Tələbələrin bitməyən problemi: yataqxanalarda vəziyyət necədir

1986-cı ildə “Azərbaycan dilində ixtisar sözlər” mövzusunda namizədlik, 2004-cü ildə “Azərbaycan paleoqrafiyası və tarixi orfoqrafiyası” mövzusunda doktorluq dissertasiyası müdafiə etmişdir.

Məmməd Adilov

Bu məqalənin sonunda mənbə siyahısı var, ancaq mətndaxili mənbələr heç və ya kifayət qədər istifadə edilmədiyi üçün bəzi məlumatların mənbəsi bilinmir. Lütfən mənbələri uyğun şəkildə mətnin daxilində yerləşdirərək məqalənin təkmilləşdirilməsinə kömək edin.

Məmməd Musa oğlu Adilov (18 noyabr 1953 – 16 oktyabr 2011) — ədəbiyyatşünas alim, AMEA M.Füzuli adına Əlyazmalar İnstitutunun direktoru, filologiya elmləri doktoru.

Mündəricat

• 1 Həyatı
• 2 Əsas elmi nailiyyətləri
• 3 Əsas elmi əsərləri
• 4 Qeydlər
• 5 Mənbə

Məmməd Adilov 18 noyabr 1953-cü il tarixdə Nuxa şəhərində anadan olmuşdur. Bakı Dövlət Universitetinin məzunudur (1976).

1976-1977-ci illərdə Şəki şəhərindəki orta peşə məktəbində müəllim, 1977-1982-ci illərdə Azərbaycan Radiosunda və “Bakı” qəzetində müxbir, 1981-1989-cu illərdə Azərbaycan Xarici Dillər İnstitutunda ikiillik ərəb dili kurslarında müəllim vəzifəsində işləyib.

1982-1984-cü illərdə ordu sıralarında tərcüməçi zabit kimi xidmət etdikdən sonra 1984-cü ildə Azərbaycan EA Əsaslı Kitabxanasında baş direktor [1] , elə həmin ildən Azərbaycan EA Əlyazmalar İnstitutunda baş laborant, daha sonralar kiçik elmi işçi, elmi işçi, elmi katib, direktor müavini vəzifələrində çalışıb. Həmçinin, 1993-1996-cı illərdə Lənkəran Dövlət Universitetində, 1995-1998-ci illərdə isə Bakı İslam Universiteti Sumqayıt filialında müəllimlik etmişdir. 2003-cü ildə Azərbaycan MEA Əlyazmalar İnstitutunun direktoru vəzifəsinə seçilmişdir.

1986-cı ildə “Azərbaycan dilində ixtisar sözlər” mövzusunda namizədlik, 2004-cü ildə “Azərbaycan paleoqrafiyası və tarixi orfoqrafiyası” mövzusunda doktorluq dissertasiyası müdafiə etmişdir.

İkisi xarici ölkədə olmaqla 170-ə yaxın elmi əsəri nəşr olunub, 100-dən artıq kitabın nəşrə hazırlanmasında iştrak etmişdir.

İSESKO-nun Rabatda (1993) və Qahirədə (1996) keçirilmiş simpoziumlarında iştirak etmiş, həmçinin, Moskvada, İstanbulda, Tehranda, Vilnüsdə, Aşqabadda, Məkkədə, Konyada, Urmiyada, Qazanda, Türküstanda elmi ezamiyyətlərdə olmuşdur.

1999-cu ildə “Kitabi-Dədə Qorqud”un yazıya alınmasının 1300 illik yubileyini, 2003-cü ildə isə Xacə Nəsirəddin Tusinin 800 illik yubileyini keçirən dövlət komissiyalarının üzvü olub.

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Ali Attestasiya Komissiyasının filologiya elmləri üzrə ekspert şurasının üzvü və “Əlyazmalar xəzinəsində” jurnalının baş redaktoru idi.

2003-cü ildə AMEA-nın Fəxri Fərmanı ilə, 2005-ci ildə “Tərəqqi” medalı ilə təltif olunmuşdur.

