Maliyyənin idarə edilməsinin obyekt və subyektləri
illərdə aparılmış yoxlamaların nəticələri ilə tanış olmaq, müəssisədə çalışan
Maliyyə idarəetmə və müəssisənin inkişafı və rentabelliyində rolu
Öz işinizə başlamazdan əvvəl hər bir gələcək iş adamı öyrənməyi narahat etməli deyil, daha yaxşı maliyyə idarəçiliyi üçün daha yaxşı öyrənəcəkdir. Maliyyə idarəçiliyinin məqsədi nədir və maliyyə idarəçiliyi funksiyaları nədir – bunu anlamaq üçün cəhd edək.
Maliyyə idarəçiliyi nədir?
Hər menecerin maliyyə idarəçiliyi şirkətlərin kârlılığı artırmaq və dözülməzlik riskini minimuma endirmək üçün istifadə etdiyi müəyyən texnika və vasitələrdən ibarət olduğunu bilməli. Onun əsas vəzifəsi, mülk sahiblərinin mənafeyinə görə, mövzuların fəaliyyətindən ən böyük fayda əldə etməkdir. Kapitalın idarə edilməsinin əsas funksiyalarına müraciət etmək adi haldır:
- daxili pul planlaması;
- pul şəraitinin qiymətləndirilməsi;
- cari aktivlərin idarə edilməsi, likvidlik;
- investisiya portfellərinin idarə edilməsi, kapital strukturu;
- bank qurumları, fondlar və birjalar ilə müqavilələrin bağlanması.
Strateji maliyyə idarəetməsi
Bir biznesin qurulması əsasını kifayət etmir. Burada məlumatlar mühüm rol oynayır. Yalnız maksimum nəticə əldə edə bilərsiniz, yalnız bütün detalları düşünərək və gələcək hərəkətlər üçün konkret bir plan hazırlayırsınız. Bütün proseslərin idarə edilməsi hər biznes planında vacibdir. İnvestisiya menecmenti maliyyə idarəçiliyi strategiyasındadır:
- investisiya qərarlarının qəbul edilməsi üçün meyarların seçilməsi;
- Layihənin maddi qiymətləndirilməsi;
- investisiyalar üçün ən məqbul variantın seçilməsi;
- sərmayə mənbələri ilə müəyyənlik;
Müxtəlif meyarlara görə investisiya qiymətləndirin. Ümumiyyətlə, fondlar faydalı olduqda qəbul edilir:
- daha çox xərclər;
- investisiyaların qaytarılması inflyasiyanı aşdı;
- müəyyən bir layihənin kârlılığı qalanlardan çoxdur.
Zamanla belə bir amil nəzərə alınmaq çox vacibdir, çünki vaxt keçdikcə pulun dəyərinin azalması və investisiya müddəti nə qədər çox olsa, daha çox risk. Bu səbəblə belə üsullar tez-tez istifadə olunur:
- gəlirin kapitallaşdırılması;
- kapitalın diskontlaşdırılması;
- mümkün olan maddi riskləri azaltma yolları.
Maliyyə idarəçiliyinin qızıl qaydanının mahiyyəti nədir?
Hər bir sektorda əsas qaydalara riayət etmək həmişə daha yaxşı nəticələrə gətirib çıxarır. Öz işi istisna deyil. Bir çox menecer və yüksək vəzifə tutmaq istəyənlər maliyyə idarəçiliyinin qızıl qaydanından xəbərdardırlar. Bu sahədəki bəzi mütəxəssislər bir olmadığını, lakin ən azı beş belə postulates olduğunu təmin edir. Onlara sadiq qalmaq, müvəffəqiyyət əldə edə və özünüzü bir pro və güclü rəqib kimi bəyan edə bilərsiniz. Direktorlar üçün beş qanun vardır:
- Güclü maliyyə idarəetməsini tətbiq etmədən uğur qazanmaq mümkün olmayacaq . Biznesin uğursuzluqlarının əksəriyyəti yoxsul idarəetmənin nəticəsidir və bunlar qeyri-adekvat investisiyalar, borclar və xərclərə və gəlirlərə diqqət yetirmir.
- Ölçmək mümkün olmayan şeyləri nəzarət edə bilməzsiniz . Seksual iş tez-tez kömək edirsə də, fəaliyyətin ölçülməsi daha vacibdir, buna görə ölçmək üçün özü qərar verməlidir.
- Bu səbəblərə və onların nəticələrinə diqqət yetirmək vacibdir . Son nəticəin ölçülməsi kifayət deyil.
- Hər şey nisbi olduğundan, müqayisə etmək və müqayisə etmək mantiqidir . Daha yaxşı nəticələr əldə etmək üçün bu tələb olunur. Mənfəətin artdığı, biznesin inkişaf etdirilməsi lazımdır.
- Çətinliklərdən qorxmayın . Bir iş adamı uğursuzluğunun mümkün səbəblərindən biri rəhbərliyin çox mürəkkəb və mürəkkəb göründüyü bir vəziyyət ola bilər.
Maliyyə idarəetmə növləri
Belə idarəetmə növlərini bölmək üçün qəbul edilir:
- Təcavüzkar idarəetmə borclu maddi ehtiyatların maksimum istifadəsi ilə mümkün olan ən qısa zamanda məqsədlərə nail olmaqdır. Eyni zamanda, risklər çox yüksək olacaq.
