Maliyyənin idarə edilməsinin obyekt və subyektləri

illərdə aparılmış yoxlamaların nəticələri ilə tanış olmaq, müəssisədə çalışan

Maliyyə idarəetmə və müəssisənin inkişafı və rentabelliyində rolu

Öz işinizə başlamazdan əvvəl hər bir gələcək iş adamı öyrənməyi narahat etməli deyil, daha yaxşı maliyyə idarəçiliyi üçün daha yaxşı öyrənəcəkdir. Maliyyə idarəçiliyinin məqsədi nədir və maliyyə idarəçiliyi funksiyaları nədir – bunu anlamaq üçün cəhd edək.

Maliyyə idarəçiliyi nədir?

Hər menecerin maliyyə idarəçiliyi şirkətlərin kârlılığı artırmaq və dözülməzlik riskini minimuma endirmək üçün istifadə etdiyi müəyyən texnika və vasitələrdən ibarət olduğunu bilməli. Onun əsas vəzifəsi, mülk sahiblərinin mənafeyinə görə, mövzuların fəaliyyətindən ən böyük fayda əldə etməkdir. Kapitalın idarə edilməsinin əsas funksiyalarına müraciət etmək adi haldır:

• daxili pul planlaması;
• pul şəraitinin qiymətləndirilməsi;
• cari aktivlərin idarə edilməsi, likvidlik;
• investisiya portfellərinin idarə edilməsi, kapital strukturu;
• bank qurumları, fondlar və birjalar ilə müqavilələrin bağlanması.

Strateji maliyyə idarəetməsi

Bir biznesin qurulması əsasını kifayət etmir. Burada məlumatlar mühüm rol oynayır. Yalnız maksimum nəticə əldə edə bilərsiniz, yalnız bütün detalları düşünərək və gələcək hərəkətlər üçün konkret bir plan hazırlayırsınız. Bütün proseslərin idarə edilməsi hər biznes planında vacibdir. İnvestisiya menecmenti maliyyə idarəçiliyi strategiyasındadır:

• investisiya qərarlarının qəbul edilməsi üçün meyarların seçilməsi;
• Layihənin maddi qiymətləndirilməsi;
• investisiyalar üçün ən məqbul variantın seçilməsi;
• sərmayə mənbələri ilə müəyyənlik;

Müxtəlif meyarlara görə investisiya qiymətləndirin. Ümumiyyətlə, fondlar faydalı olduqda qəbul edilir:

• daha çox xərclər;
• investisiyaların qaytarılması inflyasiyanı aşdı;
• müəyyən bir layihənin kârlılığı qalanlardan çoxdur.

Zamanla belə bir amil nəzərə alınmaq çox vacibdir, çünki vaxt keçdikcə pulun dəyərinin azalması və investisiya müddəti nə qədər çox olsa, daha çox risk. Bu səbəblə belə üsullar tez-tez istifadə olunur:

• gəlirin kapitallaşdırılması;
• kapitalın diskontlaşdırılması;
• mümkün olan maddi riskləri azaltma yolları.

Maliyyə idarəçiliyinin qızıl qaydanının mahiyyəti nədir?

Hər bir sektorda əsas qaydalara riayət etmək həmişə daha yaxşı nəticələrə gətirib çıxarır. Öz işi istisna deyil. Bir çox menecer və yüksək vəzifə tutmaq istəyənlər maliyyə idarəçiliyinin qızıl qaydanından xəbərdardırlar. Bu sahədəki bəzi mütəxəssislər bir olmadığını, lakin ən azı beş belə postulates olduğunu təmin edir. Onlara sadiq qalmaq, müvəffəqiyyət əldə edə və özünüzü bir pro və güclü rəqib kimi bəyan edə bilərsiniz. Direktorlar üçün beş qanun vardır:

1. Güclü maliyyə idarəetməsini tətbiq etmədən uğur qazanmaq mümkün olmayacaq . Biznesin uğursuzluqlarının əksəriyyəti yoxsul idarəetmənin nəticəsidir və bunlar qeyri-adekvat investisiyalar, borclar və xərclərə və gəlirlərə diqqət yetirmir.
2. Ölçmək mümkün olmayan şeyləri nəzarət edə bilməzsiniz . Seksual iş tez-tez kömək edirsə də, fəaliyyətin ölçülməsi daha vacibdir, buna görə ölçmək üçün özü qərar verməlidir.
3. Bu səbəblərə və onların nəticələrinə diqqət yetirmək vacibdir . Son nəticəin ölçülməsi kifayət deyil.
4. Hər şey nisbi olduğundan, müqayisə etmək və müqayisə etmək mantiqidir . Daha yaxşı nəticələr əldə etmək üçün bu tələb olunur. Mənfəətin artdığı, biznesin inkişaf etdirilməsi lazımdır.
5. Çətinliklərdən qorxmayın . Bir iş adamı uğursuzluğunun mümkün səbəblərindən biri rəhbərliyin çox mürəkkəb və mürəkkəb göründüyü bir vəziyyət ola bilər.