Məmməd Adilov 16 oktyabr 2011-ci il tarixdə toy ziyafətində iştirak etmək üçün Şəki şəhərinə gəlmiş, toyda iştrak etmiş, lakin toydan getdikdən sonra həmin gecə, Şəki şəhərində qəflətən dünyasını dəyişmişdir.

Əsas elmi nailiyyətləri

• Azərbaycan paleoqrafiyasının elmi-nəzəri və təcrübi məsələlərinin tədqiqi;
• Azərbaycan orfoqrafiyası tarixinin tədqiqi;
• Orta əsr türk mətninin transfoneliterasiya prinsiplərinin müəyyənləşdirilməsi;
• Orta əsr əlyazma kitabı anlayışının dəqiqləşdirilməsi;
• Ədəbi və tarixi abidələrinin, arxiv materiallarının nəşri;
• Müasir Azərbaycan dili problemləri ilə bağlı tədqiqatlar: İxtisar sözlər, onomastika, terminologiya, frazeologiya, leksikoqrafiya, nitq mədəniyyəti məsələləri.

Əsas elmi əsərləri

• Azərbaycan paleoqrafiya və tarixi orfoqrafiyası. – Bakı, Nurlan, 2002, 200 s.
• Türk mətninin transfoneliterasiyası problemləri. – Bakı, Nurlan, 2003, 120 s.
• Azərbaycan əlyazmalarında filiqranlar (A.Məmmədbağıroğlu ilə). Bakı, Tural-Ə, 2001, 56 s.
• Rəşid bəy Axundov. Məktublar, sənədlər, tərcümələr, məqalələr. – Bakı: Nurlan, 2003, 467 s. (H.Ə.Həsənovla)
• İsmail bəy Qasprinski. Türküstan üləması. – Bakı: Örnək, 2001, 55 s.
• Azərbaycan paleoqrafiyası. Bakı: Elm, 2009

1. ↑ Məmməd Adilovun ölümü ilə bağlı Əlyazmalar İnstitutun saytında dərc olunmuş nekroloqda belə yazılıb, bu M.Adilovun vaxtilə, özünün yazdığı tərcümeyi-halından götürülmüşdür. İndiki Azərbaycan MEA-nın mərkəzi kitabxanasına Sovet dövründə “əsaslı kitabxana” deyilirdi, orada həqiqətən də Sovet zamanında redaktor vəzifəsi mövcud olub.

• Sia.az
• Adam.az 2016-03-05 at the Wayback Machine

Aprel 26, 2022
Ən son məqalələr

Təhlə (Bərdə)

Təhsil (jurnal)

Təhsil Nazirliyi

Təhsil Nazirliyi (Başqırdıstan)

Təhsil Problemləri İnstitutu

Təhsil iqtisadiyyatı

Təhsin Mütəllimov

Təl-Əbyəz

Təl-Əviv dairəsi (İsrail)