- Mühafizəkar , təcavüzkarın əksinədir. Burada əsas məqsəd şirkətin inkişafının sabitliyini təmin etməkdir. Bu vəziyyətdə risklər minimal olacaqdır.
- Orta səviyyədə mühafizəkar və təcavüzkar arasında mürəkkəb bir kompromis ola bilər. Belə bir təlimatın əsas məqsədi maliyyə resurslarına olan tələbatın və sığorta ehtiyatlarının yaradılmasını təmin etməkdir.
Maliyyə idarəçiliyinin məqsədi və vəzifələri
Bu rəhbərliyin məqsədləri müəyyən bir mövzu ilə aparılmış vəzifələrlə birbaşa əlaqələndirilir. Müəssisənin bazar dəyərinin maksimal səviyyəsini müəyyənləşdirmək adi haldır. Maliyyə idarəetməsinin vəzifələri aşağıdakılardır:
- Şirkətin inkişaf hədəflərinə uyğun olaraq zəruri resursların formalaşdırılması.
- Şirkətin cari aktiv və öhdəlik strukturunun optimallaşdırılması və yenidən qurulması.
- Maddi risklərin səviyyəsinin optimallaşdırılması.
- Müvəffəqiyyətə nail olmaq üçün həm formaları, həm də üsulları tapmaq, inkişaf prosesində əhəmiyyətli maddi nəticələr verir.
- Pul siyasətində qərarların optimallaşdırılması;
- Hesabların yaxşılaşdırılması.
- Dövlətin vəziyyəti və resurslardan istifadənin idarə edilməsi.
- Şirkətin imicinə iş edin.
Maliyyə idarəetmə prinsipləri
Şirkətin rəhbərliyi ən yüksək səviyyədə ola bilər, amma bunun üçün müəyyən qaydalara riayət etmək vacibdir. Maliyyə idarəetməsinin əsas prinsipləri:
- strateji inkişaf məsələlərinə yönəlik;
- Ümumi idarəetmə sistemi ilə inteqrasiya;
- investisiya və maddi həllərin idarə edilməsinə ayrılması;
- şirkətin xüsusi quruluşu və qurulması;
- pul və gəlirlərin ayrıca idarə edilməsi;
- müəssisənin rentabelliyinin məqbul birləşməsi və likvidliyin artması;
- idarəetmə qərarlarının kompleks formalaşdırılması;
- liderliyin yüksək dinamikası.
Maliyyə idarəetmə metodları
Maliyyə idarəetməsinin konsepsiyası bu və ya digər sahədəki hər bir lider üçün aydın olmalıdır. Eyni zamanda, təcrübədə yalnız maliyyə idarəetmə metodlarını bilmək, həm də tətbiq etmək vacibdir:
- proqnozlaşdırma;
- planlaşdırma;
- pul yardımı sistemi;
- qəsəbə sistemi;
- kreditləşdirmə;
- girov əməliyyatları;
- kirayə;
- lizinq;
- əmanət əməliyyatları;
- təşviq sistemi.
Maliyyə rəhbərliyi – kitablar
Müəssisəni idarəetmə ilə idarə etmək, kitabın hər bir menecerinə maliyyə idarəçiliyində kömək edəcəkdir. Belə ədəbiyyat hər bir gələcək sahibkarın ilhamlanmasına və nəticədə investisiya qoyulan kapitala maksimum gəlir əldə etmək məqsədilə bir planı necə düzgün planlaşdırdığını başa düşməyə kömək edəcəkdir. Ən məşhur nəşrlərin üstündə:
- A. Sheremet “İqtisadi təhlil nəzəriyyəsi” ;
- B. Fepps “Smart biznes göstəriciləri” ;
- D. Clayson “Babildə ən zəngin adam”.
Maliyyənin idarə edilməsinin obyekt və subyektləri
iqtisadiyyatının tələblərinə uyğun şəkildə yenidən qurulmalıdır.
Bazar iqtisadiyyatı, hər şeydən əvvəl, azad və demokratik
iqtisadiyyatdır. Burada hər bir hüquqi və fiziki şəxsin müəyyən
qanunvericilik hüdudlarında azadlığı nəzərdə tutulur. Bu səbəbdən maliyyə
münasibətlərinin, pul fondlarının idarə edilməsi də demokratik prinsiplər
əsasında qurulmalı, bu prosesdə hər bir subyektin müstəqilliyi təmin
Bütövlükdə bazar iqtisadiyyatı şəraitində maliyyə idarəçiliyi aşağıdakı
1. Maliyyənin qəbul olunmuş qanunvericilik aktlarına uyğun olaraq
idarə edilməsi. Həmin aktlar ümumiyyətlə cəmiyyətin, iqtisadiyyatın, eləcə
də maliyyənin idarə edilməsinin əsasını təşkil etməlidir. Bütün subyektlər
yalnız bu qanunlara tabe olmalı və onlar qarşısında məsuliyyət
Bu normalara əməl olunması ölkənin maliyyə sisteminin tam sabit
fəaliyyət göstərməsinin əsas şərtlərdən biridir. İdarəetmədə spesifik
xüsusiyyətlərin nəzərə alınması üçün, hər şeydən əvvəl, bu qanunlar
2. Maliyyə idarəçiliyi orqanları arasında funksiyaların yenidən
bölüşdürülməsi, yuxarı təşkilatların funksiyalarının məhdudlaşdırılaraq
aşağı maliyyə orqanlarının funksiyalarının genişləndirilməsi. İnzibati-
amirlik dövründə bütün əsas məsələləri yuxarı təşkilatlar həll etdiyindən
yerlərdə və müəssisələrdə maliyyə orqanlarının heç bir müstəqilliyi yox idi.