Maliyyə idarəetmə növləri

Belə idarəetmə növlərini bölmək üçün qəbul edilir:

1. Təcavüzkar idarəetmə borclu maddi ehtiyatların maksimum istifadəsi ilə mümkün olan ən qısa zamanda məqsədlərə nail olmaqdır. Eyni zamanda, risklər çox yüksək olacaq.
2. Mühafizəkar , təcavüzkarın əksinədir. Burada əsas məqsəd şirkətin inkişafının sabitliyini təmin etməkdir. Bu vəziyyətdə risklər minimal olacaqdır.
3. Orta səviyyədə mühafizəkar və təcavüzkar arasında mürəkkəb bir kompromis ola bilər. Belə bir təlimatın əsas məqsədi maliyyə resurslarına olan tələbatın və sığorta ehtiyatlarının yaradılmasını təmin etməkdir.

Maliyyə idarəçiliyinin məqsədi və vəzifələri

Bu rəhbərliyin məqsədləri müəyyən bir mövzu ilə aparılmış vəzifələrlə birbaşa əlaqələndirilir. Müəssisənin bazar dəyərinin maksimal səviyyəsini müəyyənləşdirmək adi haldır. Maliyyə idarəetməsinin vəzifələri aşağıdakılardır:

1. Şirkətin inkişaf hədəflərinə uyğun olaraq zəruri resursların formalaşdırılması.
2. Şirkətin cari aktiv və öhdəlik strukturunun optimallaşdırılması və yenidən qurulması.
3. Maddi risklərin səviyyəsinin optimallaşdırılması.
4. Müvəffəqiyyətə nail olmaq üçün həm formaları, həm də üsulları tapmaq, inkişaf prosesində əhəmiyyətli maddi nəticələr verir.
5. Pul siyasətində qərarların optimallaşdırılması;
6. Hesabların yaxşılaşdırılması.
7. Dövlətin vəziyyəti və resurslardan istifadənin idarə edilməsi.
8. Şirkətin imicinə iş edin.

Maliyyə idarəetmə prinsipləri

Şirkətin rəhbərliyi ən yüksək səviyyədə ola bilər, amma bunun üçün müəyyən qaydalara riayət etmək vacibdir. Maliyyə idarəetməsinin əsas prinsipləri:

• strateji inkişaf məsələlərinə yönəlik;
• Ümumi idarəetmə sistemi ilə inteqrasiya;
• investisiya və maddi həllərin idarə edilməsinə ayrılması;
• şirkətin xüsusi quruluşu və qurulması;
• pul və gəlirlərin ayrıca idarə edilməsi;
• müəssisənin rentabelliyinin məqbul birləşməsi və likvidliyin artması;
• idarəetmə qərarlarının kompleks formalaşdırılması;
• liderliyin yüksək dinamikası.

Maliyyə idarəetmə metodları

Maliyyə idarəetməsinin konsepsiyası bu və ya digər sahədəki hər bir lider üçün aydın olmalıdır. Eyni zamanda, təcrübədə yalnız maliyyə idarəetmə metodlarını bilmək, həm də tətbiq etmək vacibdir:

• proqnozlaşdırma;
• planlaşdırma;
• pul yardımı sistemi;
• qəsəbə sistemi;
• kreditləşdirmə;
• girov əməliyyatları;
• kirayə;
• lizinq;
• əmanət əməliyyatları;
• təşviq sistemi.

Maliyyə rəhbərliyi – kitablar

Müəssisəni idarəetmə ilə idarə etmək, kitabın hər bir menecerinə maliyyə idarəçiliyində kömək edəcəkdir. Belə ədəbiyyat hər bir gələcək sahibkarın ilhamlanmasına və nəticədə investisiya qoyulan kapitala maksimum gəlir əldə etmək məqsədilə bir planı necə düzgün planlaşdırdığını başa düşməyə kömək edəcəkdir. Ən məşhur nəşrlərin üstündə:

• A. Sheremet “İqtisadi təhlil nəzəriyyəsi” ;
• B. Fepps “Smart biznes göstəriciləri” ;
• D. Clayson “Babildə ən zəngin adam”.

Maliyyənin idarə edilməsinin obyekt və subyektləri

iqtisadiyyatının tələblərinə uyğun şəkildə yenidən qurulmalıdır.

Bazar iqtisadiyyatı, hər şeydən əvvəl, azad və demokratik

iqtisadiyyatdır. Burada hər bir hüquqi və fiziki şəxsin müəyyən

qanunvericilik hüdudlarında azadlığı nəzərdə tutulur. Bu səbəbdən maliyyə

münasibətlərinin, pul fondlarının idarə edilməsi də demokratik prinsiplər

əsasında qurulmalı, bu prosesdə hər bir subyektin müstəqilliyi təmin

Bütövlükdə bazar iqtisadiyyatı şəraitində maliyyə idarəçiliyi aşağıdakı

1. Maliyyənin qəbul olunmuş qanunvericilik aktlarına uyğun olaraq

idarə edilməsi. Həmin aktlar ümumiyyətlə cəmiyyətin, iqtisadiyyatın, eləcə

də maliyyənin idarə edilməsinin əsasını təşkil etməlidir. Bütün subyektlər

yalnız bu qanunlara tabe olmalı və onlar qarşısında məsuliyyət

Bu normalara əməl olunması ölkənin maliyyə sisteminin tam sabit

fəaliyyət göstərməsinin əsas şərtlərdən biridir. İdarəetmədə spesifik

xüsusiyyətlərin nəzərə alınması üçün, hər şeydən əvvəl, bu qanunlar

2. Maliyyə idarəçiliyi orqanları arasında funksiyaların yenidən

bölüşdürülməsi, yuxarı təşkilatların funksiyalarının məhdudlaşdırılaraq

aşağı maliyyə orqanlarının funksiyalarının genişləndirilməsi. İnzibati-

amirlik dövründə bütün əsas məsələləri yuxarı təşkilatlar həll etdiyindən

yerlərdə və müəssisələrdə maliyyə orqanlarının heç bir müstəqilliyi yox idi.