Təlal Silo

Ən çox oxunan

Malkarukları

Maliek Bundloss

Malik

Malik Merac Xalid

Malik Qarazadə

məmməd, adilov, məqalənin, sonunda, mənbə, siyahısı, ancaq, mətndaxili, mənbələr, heç, kifayət, qədər, istifadə, edilmədiyi, üçün, bəzi, məlumatların, mənbəsi, bilinmir, lütfən, mənbələri, uyğun, şəkildə, mətnin, daxilində, yerləşdirərək, məqalənin, təkmilləşd. Bu meqalenin sonunda menbe siyahisi var ancaq metndaxili menbeler hec ve ya kifayet qeder istifade edilmediyi ucun bezi melumatlarin menbesi bilinmir Lutfen menbeleri uygun sekilde metnin daxilinde yerlesdirerek meqalenin tekmillesdirilmesine komek edin Memmed Musa oglu Adilov 18 noyabr 1953 16 oktyabr 2011 edebiyyatsunas alim AMEA M Fuzuli adina Elyazmalar Institutunun direktoru filologiya elmleri doktoru Memmed AdilovMemmed Musa oglu AdilovDogum tarixi 18 noyabr 1953Dogum yeri Nuxa Azerbaycan SSR SSRIVefat tarixi 16 oktyabr 2011 57 yasinda Vefat yeri Seki AzerbaycanVetendasligi SSRI AzerbaycanElmi derecesi Filologiya elmleri doktoruElmi adi direktorIs yeri Azerbaycan MEA M Fuzuli adina Elyazmalar InstitutuTehsili BDU Serqsunasliq fakultesiMukafatlari AMEA nin Fexri Fermani 2003 2005 Mundericat 1 Heyati 2 Esas elmi nailiyyetleri 3 Esas elmi eserleri 4 Qeydler 5 MenbeHeyati RedakteMemmed Adilov 18 noyabr 1953 cu il tarixde Nuxa seherinde anadan olmusdur Baki Dovlet Universitetinin mezunudur 1976 1976 1977 ci illerde Seki seherindeki orta pese mektebinde muellim 1977 1982 ci illerde Azerbaycan Radiosunda ve Baki qezetinde muxbir 1981 1989 cu illerde Azerbaycan Xarici Diller Institutunda ikiillik ereb dili kurslarinda muellim vezifesinde isleyib 1982 1984 cu illerde ordu siralarinda tercumeci zabit kimi xidmet etdikden sonra 1984 cu ilde Azerbaycan EA Esasli Kitabxanasinda bas direktor 1 ele hemin ilden Azerbaycan EA Elyazmalar Institutunda bas laborant daha sonralar kicik elmi isci elmi isci elmi katib direktor muavini vezifelerinde calisib Hemcinin 1993 1996 ci illerde Lenkeran Dovlet Universitetinde 1995 1998 ci illerde ise Baki Islam Universiteti Sumqayit filialinda muellimlik etmisdir 2003 cu ilde Azerbaycan MEA Elyazmalar Institutunun direktoru vezifesine secilmisdir 1986 ci ilde Azerbaycan dilinde ixtisar sozler movzusunda namizedlik 2004 cu ilde Azerbaycan paleoqrafiyasi ve tarixi orfoqrafiyasi movzusunda doktorluq dissertasiyasi mudafie etmisdir Ikisi xarici olkede olmaqla 170 e yaxin elmi eseri nesr olunub 100 den artiq kitabin nesre hazirlanmasinda istrak etmisdir ISESKO nun Rabatda 1993 ve Qahirede 1996 kecirilmis simpoziumlarinda istirak etmis hemcinin Moskvada Istanbulda Tehranda Vilnusde Asqabadda Mekkede Konyada Urmiyada Qazanda Turkustanda elmi ezamiyyetlerde olmusdur 1999 cu ilde Kitabi Dede Qorqud un yaziya alinmasinin 1300 illik yubileyini 2003 cu ilde ise Xace Nesireddin Tusinin 800 illik yubileyini keciren dovlet komissiyalarinin uzvu olub Azerbaycan Respublikasinin Prezidenti yaninda Ali Attestasiya Komissiyasinin filologiya elmleri uzre ekspert surasinin uzvu ve Elyazmalar xezinesinde jurnalinin bas redaktoru idi 2003 cu ilde AMEA nin Fexri Fermani ile 2005 ci ilde Tereqqi medali ile teltif olunmusdur Memmed Adilov 16 oktyabr 2011 ci il tarixde toy ziyafetinde istirak etmek ucun Seki seherine gelmis toyda istrak etmis lakin toydan getdikden sonra hemin gece Seki seherinde qefleten dunyasini deyismisdir Esas elmi nailiyyetleri RedakteAzerbaycan paleoqrafiyasinin elmi nezeri ve tecrubi meselelerinin tedqiqi Azerbaycan orfoqrafiyasi tarixinin tedqiqi Orta esr turk metninin transfoneliterasiya prinsiplerinin mueyyenlesdirilmesi Orta esr elyazma kitabi anlayisinin deqiqlesdirilmesi Edebi ve tarixi abidelerinin arxiv materiallarinin nesri Muasir Azerbaycan dili problemleri ile bagli tedqiqatlar Ixtisar sozler onomastika terminologiya frazeologiya leksikoqrafiya nitq medeniyyeti meseleleri Esas elmi eserleri RedakteAzerbaycan paleoqrafiya ve tarixi orfoqrafiyasi Baki Nurlan 2002 200 s Turk metninin transfoneliterasiyasi problemleri Baki Nurlan 2003 120 s Azerbaycan elyazmalarinda filiqranlar A Memmedbagiroglu ile Baki Tural E 2001 56 s Resid bey Axundov Mektublar senedler tercumeler meqaleler Baki Nurlan 2003 467 s H E Hesenovla Ismail bey Qasprinski Turkustan ulemasi Baki Ornek 2001 55 s Azerbaycan paleoqrafiyasi Baki Elm 2009Qeydler Redakte Memmed Adilovun olumu ile bagli Elyazmalar Institutun saytinda derc olunmus nekroloqda bele yazilib bu M Adilovun vaxtile ozunun yazdigi tercumeyi halindan goturulmusdur Indiki Azerbaycan MEA nin merkezi kitabxanasina Sovet dovrunde esasli kitabxana deyilirdi orada heqiqeten de Sovet zamaninda redaktor vezifesi movcud olub Menbe RedakteSia az Adam az Arxivlesdirilib 2016 03 05 at the Wayback Machine Menbe https az wikipedia org w index php title Memmed Adilov amp oldid 6146739, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.