Bazar iqtisadiyyat bütün maliyyə orqanlarına müstəqil olmasını nəzərdə
tutur. Maliyyə orqanları qəbul olunmuş qanunlar və digər qanunvericilik
aktları çərçivəsində əksər məsələləri müstəqil həll etməlidirlər. Həmin
qanunlarla yuxarı təşkilatlara spesifik funksiyalar həvalə edilir ki, onlar da
yalnız həmin funksiyaların yerinə yetirilməsi ilə məşğul olmalıdırlar. Hər
bir idarəedici subyektin öz funksiyalarını dəqiq və aydın bilməsi, onların
müstəqil, heç kəsin müdaxiləsi olmadan yerinə yetirilməsi iqtisadiyyatın
inkişafına çox müsbət təsir göstərir.
3. Maliyyə idarəçiliyi orqanlarının strukturuna bazar iqtisadiyyatının
prinsiplərinə uyğun olaraq yenidən baxılması, yeni struktur vahidlərinin
yaradılması. Burada, hər şeydən əvvəl, heç bir zərurət olmayan bərabər
tabeçilik məsələsi aradan qaldırılmalı və təşkilatlar müstəqilləşdirilməlidir.
Bu məqsədlə ölkədəki bir sıra təşkilatlar birləşdirilməlidir. Elə artıq
strukturlar var ki, iqtisadiyyatın inkişafına yardımçı olmaq əvəzinə, əksinə,
ona mane olurlar. Məmur işsiz qalanda özünə idarəçilik prosesini ləngidən
iş tapmağa məcbur olur. Məsələ kəskin durur: vergilər nazirliyi, gömrük
komitəsi, yaxud əlahiddə formalaşmış neft fondu kimi qurumlar
lazımlıdırmı? Axı onlar maliyyənin operativ və çevik idarə olunmasına
əngəl törədir. Maliyyənin idarə olunmasının təkmilləşdirilməsi sahəsində
Azərbaycanda artıq bir sıra mühüm işlər görülməkdədir. Sığorta nəzarəti
Maliyyə Nazirliyinin tərkibinə verilib, həmin nazirlikdə xəzinədarlıq,
Parlamentdə Hesablama Komissiyası və Auditorlar Palatası yaradılıb. Özəl
maliyyə şirkətlərinin , auditor qurumlarının formalaşdırılması üçün
qanunvericilik bazası işlənib hazırlanmışdır və s. Lakin bunlar səmərəli
maliyyə idarəçiliyi sisteminin yaradılmasına hələ tam imkan vermir.
Dediyimiz kimi, bazar iqtisadiyyatında maliyyə münasibətlərinin
fəaliyyət meydanı çox genişdir. Bu münasibətlərin səmərəliliyini, sabitliyini
və nəzarətliliyini təmin etmək üçün hökmən bir sıra zəruri dəyişikliklər
əməli olaraq həyata keçirilməlidir. Bu məqsədlə Azərbaycan prezidenti
maliyyənin idarəedilməsi orqanı olan Maliyyə Nazirliyinin fəaliyyətinin
təkmilləşdirilməsi tədbirləri haqqında fərman imzalayıb. Fərmana əsasən,
Nazirliyin yeni strukturu və əsasnaməsi təsdiqlənib.
VI FƏSİL. MALİYYƏ NƏZARƏTİ
6.1. Maliyyə nəzarətinin mahiyyəti və zəruriliyi
Maliyyə nəzarəti – bütün iqtisadi subyektlər: dövlət, müəssisə və
təşkilatların maliyyə fəaliyyətləri üzərində qanunverici və icraedici
hakimiyyət orqanlarının nəzarətidir.
Maliyyə nəzarəti maliyyənin nəzarət funksiyasının reallaşdırma
formasıdır. Maliyyə nəzarəti – xüsusi forma və üsul tətbiq etməklə təsərrüfat
və idarəetmə obyektlərinin maliyyə fəaliyyətinin və onunla bağlı
əməliyyatların yoxlanılması məcmusudur.
İdarəetmənin mühüm amili kimi maliyyə nəzarətinin təşkili
prinsiplərini aşağıdakı kimi qruplaşdırmaq olar:
– Maliyyə nəzarətinin tam aşkarlıq şəraitində həyata keçirilməsi;
– Gələcəkdə baş verə biləcək qanuna zidd hadisələrin qarşısının
alınması tədbirlərinin nəzərə alınması;
– Nəzarətin demokratik əsaslarla həyata keçirilməsi.
Şərti olaraq maliyyə nəzarətinin planlaşdırılmasını aşağıdakı
mərhələlərə bölmək olar:
– İlkin planlaşdırma. Bu mərhələdə ilkin yoxlamanın aparılması
şərtləri, yoxlayıcının vəzifəsi, yoxlama nəticələri və s. şərh edilməlidir.