Bazar iqtisadiyyat bütün maliyyə orqanlarına müstəqil olmasını nəzərdə

tutur. Maliyyə orqanları qəbul olunmuş qanunlar və digər qanunvericilik

aktları çərçivəsində əksər məsələləri müstəqil həll etməlidirlər. Həmin

qanunlarla yuxarı təşkilatlara spesifik funksiyalar həvalə edilir ki, onlar da

yalnız həmin funksiyaların yerinə yetirilməsi ilə məşğul olmalıdırlar. Hər

bir idarəedici subyektin öz funksiyalarını dəqiq və aydın bilməsi, onların

müstəqil, heç kəsin müdaxiləsi olmadan yerinə yetirilməsi iqtisadiyyatın

inkişafına çox müsbət təsir göstərir.

3. Maliyyə idarəçiliyi orqanlarının strukturuna bazar iqtisadiyyatının

prinsiplərinə uyğun olaraq yenidən baxılması, yeni struktur vahidlərinin

yaradılması. Burada, hər şeydən əvvəl, heç bir zərurət olmayan bərabər

tabeçilik məsələsi aradan qaldırılmalı və təşkilatlar müstəqilləşdirilməlidir.

Bu məqsədlə ölkədəki bir sıra təşkilatlar birləşdirilməlidir. Elə artıq

strukturlar var ki, iqtisadiyyatın inkişafına yardımçı olmaq əvəzinə, əksinə,

ona mane olurlar. Məmur işsiz qalanda özünə idarəçilik prosesini ləngidən

iş tapmağa məcbur olur. Məsələ kəskin durur: vergilər nazirliyi, gömrük

komitəsi, yaxud əlahiddə formalaşmış neft fondu kimi qurumlar

lazımlıdırmı? Axı onlar maliyyənin operativ və çevik idarə olunmasına

əngəl törədir. Maliyyənin idarə olunmasının təkmilləşdirilməsi sahəsində

Azərbaycanda artıq bir sıra mühüm işlər görülməkdədir. Sığorta nəzarəti

Maliyyə Nazirliyinin tərkibinə verilib, həmin nazirlikdə xəzinədarlıq,

Parlamentdə Hesablama Komissiyası və Auditorlar Palatası yaradılıb. Özəl

maliyyə şirkətlərinin , auditor qurumlarının formalaşdırılması üçün

qanunvericilik bazası işlənib hazırlanmışdır və s. Lakin bunlar səmərəli

maliyyə idarəçiliyi sisteminin yaradılmasına hələ tam imkan vermir.

Dediyimiz kimi, bazar iqtisadiyyatında maliyyə münasibətlərinin

fəaliyyət meydanı çox genişdir. Bu münasibətlərin səmərəliliyini, sabitliyini

və nəzarətliliyini təmin etmək üçün hökmən bir sıra zəruri dəyişikliklər

əməli olaraq həyata keçirilməlidir. Bu məqsədlə Azərbaycan prezidenti

maliyyənin idarəedilməsi orqanı olan Maliyyə Nazirliyinin fəaliyyətinin

təkmilləşdirilməsi tədbirləri haqqında fərman imzalayıb. Fərmana əsasən,

Nazirliyin yeni strukturu və əsasnaməsi təsdiqlənib.

VI FƏSİL. MALİYYƏ NƏZARƏTİ

6.1. Maliyyə nəzarətinin mahiyyəti və zəruriliyi

Maliyyə nəzarəti – bütün iqtisadi subyektlər: dövlət, müəssisə və

təşkilatların maliyyə fəaliyyətləri üzərində qanunverici və icraedici

hakimiyyət orqanlarının nəzarətidir.

Maliyyə nəzarəti maliyyənin nəzarət funksiyasının reallaşdırma

formasıdır. Maliyyə nəzarəti – xüsusi forma və üsul tətbiq etməklə təsərrüfat

və idarəetmə obyektlərinin maliyyə fəaliyyətinin və onunla bağlı

əməliyyatların yoxlanılması məcmusudur.

İdarəetmənin mühüm amili kimi maliyyə nəzarətinin təşkili

prinsiplərini aşağıdakı kimi qruplaşdırmaq olar:

– Maliyyə nəzarətinin tam aşkarlıq şəraitində həyata keçirilməsi;

– Gələcəkdə baş verə biləcək qanuna zidd hadisələrin qarşısının

alınması tədbirlərinin nəzərə alınması;

– Nəzarətin demokratik əsaslarla həyata keçirilməsi.

