterlər: bir açılışı və ya borunu bağlaya bilən əzələlərdir. Bunlara anus və sidik kanalının daxili sfinkter əzələsi daxildir.

– Qrup hərəkətinə görə skelet əzələlərinin təsnifatı

Eyni üzvün əzələlərinin həyata keçirdiyi qrup hərəkət növünə görə bunlar aşağıdakı kimi təsnif edilir:

– Agonistlər: bir hərəkət yaradan əzələlərdir.

– Antaqonistlər: bir hərəkata qarşı olan əzələlərdir.

– Sinerqistlər– Heç bir əzələnin öz-özünə istehsal edə bilməyəcəyi hərəkəti yaratmaq üçün birlikdə çalışan əzələlər. Sinerjistik hərəkət, ön ulnar əzələnin əlin əyildiyi və əlavə olunduğu biləkdəki əlin əlavə edilməsində görünə bilər; yalnız adduksiya əmələ gətirmək üçün posterior ulnar əyilməyə qarşı olmalıdır.

– Fixator əzələləriBunlar bir sümüyün hərəkətini əngəlləyən, möhkəm saxlayan və digər əzələlərin hərəkət etməsinə imkan verən əzələlərdir.

– Skelet əzələlərinin formasına görə təsnifatı

Formalarına görə skelet əzələləri aşağıdakılar ola bilər:

– Fusiform və ya uzanır– dar ucları və daha geniş mərkəzləri var.

– Unipenniform: bir tükün ortasına bənzəyirlər, yəni liflər mənşə olduqları tendonun tərəflərindən birinə dikdir.

– Bipenniformes: şəkilləri lələyə bənzəyirlər, çünki lifləri mənşə tendonunun hər iki tərəfində dik olaraq “çıxır”.

– Çoxniform: bu əzələlərin lifləri müxtəlif tendonlardan yaranır; Bu əzələlərin çiynində olan deltoid əzələ kimi olduqca mürəkkəb bir təşkilatı var.

– Enlər: bütün diametrləri az və ya çox eyni ölçüdədir.

– Planlar: fan şəklində olma meyli olan əzələlərdir. Bunlar göğsün əzələsi kimi çox incə və geniş əzələlərdir.

– QisaQısa uzunluqdakı əzələlərdir və uzanma qabiliyyəti azdır. Yaxşı bir nümunə üzün əzələləridir.

– Biceps: bunlar bir ucunda sümüyə bir tendonu birləşdirən, digər tərəfində isə hər biri fərqli bir tendonu olan iki əzələ hissəsinə bölünən əzələlərdir; Eynilə, iki hissəyə sahib olmaq üçün üç və ya dörd hissə olan üç başlı və dörd başlı kaslar var, hər biri uclarında bir tendonla birləşir.

– Digastrics: bir ucunda tək bir tendona qoşulmuş iki əzələ bağından ibarətdir.

– Poliqastrik: bir ucunda sümüyə eyni tendonla qoşulmuş ikidən çox əzələ dəsti var. Bu əzələlərə nümunə olaraq qarın rektus əzələsidir.

Xüsusiyyətləri

Əzələlər bizi təşkil edən əksər üzvi sistemlərin işləməsi üçün vacib toxumalardır. Bizi bitkilər kimi oturaq orqanizmlərdən fərqləndirən birgə hərəkət və yerdəyişməyimizə deyil, həm də ətraf mühitə və bizi əhatə edən bütün varlıqlara münasibətimizə imkan verir.

Visseral baxımdan əzələlər həyat üçün vacib funksiyaları yerinə yetirir. Məsələn, ürək bədənin hər yerinə qan vurur, onsuz yaşaya bilmərik.

İçi boş daxili orqanlarda olan hamar əzələ, başqaları arasında mədə-bağırsaq, genitoüriner və tənəffüs yollarının işi üçün vacibdir.

Bu tip əzələ qan təzyiqini idarə etmək üçün işləyən qan damarlarının divarlarını da təşkil edir. Gözdə şagirdin açılmasını və bağlanmasını idarə edən, işığın girişini tənzimləyən və görmə qabiliyyətini asanlaşdıran əzələlər var.

Ümumiyyətlə sfinkterlərin bir hissəsidirlər, buna görə də defekasiya, sidik ifrazı və s. Kimi funksiyalarda iştirak edirlər.

İstinadlar

1. Berne, R. M., Levy, M. N., & Koeppen, B. M. (2008). Bern və levy fiziologiyası. Elsevier.
2. Fox, S. I. (2003). Fox İnsan Fiziologiyası.
3. Ganong, W. F. (2006). Tibbi fiziologiyanın icmalı. Mcgraw-təpə.
4. Putz, R., & Pabst, R. (2006). İnsan Anatomiyasının Sobotta-Atlası: Baş, Boyun, Yuxarı ətraf, Toraks, Qarın, Pelvis, Aşağı əza; İki cildlik.
5. West, J. B. (1991). Tibbi praktikanın fizioloji əsasları. Williams və Wilkins.