– Yoxlama aparılacaq təsərrüfat subyekti haqqında məlumatların
toplanması. Bu məlumatları aşağıdakı qaydada əldə etmək olar: keçmiş
illərdə aparılmış yoxlamaların nəticələri ilə tanış olmaq, müəssisədə çalışan
işçilərlə söhbət aparmaq, müvafiq nəşr olunmuş materialları nəzərdən
keçirmək, yoxlanan subyektin fəaliyyət sahələrinə və xidmət binalarına
baxış keçirmək və s.
– Nöqsanların ciddiliyinə, biznes və təsərrüfat daxili riskə qiymət
verilməklə hüquqi öhdəlikləri müəyyən etmək;
– Ümumi nəzarət planının və nəzarət proqramının hazırlanması yolu
Maliyyə nəzarəti aparılarkən əsasən aşağıdakı sənədlər yoxlanılır:
müəssisənin nizamnaməsi, təsis müqaviləsi, mühasibat və maliyyə
hesabatları, hesabatlarda göstərilən məlumatlar.
Təcrübədə planlaşdırmanın həyata keçirilməsinin səmərəli üsulu
yaddaş qeydləri və ya müxtəlif yoxlama vərəqələri şəklində tərtib edilən
qeydlərdir. Həmin qeydlər aşağıdakı bölmələrdən ibarətdir: əvvəlki illər
üçün maliyyə nəzarəti proqramının təhlili, sonuncu dəfə aparılan
yoxlamadan sonra müəssisədə baş verən mühüm təşkilatı dəyişikliklərlə
tanışlıq. Nəzarət planının həyata keçirilməsi üsullarının seçilməsi, nəzarətin
təşkili, riskin qiymətləndirilməsi, uçot məlumatlarının öyrənilməsi və s.
Maliyyə nəzarəti aşağıdakı vəzifələrin yerinə yetirilməsinə xidmət
– maliyyə vəsaitlərinə olan tələbatlar vəsaitlərin formalaşması
arasında tarazlığın təmin edilməsinə kömək etmək;
– dövlət büdcəsi qarşısında maliyyə öhdəliklərinin tam və vaxtında
– müəssisə və təşkilatların pul vəsaitlərindən səmərəli istifadə
olunmasına, uçot və hesabat işlərinin düzgün aparılmasına kömək etmək;
– qüvvədə olan qanunvericilik və normativ aktlara riayət olunması,
o cümlədən təşkilati – hüquqi formasından asılı olmayaraq müəssisələrin
vergiyə cəlb olunması sahəsində nəzarəti həyata keçirmək;
– müəssisələrin xarici – iqtisadi fəaliyyətində yüksək faydalığa
nail olunmasına köməklik etmək.
Yoxlamaların əksəriyyəti planlı xarakter daşıyır. Bəzi hallarda vergi
idarələri müəssisələrin və sahibkarlıq fəaliyyəti ilə məşğul olan
səlahiyyətinə də malikdir.
6.2. Maliyyə nəzarətinin obyektləri və subyektləri
Maliyyə nəzarətinin obyekti təsərrüfat subyektlərinin maliyyə
resurslarının yaradılması və istifadəsi zamanı yaranan pul münasibətləri və
yenidən bölgü prosesləridir.
Maliyyə nəzarətinin predmetinə – maliyyə göstəriciləri, mənfəət,
əlavə dəyər vergisi, bütün növ gəlirlər, maya dəyəri, rentabellik, fondlar və
Maliyyə nəzarətinin subyektləri maliyyə nəzarətini həyata keçirən
hüquqi və fiziki şəxslərdir.
6.3. Maliyyə nəzarətinin təsnifləşdirilməsi
Maliyyə nəzarəti aşağıdakı əlamətlərə görə təsnifləşdirilir:
– Mülkiyyət formasına görə: dövlət maliyyə nəzarəti və qeyri-dövlət
maliyyə nəzarəti;
Dövlət maliyyə nəzarəti konstitusiya və müvafiq qanunvericilik
aktları əsasında aparılmaqla bilavasitə dövlətin maliyyə siyasətinin həyata
keçirilməsi, ölkədə maliyyə sabitliyinin təmin edilməsi, dövlət büdcəsinin
və büdcədənkənar fondların vəsaitlərinin yaradılması və istifadə olunması
üzərində nəzarətdən ibarətdir.
Dövlət maliyyə nəzarəti dövlət hakimiyyəti orqanları və idarələri
tərəfindən həyata keçirilir. İdarəçilik tabeliyindən asılı olmayaraq o, nəzarət
obyektlərinə yönəldilir. İdarə maliyyə nəzarəti nazirliyin şöbələri, şirkətlər,
yerli hakimiyyət orqanları idarələr və s. tərəfindən aparılır. Onun obyektləri
istehsal və maliyyə fəaliyyəti hesab edilir. Daxili maliyyə nəzarəti müəssisə,
idarə və təşkilatlarda iqtisadiyyata xidmət edənlər (mühasibat, maliyyə
şöbəsi və s.) tərəfindən həyata keçirilir. Burada nəzarət obyekti müəssisə və
təşkilatin özünün təsərrüfat və maliyyə fəaliyyəti və eləcə də onun ayrı-ayrı
sahələri (şöbələr, sexlər, filiallar, sahələr) hesab edilir. İctimai maliyyə
nəzarəti əvəzsiz və könüllülük əsasında ayrı-ayrı fiziki şəxslər
(mütəxəssislər) tərəfindən aparılır. Nəzarətin obyekti yoxlayıcı qarşısında
qoyulan konkret məsələdən asılıdır. Müstəqil maliyyə nəzarətini
ixtisaslaşdırılmış auditor firma və xidmətləri həyata keçirirlər.