Şərti olaraq maliyyə nəzarətinin planlaşdırılmasını aşağıdakı

mərhələlərə bölmək olar:

– İlkin planlaşdırma. Bu mərhələdə ilkin yoxlamanın aparılması

şərtləri, yoxlayıcının vəzifəsi, yoxlama nəticələri və s. şərh edilməlidir.

– Yoxlama aparılacaq təsərrüfat subyekti haqqında məlumatların

toplanması. Bu məlumatları aşağıdakı qaydada əldə etmək olar: keçmiş

illərdə aparılmış yoxlamaların nəticələri ilə tanış olmaq, müəssisədə çalışan

işçilərlə söhbət aparmaq, müvafiq nəşr olunmuş materialları nəzərdən

keçirmək, yoxlanan subyektin fəaliyyət sahələrinə və xidmət binalarına

baxış keçirmək və s.

– Nöqsanların ciddiliyinə, biznes və təsərrüfat daxili riskə qiymət

verilməklə hüquqi öhdəlikləri müəyyən etmək;

– Ümumi nəzarət planının və nəzarət proqramının hazırlanması yolu

Maliyyə nəzarəti aparılarkən əsasən aşağıdakı sənədlər yoxlanılır:

müəssisənin nizamnaməsi, təsis müqaviləsi, mühasibat və maliyyə

hesabatları, hesabatlarda göstərilən məlumatlar.

Təcrübədə planlaşdırmanın həyata keçirilməsinin səmərəli üsulu

yaddaş qeydləri və ya müxtəlif yoxlama vərəqələri şəklində tərtib edilən

qeydlərdir. Həmin qeydlər aşağıdakı bölmələrdən ibarətdir: əvvəlki illər

üçün maliyyə nəzarəti proqramının təhlili, sonuncu dəfə aparılan

yoxlamadan sonra müəssisədə baş verən mühüm təşkilatı dəyişikliklərlə

tanışlıq. Nəzarət planının həyata keçirilməsi üsullarının seçilməsi, nəzarətin

təşkili, riskin qiymətləndirilməsi, uçot məlumatlarının öyrənilməsi və s.

Maliyyə nəzarəti aşağıdakı vəzifələrin yerinə yetirilməsinə xidmət

– maliyyə vəsaitlərinə olan tələbatlar vəsaitlərin formalaşması

arasında tarazlığın təmin edilməsinə kömək etmək;

– dövlət büdcəsi qarşısında maliyyə öhdəliklərinin tam və vaxtında

– müəssisə və təşkilatların pul vəsaitlərindən səmərəli istifadə

olunmasına, uçot və hesabat işlərinin düzgün aparılmasına kömək etmək;

– qüvvədə olan qanunvericilik və normativ aktlara riayət olunması,

o cümlədən təşkilati – hüquqi formasından asılı olmayaraq müəssisələrin

vergiyə cəlb olunması sahəsində nəzarəti həyata keçirmək;

– müəssisələrin xarici – iqtisadi fəaliyyətində yüksək faydalığa

nail olunmasına köməklik etmək.

Yoxlamaların əksəriyyəti planlı xarakter daşıyır. Bəzi hallarda vergi

idarələri müəssisələrin və sahibkarlıq fəaliyyəti ilə məşğul olan

səlahiyyətinə də malikdir.

6.2. Maliyyə nəzarətinin obyektləri və subyektləri

Maliyyə nəzarətinin obyekti təsərrüfat subyektlərinin maliyyə

resurslarının yaradılması və istifadəsi zamanı yaranan pul münasibətləri və

yenidən bölgü prosesləridir.

Maliyyə nəzarətinin predmetinə – maliyyə göstəriciləri, mənfəət,

əlavə dəyər vergisi, bütün növ gəlirlər, maya dəyəri, rentabellik, fondlar və

Maliyyə nəzarətinin subyektləri maliyyə nəzarətini həyata keçirən

hüquqi və fiziki şəxslərdir.

6.3. Maliyyə nəzarətinin təsnifləşdirilməsi

Maliyyə nəzarəti aşağıdakı əlamətlərə görə təsnifləşdirilir:

– Mülkiyyət formasına görə: dövlət maliyyə nəzarəti və qeyri-dövlət

maliyyə nəzarəti;

Dövlət maliyyə nəzarəti konstitusiya və müvafiq qanunvericilik

aktları əsasında aparılmaqla bilavasitə dövlətin maliyyə siyasətinin həyata

keçirilməsi, ölkədə maliyyə sabitliyinin təmin edilməsi, dövlət büdcəsinin

və büdcədənkənar fondların vəsaitlərinin yaradılması və istifadə olunması

üzərində nəzarətdən ibarətdir.

Dövlət maliyyə nəzarəti dövlət hakimiyyəti orqanları və idarələri

tərəfindən həyata keçirilir. İdarəçilik tabeliyindən asılı olmayaraq o, nəzarət

obyektlərinə yönəldilir. İdarə maliyyə nəzarəti nazirliyin şöbələri, şirkətlər,

yerli hakimiyyət orqanları idarələr və s. tərəfindən aparılır. Onun obyektləri

istehsal və maliyyə fəaliyyəti hesab edilir. Daxili maliyyə nəzarəti müəssisə,

idarə və təşkilatlarda iqtisadiyyata xidmət edənlər (mühasibat, maliyyə

şöbəsi və s.) tərəfindən həyata keçirilir. Burada nəzarət obyekti müəssisə və

təşkilatin özünün təsərrüfat və maliyyə fəaliyyəti və eləcə də onun ayrı-ayrı

sahələri (şöbələr, sexlər, filiallar, sahələr) hesab edilir. İctimai maliyyə

nəzarəti əvəzsiz və könüllülük əsasında ayrı-ayrı fiziki şəxslər

(mütəxəssislər) tərəfindən aparılır. Nəzarətin obyekti yoxlayıcı qarşısında

qoyulan konkret məsələdən asılıdır. Müstəqil maliyyə nəzarətini

ixtisaslaşdırılmış auditor firma və xidmətləri həyata keçirirlər.

Dövlət maliyyə nəzarəti özlüyündə bir sıra sahələrdə birləşirlər ki,

bunlar da dövlətin nəzarət obyektinin əsasını təşkil edir. Dövlət maliyyə

nəzarətin özlüyündə aşağıdakı kimi sxemdə göstərək.

Maliyyə menecmenti

D.müәssisәnin әmlakının müәyyәn hissәsinin satılması.

E.müәssisәnin başqa müәssisәlәrlә birlәşdirilmәsi

. 4.Muәssisәnin iflası haqqında hansı subyekt qәrar qәbul edir?

5.Hansı müddәt әrzindә kreditorlara olan borclar ödәnilmәzsә, müәssisә müflislәşmәyә mәruz qalar?

6.Borclunun kreditorlara olan borcunun hәcmi onun nizamnamә kapitalının neçә faizi hәcmindәolarsa, mәhkәmә iflas ilә әlaqәdar işә baxılmasını dayandıra bilәr?

D 10 faizdәn yuxarı.

E.18 faizdәn aşağı

7...Kommersiya banklarının müflislәşmәsi haqqında mәhkәmә qarşısında kim iddia qaldıra bilәr?

A.) )Kommersiya bankları

B. Nazirlәr Kabineti

E.İqtisadi İnkişaf Nazirliyi.

8.Әgәr Mәrkәzi Bank tәrәfindәn kommersiya bankına verilәn lisenziya alınarsa, o zaman hansı rosesbaş verәr?

A))kommersiya bankı müflislәşәr

B.kommersiya bankının nizamnamә kapitalı artar

C.kommersiya bankının tәsisçilәrinin sayı ixtisar olar.

D.kommersiya bankının tәsisçilәrinin sayı artar

E.kommersiya bankı başqa bankla birlәşir

9.Müflislәşәn müәssisәnin әmlakı satıldıqdan sonra daxil olan gәlir birinci növbәdә hansı mәqsәd üçün istifadә olunmalıdır?

A.))girovda olan әmlak tәmin olunmalıdır

B. sosial vergilәr ödәnilmәlidi

C.tәsisçilәr arasında bölünmәlidir

D.әmәk haqqı ödәnilmәlidir

E.sığorta haqları ödәnilmәlidir

10.Antiböhranlı maliyyә idarә edilmәsi mәsәlәsinә aid deyil

A.))daxili resurslardan istifadәnin prioritetliyi

B.müәssisәnin maliyyә dayanıqlılığının bәrpa olunması

C.maliyyә böhranının qarşısını almaq üçün tәdbirlәrin görülmәsi

D.daxili resurslardan istifadәnin prioritetliyi

E. müәssisәnin tәdiyyә qabiliyyәtinin aradan qaldırılması

11.Antiböhranlı maliyyә idarә edilmәsi prinsipinә aid olmayanı göstәr

A.))maliyyә vәziyyәtinin diaqnostikası

C. idarәetmәnin uyğunlaşması

D.daxili resurslardan istifadәnin prioritetliyi

E.tәcili reaksiya vermәk

12.Antiböhranlı maliyyә idarә edilmәsi prosesinin mәrhәlәsi

.A.))maliyyә böhranının simptomlarını aşkarlamaq mәqsәdilә müәssisәnin maliyә vәziyyәtinin monitorinqinin aparılması

B.qәbul edilәn qәrarların kompleksliyi

C. xarici sanksiyanınoptimallığı

13.Müәssisәnin maliyyә vәziyyәtinin pislәşmәsini xarakterizә edәn göstәricilәrә aid deyil

B.әsas iş fәaliyyәtindәn zәrәr

C. xüsusi dövriyyә vәsaitinin çatışmazlığı

D.tәcili öhdәçiliklәri ödәmәk qabiliyyәtinә malik olmaması

E.pul vәsaitinin daxilolmasının azalması

14.Müәssisәdә maliyyә göstәricilәrinin nisbәti tәhlil olunmalıdır. Sәhv olanı göstәr

A.))mәnfәәtin maya dәyәrinә nisbәti

B.dövriyyә aktivlәrinin bütün aktivlәrә olan nisbәti

C. bütün passivlәrin mәblәğinә nisbәti

D.xalis mәnfәәtin müәssisәnin bütün aktivlәrinә nisbәti

E.borc vәsaitlәrinin xüsusi vәsaitlәrin mәblәğinә nisbәti

15.Aşağıdakılardan hansı müәssisәnin keçmiş fәaliyyәti nәticәsindә yaranmış, onun nәzarәt vә istifadәsindә olan elә bir resursdur ki,gәlәcәkdә müәssisәyә iqtisadi gәlir gәtirir?