Dövlət maliyyə nəzarəti özlüyündə bir sıra sahələrdə birləşirlər ki,
bunlar da dövlətin nəzarət obyektinin əsasını təşkil edir. Dövlət maliyyə
nəzarətin özlüyündə aşağıdakı kimi sxemdə göstərək.
Maliyyə menecmenti
D.müәssisәnin әmlakının müәyyәn hissәsinin satılması.
E.müәssisәnin başqa müәssisәlәrlә birlәşdirilmәsi
. 4.Muәssisәnin iflası haqqında hansı subyekt qәrar qәbul edir?
5.Hansı müddәt әrzindә kreditorlara olan borclar ödәnilmәzsә, müәssisә müflislәşmәyә mәruz qalar?
6.Borclunun kreditorlara olan borcunun hәcmi onun nizamnamә kapitalının neçә faizi hәcmindәolarsa, mәhkәmә iflas ilә әlaqәdar işә baxılmasını dayandıra bilәr?
D 10 faizdәn yuxarı.
E.18 faizdәn aşağı
7...Kommersiya banklarının müflislәşmәsi haqqında mәhkәmә qarşısında kim iddia qaldıra bilәr?
A.) )Kommersiya bankları
B. Nazirlәr Kabineti
E.İqtisadi İnkişaf Nazirliyi.
8.Әgәr Mәrkәzi Bank tәrәfindәn kommersiya bankına verilәn lisenziya alınarsa, o zaman hansı rosesbaş verәr?
A))kommersiya bankı müflislәşәr
B.kommersiya bankının nizamnamә kapitalı artar
C.kommersiya bankının tәsisçilәrinin sayı ixtisar olar.
D.kommersiya bankının tәsisçilәrinin sayı artar
E.kommersiya bankı başqa bankla birlәşir
9.Müflislәşәn müәssisәnin әmlakı satıldıqdan sonra daxil olan gәlir birinci növbәdә hansı mәqsәd üçün istifadә olunmalıdır?
A.))girovda olan әmlak tәmin olunmalıdır
B. sosial vergilәr ödәnilmәlidi
C.tәsisçilәr arasında bölünmәlidir
D.әmәk haqqı ödәnilmәlidir
E.sığorta haqları ödәnilmәlidir
10.Antiböhranlı maliyyә idarә edilmәsi mәsәlәsinә aid deyil
A.))daxili resurslardan istifadәnin prioritetliyi
B.müәssisәnin maliyyә dayanıqlılığının bәrpa olunması
C.maliyyә böhranının qarşısını almaq üçün tәdbirlәrin görülmәsi
D.daxili resurslardan istifadәnin prioritetliyi
E. müәssisәnin tәdiyyә qabiliyyәtinin aradan qaldırılması
11.Antiböhranlı maliyyә idarә edilmәsi prinsipinә aid olmayanı göstәr
A.))maliyyә vәziyyәtinin diaqnostikası
C. idarәetmәnin uyğunlaşması
D.daxili resurslardan istifadәnin prioritetliyi
E.tәcili reaksiya vermәk
12.Antiböhranlı maliyyә idarә edilmәsi prosesinin mәrhәlәsi
.A.))maliyyә böhranının simptomlarını aşkarlamaq mәqsәdilә müәssisәnin maliyә vәziyyәtinin monitorinqinin aparılması
B.qәbul edilәn qәrarların kompleksliyi
C. xarici sanksiyanınoptimallığı
13.Müәssisәnin maliyyә vәziyyәtinin pislәşmәsini xarakterizә edәn göstәricilәrә aid deyil
B.әsas iş fәaliyyәtindәn zәrәr
C. xüsusi dövriyyә vәsaitinin çatışmazlığı
D.tәcili öhdәçiliklәri ödәmәk qabiliyyәtinә malik olmaması
E.pul vәsaitinin daxilolmasının azalması
14.Müәssisәdә maliyyә göstәricilәrinin nisbәti tәhlil olunmalıdır. Sәhv olanı göstәr
A.))mәnfәәtin maya dәyәrinә nisbәti
B.dövriyyә aktivlәrinin bütün aktivlәrә olan nisbәti
C. bütün passivlәrin mәblәğinә nisbәti
D.xalis mәnfәәtin müәssisәnin bütün aktivlәrinә nisbәti
E.borc vәsaitlәrinin xüsusi vәsaitlәrin mәblәğinә nisbәti
15.Aşağıdakılardan hansı müәssisәnin keçmiş fәaliyyәti nәticәsindә yaranmış, onun nәzarәt vә istifadәsindә olan elә bir resursdur ki,gәlәcәkdә müәssisәyә iqtisadi gәlir gәtirir?