16.Mikro sәviyyәdә pul axınlarının idarәedilmәsi dedikdә nәzәrdә tutulur?

A..))tәsәrrüfat subyektlәrinin maliyyәlәrinin idarәedilmәsi

B.dövlәt büdcәsinin idarәedilmәsi

E.yerli dövlәt orqanlarının maliyyәlәrinin idarәedilmәsi

17.Maliyyә meneceri yalnız sırf maliyyә mәsәlәlәrini peşәkarlıqla araşdırmağı deyil, hәm dә.

A..))mikro vә makro iqtisadi mәsәlәlәri araşdırmağı, iqtisadi nәzәriyyә vә dövlәtin .iqtisadi siyasәti mәsәlәlәrinәorientasiya etmәyi bacarmalıdır.

B.mikro vә makro iqtisadi mәsәlәlәri araşdırmamalı, yalnız iqtisadi nәzәriyyә vә dövlәtin iqtisadi siyasәtimәsәlәlәrinә orientasiya etmәyi bacarmalıdır.

C .Mәrkәzi Bankın qәrarları ilә tanış olmalıdır

D..müәssisәdә maliyyә smetalarının, maliyyә xәrclәrinin planını hazırlamalı vә bu barәdә mәlumatı müәssisәrәhbәrinә vermәlidir.

E.müәssisәnin maliyyә resursları ilә yaxından tanış olmalı, onlardan istifadә etmәyi bacarmalıdır.

18.Müәssisәnin (firmanın) maliyyә menecmenti sturukturunda әsas hәlqә .

A)).xәzinәdar vә tәftiş bölmәsidir

B.yalnız tәftiş bölmәsidir

C.xәzinәdar vә tәhlil bölmәsidir

D.yalnız tәhlil bölmәsidir

E.xәzinәdar, tәhlil vә tәftiş bölmәsidir

19. vәzifәli şәxs olaraq müәssisәnin maliyyә planlaşdırılması vә tәşkilatın fondlarınınartırılması, kassadakı nәqd vәsaitin idarә edilmәsi, bazar qiymәtli kağızları ilә әmәliyyatlaraparılması, kapitaldan istifadә üzrә strateji qәrarlar qәbul edilmәsi, kredit siyasәtin idarә edilmәsi,investisiya portfelinin idarә edilmәsi kimi bütün növ maliyyә fәaliyyәti üçün mәsuliyyәt daşıyır.

D.heç biri düzgün deyil

20. firmanın hesablarına, vergi siyasәtinә vә onun digәr bölmәlәri üçün zәruri olan statistic mәlumatların hazırlanmasına cavabdeh olan vәzifәli şәxsdir.

D.heç biri düzgün deyil

21.Müfәttiş mәsuliyyәt daşıyır .

A..))mühasibat uçotu vә auditor fәaliyyәtinin aparılması, hәmçinin müvafiq dövlәt orqanlarına tәqdim olunan informasiya üçün

B.müfәttiş müәssisәdә heç bir mәsuliyyәt daşımır

C .xәzinәdarlıqda olan pul vәsaitlәri üçün

D.müәssisә üçün müştәrilәrin tapılmasına, istehsal olunmuş malların tez bir zamanda satılması üçün

E.müәssisәnin istehsal etdiyi mәhsulların bazarlara çıxarılmasına, mәhsul satışından gәlәn gәlirinyüksәldilmәsinә

22.Xәzinәdarın vә müfәttişin fәaliyyәti müvafiq olaraq . bağlıdır.

.A..))mәnfәәt vә likvidliyin tәmin edilmәsi ilә

B.likvidliyin tәmil edilmәsi vә mәnfәәt ilә

C. likvidliyin tәmin edilmәsi vә gәlir ilә

D.heç biri düzgün deyil

E.mәnfәәt vә gәlir ilә

23.Maliyyә menecerinin strateji fәaliyyәtinin mәqsәdi .

A..))firmanın mülkiyyәtçisinin istehsal vәzifәlәrinin vә ya onun sәhmlәrini sahiblәrinin maliyyә tәminatçısıdır.

B.Mәrkәzi Bankın mülkiyyәtçisinin istehsal vәzifәlәrinin vә ya onun sәhmlәrini sahiblәrinin maliyyә tәminatçısıdır.

C. bütün cavablar düzgündür.

D.heç bir cavab düzgün deyil

E.dövlәtin mülkiyyәtçisinin istehsal vәzifәlәrinin vә ya onun sәhmlәrini sahiblәrinin maliyyә tәminatçısıdır.

24.O, müәssisәnin gәlәcәkdә arzu edilәn fәaliyyәti haqqında aydın tәsәvvürә malik olmalıdır.

25.Maliyyә vәziyyәti tәhlilinin mühüm vәzifәlәrinә aid deyil:

A.))Dövlәtә ödәnilәn vergilәrin hәcminin artırılması

B.Dövriyyә aktivlәri göstәricilәrinin tәhlili

C.Ödәniş qabiliyyәtinin vә likvidliyinin müәyyәn edilmәsi

D.Gәlirliyin müәyyәn edilmәsi

E.Vәsait mәnbәlәrinin strukturunun öyrәnilmәsi

26.Müәssisәnin sәrәncamında olan mәnfәәtin maksimal sәviyyәdә qalması üçün hansı sәrbәstliyәmalik ola bilmәz:

A.))Vergi yükünün müәyyәnlәşdirilmәsi

C. Mәhsul hәcminin formalaşdırılması

D.Mәhsul nomenklaturasının seçilmәsi

27.İnvestorların müәssisәyә qiymәtli kağızlar formasında vәsait toplanması mәqsәdlәrinә aid deyil:

A.))İstehsal­satış fәaliyyәtinin hәyata keçirilmәsi

B.Kapital qoyuluşlarının tәhlükәsizliyi

C. Kapital artımı

D.Müәssisәnin iqtisadi idarә edilmәsi

E.Kapital qoyuluşlarının gәlirliyi

.28.Bazarda kontragent qismindә çıxış edә bilәr:

A.))Satıcılar vә alıcılar

B.Satıcılar vә sahibkarlar

C. Kreditorlar vә muzdlu işçilәr

D.Borc götürәnlәr vә sahibkarlar

E.Muzdlu işçilәr vә alıcılar

29.Muәssiәnin maliyyә investisiyasının idarә edilmәsi prosesinin mәrhәlәsinә aid olmayanı göstәr.

A.))maliyyә investisiyalarının sığortalanması

B.maliyyә investisiyalaşdırılmasının vәziyyәtinin tәhlili

C. maliyyә investisiya portfelinin formalaşması

D.gәlәcәk dövrdә maliyyә investisiyalaşdırılmasının hәcminin müәyyәn edilmәsi

E.maliyyә investisiyalaşdırılması formalarının seçilmәsi

30.Mәzәnnә dәyәrinin artımının növü: sәhv olanı göstәr

31.İnvestisiya obyektlәrinә görә investisiya portfelinin növü deyil

B.dövriyyә kapitalının investisiya portfeli

C.bank depozitinә qoyulan maliyyә qoyuluşunun portfeli

D.qiymәtli kağızlar portfeli

32.Bunlardan hansı investisiya strategiyasına görә investisiya portfelinin növüdür?

A.))artım portfeli, gәlir portfeli

B.qiymәtli kağız portfeli

C. real investisiya portfeli

E.dövriyyә kapitalının investisiya portfeli

33.İnvestisiya strategiyasının mәqsәdlәrinә çatma dәrәcәsinә görә investisiya portfelinin növü

C. gәlir portfeli

D.qiymәtli kağızlar portfeli

34.İnvestisiya menecmentinin praktikasında portfelin tipi

35.Portfel investisiyasının әsas vәzifәsi

.A.kompaniya sahibinin mülkiyyәtinin maksimallaşdırılması

B.))investisiya şәraitini yaxşılaşdırmaq

36.İnvestisiya portfelinin tәsniflәşdirmә әlamәti

.A.) ).müәssisәnin investisiya strategiyasına görә

B.investisiya portfelinә görә

C strateji istiqamәtlәrә görә

37. . Riskin idarә olunmasının metodlarını hansılardır?

A..)riskin lәğv olunması, qarşısının alınması, sığortalanması

B.Riskin minimuma çatdırılması, kreditlәşdirilmәsi

C) riskin maliyyәlәşdirilmәsi vә sığortalanması

D.riskin tәkrarsığortalanması, mәnfәәt olmaması, zәrәrin mövcudluğu.

E.riskin sığortalanması vә kreditlәşdirilmәsi

38. Müәssisәnin maliyyә vәziyyәtinin xarakteristikasını göstәr:

A..maya dәyәrinә daxil olan xәrclәr

B.))fәaliyyәtinin son iş nәticәlәrini müәyyәn etmәk

C.büdcәyә vergilәrin ödәnilmәsi.

D.iqtisadi hәvәslәndirmә fondları

E.satış planının yerinә yetirilmәsi

39.Rentabellik göstәricisi?

A..))mәnfәәtin kapital qoyuluşuna nisbәti

B.dövriyyә aktivlәri istifadәsinin sәmәrәlik әmsalı

C. alış qabiliyyәtinin әmsalı

D.firma aktivlәrinә gәlirin nisbәti

40.Bazarın iqtisadi subyektlәri ?

41.Kommersiya tәşkilatlarına aid deyil?

A.))assosiasiya vә ittifaqlar

C. tәsәrüfat cәmiyyәtlәri

42.Qeyri­kommersiya tәşkilatlarının gәliri yönәlir?

A..))birliyin ehtiyaclarına gedir

B.iştirakçılar arasında bölünmәyә

C .bir hissәsi birliyin ehtiyaclarına gedir, bir hissәsi iştirakçılar arasında bölünür

D.istehsal vasitәlәrinin әldә edilmәsinә gedir

E.bu tәşkilatın rәhbәrinә gedir

43Qeyri­kommersiya tәşkilatlarının әsas sәnәdlәri?

A.)tәsis müqavilәsi vә nizamnamә

C.) Müqavilә vә nizamnamәsiz könüllü birlik

44.Assosisiya üzvlәri (qeyri­kommersiya tәşkilatları) daşıyırlar?