16.Mikro sәviyyәdә pul axınlarının idarәedilmәsi dedikdә nәzәrdә tutulur?
A..))tәsәrrüfat subyektlәrinin maliyyәlәrinin idarәedilmәsi
B.dövlәt büdcәsinin idarәedilmәsi
E.yerli dövlәt orqanlarının maliyyәlәrinin idarәedilmәsi
17.Maliyyә meneceri yalnız sırf maliyyә mәsәlәlәrini peşәkarlıqla araşdırmağı deyil, hәm dә.
A..))mikro vә makro iqtisadi mәsәlәlәri araşdırmağı, iqtisadi nәzәriyyә vә dövlәtin .iqtisadi siyasәti mәsәlәlәrinәorientasiya etmәyi bacarmalıdır.
B.mikro vә makro iqtisadi mәsәlәlәri araşdırmamalı, yalnız iqtisadi nәzәriyyә vә dövlәtin iqtisadi siyasәtimәsәlәlәrinә orientasiya etmәyi bacarmalıdır.
C .Mәrkәzi Bankın qәrarları ilә tanış olmalıdır
D..müәssisәdә maliyyә smetalarının, maliyyә xәrclәrinin planını hazırlamalı vә bu barәdә mәlumatı müәssisәrәhbәrinә vermәlidir.
E.müәssisәnin maliyyә resursları ilә yaxından tanış olmalı, onlardan istifadә etmәyi bacarmalıdır.
18.Müәssisәnin (firmanın) maliyyә menecmenti sturukturunda әsas hәlqә .
A)).xәzinәdar vә tәftiş bölmәsidir
B.yalnız tәftiş bölmәsidir
C.xәzinәdar vә tәhlil bölmәsidir
D.yalnız tәhlil bölmәsidir
E.xәzinәdar, tәhlil vә tәftiş bölmәsidir
19. vәzifәli şәxs olaraq müәssisәnin maliyyә planlaşdırılması vә tәşkilatın fondlarınınartırılması, kassadakı nәqd vәsaitin idarә edilmәsi, bazar qiymәtli kağızları ilә әmәliyyatlaraparılması, kapitaldan istifadә üzrә strateji qәrarlar qәbul edilmәsi, kredit siyasәtin idarә edilmәsi,investisiya portfelinin idarә edilmәsi kimi bütün növ maliyyә fәaliyyәti üçün mәsuliyyәt daşıyır.
D.heç biri düzgün deyil
20. firmanın hesablarına, vergi siyasәtinә vә onun digәr bölmәlәri üçün zәruri olan statistic mәlumatların hazırlanmasına cavabdeh olan vәzifәli şәxsdir.
D.heç biri düzgün deyil
21.Müfәttiş mәsuliyyәt daşıyır .
A..))mühasibat uçotu vә auditor fәaliyyәtinin aparılması, hәmçinin müvafiq dövlәt orqanlarına tәqdim olunan informasiya üçün
B.müfәttiş müәssisәdә heç bir mәsuliyyәt daşımır
C .xәzinәdarlıqda olan pul vәsaitlәri üçün
D.müәssisә üçün müştәrilәrin tapılmasına, istehsal olunmuş malların tez bir zamanda satılması üçün
E.müәssisәnin istehsal etdiyi mәhsulların bazarlara çıxarılmasına, mәhsul satışından gәlәn gәlirinyüksәldilmәsinә
22.Xәzinәdarın vә müfәttişin fәaliyyәti müvafiq olaraq . bağlıdır.
.A..))mәnfәәt vә likvidliyin tәmin edilmәsi ilә
B.likvidliyin tәmil edilmәsi vә mәnfәәt ilә
C. likvidliyin tәmin edilmәsi vә gәlir ilә
D.heç biri düzgün deyil
E.mәnfәәt vә gәlir ilә
23.Maliyyә menecerinin strateji fәaliyyәtinin mәqsәdi .
A..))firmanın mülkiyyәtçisinin istehsal vәzifәlәrinin vә ya onun sәhmlәrini sahiblәrinin maliyyә tәminatçısıdır.
B.Mәrkәzi Bankın mülkiyyәtçisinin istehsal vәzifәlәrinin vә ya onun sәhmlәrini sahiblәrinin maliyyә tәminatçısıdır.
C. bütün cavablar düzgündür.
D.heç bir cavab düzgün deyil
E.dövlәtin mülkiyyәtçisinin istehsal vәzifәlәrinin vә ya onun sәhmlәrini sahiblәrinin maliyyә tәminatçısıdır.
24.O, müәssisәnin gәlәcәkdә arzu edilәn fәaliyyәti haqqında aydın tәsәvvürә malik olmalıdır.