B.) mәhdudiyyәtsiz mәsuliyyәt

C.bәzi üzvlәr ­ mәhdud mәsuliyyәt, digәrlәri ­әlavә mәsuliyyәt daşıyırlar

45.Fәrdi sahibkarlığın üstünlüyü nәdәdir?

A.))mühaibat uçotu vә malyyә hesabatının daha sadәlәşdirilmiş sistemi fәaliyyәt göstәrir

B.inkişaf üçün mәhdud imkanlar

C.bank ssudasının alınmasına imkanların mәhdudiyyәti

D.sahibkarlıq fәaliyyәtinin hәyata keçirilmәsi üçün icazәnin alınmasında çәtinlik

E.risk tamamılә fәrdi sahibkarliğin üstünә düşür

46.Kiçik biznesin әsas üstünlüyü nәdәdir?

A.))bazar mühitinә daha elastik adaptasiya

C. yüksәk ixtisaslı işçilәrin cәlb edilmәsi

D.hazır mәhsulun qiymәt vә maya dәyәrinin nәzarәtindә çәtinlik

E.inkişaf vә araşdırmaya böyük hәcmdә vәsaitlәrin yönәlmәsi

47.Kapitalın strukturunun anlayışını iqtisadçılar necә xarakterizә edirlәr?

A.))müәssisәnin xüsusi vәsaiti vә borc kapitalı arasında nisbәt kimi

B.xüsusi vәsait kimi

C. cәlb edilmiş vәsait

D.cәlb edilmiş vәsait

E.mәnfәәtin maya dәyәrinә nisbәti

48.Müәssisәnin maliyyә tәhlükәsizliyini tәmin edәn strateji maliyyә enecmentinin mühüm obyekti

C. mәnfәәt vә zәrәr

49.Maliyyә leveridci nәdir?

A..))kapitalın rentabellik әmsalının dәyişilmәsinә tәsir edәn borc vәsaitlәrindәn müәssisәnin istifadәsini xarakterizә edir

B.mәnfәәt zәrәrinin nisbәti

C .kapitalın strukturunun optimallaşdırılması

E.pul axınlarının effektiv idarәetmәsi

50.İstehsal (әmәliyyat) leveridci necә xarakterizә olunur?

A.))şәrti – daimi vә dәyişәn mәsrәflәr arasında qarşılıqlı әlaqә

51. Balansın qurluşunun qiymәtlәndirmә göstәricisi

.A.))cari likvidlik әmsalı

C.dövriyyә vәsaitinin çatışmamazlığı

52. Müәssisәnin iflası mәsәlәsinә mәhkәmәdә baxılmaq üçün onun kreditorlara olan borcunun sәviyyәsi hansı pul fonduna görә faizlә müәyyәn edilir?

C.) istehlak fondu

D.әmәk haqqı fondu

53.Müәssisәnin müflislәşmәsinin üçüncü mәrhәlәsi necә adlanır?

A. ))fәlakәtli müflislәşmә

B.yol verilәn müflislәşmә

C. orta vәziyyәtdә müflislәşmә

D.ağır vәziyyәtdә müflislәşmә.

54.Müflislәşmәnin yol verilәn müflislәşmә mәrhәlәsindә nә baş verir?

B.rentabellik sabit qalır

C. istehlak genişlәnir

D.satış planı yerinә yetirilir

E.mәnfәәtin sәviyyәsi sabit qalır

55.Müflislәşmә zamanı Böhranlı müflislәşmә mәrhәlәsindә hansı proses baş verir?

A.))müәssisәnin xәrclәrinin kreditorlar hesabına maliyyәlәşmәsi

B.xәrclәrin büdcәdәn maliyyәlәşmәsi

C.müәssisәnin kredit hesabına maliyyәlәşmәsi

D.xәrclәrin sığorta hesabına ödәnilmәsi.

E.müәssisәnin xәrclәrinin maliyyәlәşmәsindә uzunmüddәtli kreditlәrdәn istifadә

56.Müәssisәlәrin dünya maliyyә bazarına çıxışının mәqsәdinә aid olmayanı göstәr

A.) )rәqabәt qabiliyyәti

B.satışın hәcmini artırmaq

C. mәnfәәtin hәcmini artırmaq

D.kapital qoyuluşunu maksimum gәlirlә tәmin etmәk

E.daha ucuz maliyyә resursları әldә etmәk

57.Valyuta – maliyyә şöbәsinin әsas funksiyası deyil

C. .maliyyә bazarlarında mövcud vәziyyәt üzәrindәdaimi nәzarәt

D.xarici ticarәt kontraktlarının bağlanmasında iştirak

E.nağd pulun proqnozlaşdırılması

58.Xarici kontraktlarının rekvizitinә aid olmayanı göstәr

C. mal göndәrilmәsinin müddәti

59.Xarici ticarәt әlaqәlәrinin valyuta şәrtlәrinin elementi deyil

C. valyuta itkilәri

60.Şirkәtlәrin beynәlxalq maliyyәlәşmә forması

61. Müәssisәlәrin yenidәn tәşkili formaları. Sәhv olanı göstәr

62.Müәssisәnin maliyyә vәziyyәti nә ilә xarakterizә olunur? Sәhv olanı göst

Dostları ilə paylaş:

Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2023
rəhbərliyinə müraciət