25.Maliyyә vәziyyәti tәhlilinin mühüm vәzifәlәrinә aid deyil:
A.))Dövlәtә ödәnilәn vergilәrin hәcminin artırılması
B.Dövriyyә aktivlәri göstәricilәrinin tәhlili
C.Ödәniş qabiliyyәtinin vә likvidliyinin müәyyәn edilmәsi
D.Gәlirliyin müәyyәn edilmәsi
E.Vәsait mәnbәlәrinin strukturunun öyrәnilmәsi
26.Müәssisәnin sәrәncamında olan mәnfәәtin maksimal sәviyyәdә qalması üçün hansı sәrbәstliyәmalik ola bilmәz:
A.))Vergi yükünün müәyyәnlәşdirilmәsi
C. Mәhsul hәcminin formalaşdırılması
D.Mәhsul nomenklaturasının seçilmәsi
27.İnvestorların müәssisәyә qiymәtli kağızlar formasında vәsait toplanması mәqsәdlәrinә aid deyil:
A.))İstehsalsatış fәaliyyәtinin hәyata keçirilmәsi
B.Kapital qoyuluşlarının tәhlükәsizliyi
C. Kapital artımı
D.Müәssisәnin iqtisadi idarә edilmәsi
E.Kapital qoyuluşlarının gәlirliyi
.28.Bazarda kontragent qismindә çıxış edә bilәr:
A.))Satıcılar vә alıcılar
B.Satıcılar vә sahibkarlar
C. Kreditorlar vә muzdlu işçilәr
D.Borc götürәnlәr vә sahibkarlar
E.Muzdlu işçilәr vә alıcılar
29.Muәssiәnin maliyyә investisiyasının idarә edilmәsi prosesinin mәrhәlәsinә aid olmayanı göstәr.
A.))maliyyә investisiyalarının sığortalanması
B.maliyyә investisiyalaşdırılmasının vәziyyәtinin tәhlili
C. maliyyә investisiya portfelinin formalaşması
D.gәlәcәk dövrdә maliyyә investisiyalaşdırılmasının hәcminin müәyyәn edilmәsi
E.maliyyә investisiyalaşdırılması formalarının seçilmәsi
30.Mәzәnnә dәyәrinin artımının növü: sәhv olanı göstәr
31.İnvestisiya obyektlәrinә görә investisiya portfelinin növü deyil
B.dövriyyә kapitalının investisiya portfeli
C.bank depozitinә qoyulan maliyyә qoyuluşunun portfeli
D.qiymәtli kağızlar portfeli
32.Bunlardan hansı investisiya strategiyasına görә investisiya portfelinin növüdür?
A.))artım portfeli, gәlir portfeli
B.qiymәtli kağız portfeli
C. real investisiya portfeli
E.dövriyyә kapitalının investisiya portfeli
33.İnvestisiya strategiyasının mәqsәdlәrinә çatma dәrәcәsinә görә investisiya portfelinin növü
C. gәlir portfeli
D.qiymәtli kağızlar portfeli
34.İnvestisiya menecmentinin praktikasında portfelin tipi
35.Portfel investisiyasının әsas vәzifәsi
.A.kompaniya sahibinin mülkiyyәtinin maksimallaşdırılması
B.))investisiya şәraitini yaxşılaşdırmaq
36.İnvestisiya portfelinin tәsniflәşdirmә әlamәti
.A.) ).müәssisәnin investisiya strategiyasına görә
B.investisiya portfelinә görә
C strateji istiqamәtlәrә görә
37. . Riskin idarә olunmasının metodlarını hansılardır?
A..)riskin lәğv olunması, qarşısının alınması, sığortalanması
B.Riskin minimuma çatdırılması, kreditlәşdirilmәsi
C) riskin maliyyәlәşdirilmәsi vә sığortalanması
D.riskin tәkrarsığortalanması, mәnfәәt olmaması, zәrәrin mövcudluğu.
E.riskin sığortalanması vә kreditlәşdirilmәsi
38. Müәssisәnin maliyyә vәziyyәtinin xarakteristikasını göstәr:
A..maya dәyәrinә daxil olan xәrclәr
B.))fәaliyyәtinin son iş nәticәlәrini müәyyәn etmәk
C.büdcәyә vergilәrin ödәnilmәsi.
D.iqtisadi hәvәslәndirmә fondları
E.satış planının yerinә yetirilmәsi
39.Rentabellik göstәricisi?
A..))mәnfәәtin kapital qoyuluşuna nisbәti
B.dövriyyә aktivlәri istifadәsinin sәmәrәlik әmsalı
C. alış qabiliyyәtinin әmsalı
D.firma aktivlәrinә gәlirin nisbәti
40.Bazarın iqtisadi subyektlәri ?
41.Kommersiya tәşkilatlarına aid deyil?
A.))assosiasiya vә ittifaqlar
C. tәsәrüfat cәmiyyәtlәri
42.Qeyrikommersiya tәşkilatlarının gәliri yönәlir?
A..))birliyin ehtiyaclarına gedir
B.iştirakçılar arasında bölünmәyә
C .bir hissәsi birliyin ehtiyaclarına gedir, bir hissәsi iştirakçılar arasında bölünür
D.istehsal vasitәlәrinin әldә edilmәsinә gedir
E.bu tәşkilatın rәhbәrinә gedir
43Qeyrikommersiya tәşkilatlarının әsas sәnәdlәri?
A.)tәsis müqavilәsi vә nizamnamә
C.) Müqavilә vә nizamnamәsiz könüllü birlik
44.Assosisiya üzvlәri (qeyrikommersiya tәşkilatları) daşıyırlar?
B.) mәhdudiyyәtsiz mәsuliyyәt
C.bәzi üzvlәr mәhdud mәsuliyyәt, digәrlәri әlavә mәsuliyyәt daşıyırlar
45.Fәrdi sahibkarlığın üstünlüyü nәdәdir?
A.))mühaibat uçotu vә malyyә hesabatının daha sadәlәşdirilmiş sistemi fәaliyyәt göstәrir
B.inkişaf üçün mәhdud imkanlar
C.bank ssudasının alınmasına imkanların mәhdudiyyәti
D.sahibkarlıq fәaliyyәtinin hәyata keçirilmәsi üçün icazәnin alınmasında çәtinlik
E.risk tamamılә fәrdi sahibkarliğin üstünә düşür
46.Kiçik biznesin әsas üstünlüyü nәdәdir?
A.))bazar mühitinә daha elastik adaptasiya
C. yüksәk ixtisaslı işçilәrin cәlb edilmәsi
D.hazır mәhsulun qiymәt vә maya dәyәrinin nәzarәtindә çәtinlik
E.inkişaf vә araşdırmaya böyük hәcmdә vәsaitlәrin yönәlmәsi
47.Kapitalın strukturunun anlayışını iqtisadçılar necә xarakterizә edirlәr?
A.))müәssisәnin xüsusi vәsaiti vә borc kapitalı arasında nisbәt kimi
B.xüsusi vәsait kimi
C. cәlb edilmiş vәsait
D.cәlb edilmiş vәsait
E.mәnfәәtin maya dәyәrinә nisbәti
48.Müәssisәnin maliyyә tәhlükәsizliyini tәmin edәn strateji maliyyә enecmentinin mühüm obyekti
C. mәnfәәt vә zәrәr
49.Maliyyә leveridci nәdir?
A..))kapitalın rentabellik әmsalının dәyişilmәsinә tәsir edәn borc vәsaitlәrindәn müәssisәnin istifadәsini xarakterizә edir
B.mәnfәәt zәrәrinin nisbәti
C .kapitalın strukturunun optimallaşdırılması
E.pul axınlarının effektiv idarәetmәsi
50.İstehsal (әmәliyyat) leveridci necә xarakterizә olunur?
A.))şәrti – daimi vә dәyişәn mәsrәflәr arasında qarşılıqlı әlaqә
51. Balansın qurluşunun qiymәtlәndirmә göstәricisi
.A.))cari likvidlik әmsalı
C.dövriyyә vәsaitinin çatışmamazlığı
52. Müәssisәnin iflası mәsәlәsinә mәhkәmәdә baxılmaq üçün onun kreditorlara olan borcunun sәviyyәsi hansı pul fonduna görә faizlә müәyyәn edilir?
C.) istehlak fondu
D.әmәk haqqı fondu
53.Müәssisәnin müflislәşmәsinin üçüncü mәrhәlәsi necә adlanır?
A. ))fәlakәtli müflislәşmә
B.yol verilәn müflislәşmә
C. orta vәziyyәtdә müflislәşmә
D.ağır vәziyyәtdә müflislәşmә.
54.Müflislәşmәnin yol verilәn müflislәşmә mәrhәlәsindә nә baş verir?
B.rentabellik sabit qalır
C. istehlak genişlәnir
D.satış planı yerinә yetirilir
E.mәnfәәtin sәviyyәsi sabit qalır
55.Müflislәşmә zamanı Böhranlı müflislәşmә mәrhәlәsindә hansı proses baş verir?
A.))müәssisәnin xәrclәrinin kreditorlar hesabına maliyyәlәşmәsi
B.xәrclәrin büdcәdәn maliyyәlәşmәsi
C.müәssisәnin kredit hesabına maliyyәlәşmәsi
D.xәrclәrin sığorta hesabına ödәnilmәsi.
E.müәssisәnin xәrclәrinin maliyyәlәşmәsindә uzunmüddәtli kreditlәrdәn istifadә
56.Müәssisәlәrin dünya maliyyә bazarına çıxışının mәqsәdinә aid olmayanı göstәr
A.) )rәqabәt qabiliyyәti
B.satışın hәcmini artırmaq
C. mәnfәәtin hәcmini artırmaq
D.kapital qoyuluşunu maksimum gәlirlә tәmin etmәk
E.daha ucuz maliyyә resursları әldә etmәk
57.Valyuta – maliyyә şöbәsinin әsas funksiyası deyil
C. .maliyyә bazarlarında mövcud vәziyyәt üzәrindәdaimi nәzarәt
D.xarici ticarәt kontraktlarının bağlanmasında iştirak
E.nağd pulun proqnozlaşdırılması
58.Xarici kontraktlarının rekvizitinә aid olmayanı göstәr
C. mal göndәrilmәsinin müddәti
59.Xarici ticarәt әlaqәlәrinin valyuta şәrtlәrinin elementi deyil
C. valyuta itkilәri
60.Şirkәtlәrin beynәlxalq maliyyәlәşmә forması
61. Müәssisәlәrin yenidәn tәşkili formaları. Sәhv olanı göstәr
62.Müәssisәnin maliyyә vәziyyәti nә ilә xarakterizә olunur? Sәhv olanı göst
Dostları ilə paylaş:
Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2023
rəhbərliyinə müraciət
Comments are closed, but trackbacks and pingbacks are open.