Tələbələrin bitməyən problemi: yataqxanalarda vəziyyət necədir?

Tələbələrin bitməyən problemi: yataqxanalarda vəziyyət necədir? Yeni tədris ilinin başlanması ilə regionlardan paytaxta üz tutan tələbələr kirayə mənzil problemi yaşayırlar.

9 Sentyabr , 2021 15:55
https://static.report.az/photo/3c4335f0-f09b-370f-a751-5e5adde813be.jpg

Yeni tədris ilinin başlanması ilə regionlardan paytaxta üz tutan tələbələr kirayə mənzil problemi yaşayırlar. Kirayə mənzil bazarında birdən-birə kəllə-çarxa çıxan qiymətlər, qiymətə uyğun olmayan şəraitli mənzillər əksər tələbələri dilxor edir. Belə olan zaman ali təhsil müəssisələrinin bazasında olan tələbə yataqxanaları çıxış yolu sayıla bilər. Bəs həmin yataqxanalarda vəziyyət necədir və tələbə qəbul etmək üçün lazımi şərait yaradılıbmı? “Report”un əməkdaşı bununla bağlı bir neçə universitetlə əlaqə saxlayıb. Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinin (ADPU) mətbuat katibi Cavid Hüseynov bildirib ki, ali təhsil müəssisələrinin yataqxanası 180 nəfərlikdir: “Otaqlar geniş və iki nəfərlikdir. Ödəniş 70 manatdır. Yataqxananın tam şəraiti var. Ötən illərdə əsaslı təmir olunub. Sadəcə, yataqxanada xanım tələbələr yerləşdirilir”.

Azərbaycan Dövlət Memarlıq və İnşaat Universitetinin (AzMİU) Tələbə Həmkarlar İttifaqı Komitəsinin sədri Bayram Aslanov yataqxanaya əsasən ali məktəbin tələbələrinin qəbul olunduğunu söyləyib: “Yataqxananın 252 tələbə qəbul etmək imkanı var. Tədris başlayanda qəbul edilən tələbələr mütləq vaksinin hər iki dozasını vurdurmuş şəxslər olacaq. Yataqxananın şəraiti tam təmirlidir. Otaqların hər birinin içində hamam-tualet, hər mərtəbədə ümumi mətbəx də var. Yataqxananın aylıq ödənişi bu il üçün əmr verilməsə də, amma ötən il bir tələbənin aylıq yataqxana pulu 40 manat olub. Yataqxanaya ancaq rayon qeydiyyatlı şəxslər qəbul edilir, ilk olaraq imtiyazlı tələbələr yerləşdirilir. Valideynini itirmiş, şəhid ailə üzvlərinin övladları yerləşdirilir və ödənişdən azad olunur. Bu kimi məsələlər mütləq nəzərə alınır”.

Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universitetinin (ADNSU) İctimaiyyətlə əlaqələr və marketinq departamentinin direktoru Bəhruz Nəzərov vurğulayıb ki, ali təhsil müəssisəsinin yataqxanası 320 yerlikdir: “Karantin müddətində yataqxana fəaliyyətini davam etdirib. Əcnəbi tələbələrin bir hissəsi karantin dövründə ölkədə qaldıqlarına görə yataqxana fəaliyyətini dayandırmamışdı. Həmin tələbələr həmin yataqxanada onlayn qaydada tədrisə də davam edirdilər. Yataqxanada bir otağın qiyməti 100 manatdır. Əgər iki nəfər qalarsa, hər tələbə 50 manat ödəməklə qala bilər. Yataqxananın şəraitinə gəlincə, köhnə yataqxanadır, bir az təmir olunub. Yeni yataqxananın tikilməsi üzərində iş gedir. Həmkarlar ittifaqına müraciət edən tələbələr yataqxanaya yerləşdirilir. Bəziləri pulsuz qəbul edilir”.

Bakı Dövlət Universitetinin (BDU) Sosial məsələlər, tələbələrlə iş və ictimaiyyətlə əlaqələr üzrə prorektoru Əliş Ağamirzəyev deyib ki, bu ilin yanvar ayında istifadəyə verilən 5 mərtəbəli, 220 yerlik “Tələbə evi” həm əcnəbi, həm də yerli tələbələr üçün nəzərdə tutulub: “Yataqxanada 104 standart tələbə otağı və 2 qonaq otağı mövcuddur. “Tələbə evi”ndə müasir standartlara cavab verən şərait yaradılıb, otaqlar zəruri mebel, məişət avadanlıqları, istilik sistemi ilə təmin olunub. Burada zəruri ədəbiyyat və əyani vəsaitlərlə təchiz edilmiş kitabxana – oxu zalı, iclas otağı, asudə vaxt otağı, mətbəx, camaşırxana, bütün zəruri avadanlıqlarla təchiz edilmiş yeməkxana fəaliyyət göstərəcək. Hazırda yataqxana binasının saxlanma xərcləri hesablanır. Yataqxanada qiymətlər tələbələr nəzərə alınaraq tərtib ediləcək”.

Azərbaycan Texniki Universitetinin (AzTU) mətbuat katibi Sevinc İsgəndərova qeyd edib ki, tələbə şəhərciyi 1965-70-ci illərdə inşa olunmuş 5 mərtəbəli, daş konstruksiyalı 6 binadan və həmin ərazidə tikintisi 1991-ci ildən yarımçıq qalmış 546 yerlik 2 ədəd 14 mərtəbəli yataqxanadan ibarətdir: “Bu binalarda 1988-90-cı illərdə məcburi köçkün ailələri məskunlaşıb. Yataqxanalarda ümumilikdə 900-dək məcburi köçkün ailəsi yaşayırdı. Hazırda binalarda 124 ailə qalıb. Yataqxana kompleksi tamamilə aşınıb. Binaların vəziyyəti hər hansı yaşayış standartlarına cavab vermir. Su, elektrik və qaz xətləri, habelə kanalizasiya sistemi məcburi köçkünlər tərəfindən öz məişətlərinə uyğun dəyişdirilib. Yataqxana kompleksindəki ərazidə vaxtilə mövcud olmuş idman, sağlamlıq və ictimai iaşə obyektləri, habelə ətraf yollar və yaşıllıqlar tamamilə yararsız hala düşüb. Məcburi köçkünlər köçürüldüyü təqdirdə bina əsaslı təmir edilmədən öz təyinatı üzrə istifadə edilə bilməz”. S.İsgəndərova bildirib ki, hazırda Qaçqınların və Məcburi Köçkünlərin İşləri üzrə Dövlət Komitəsi universitetin yataqxanalarında məskunlaşan məcburi köçkünləri yeni qəsəbələrə köçürür və proses davam edir: “Köçürülmə prosesi tam yekunlaşdıqdan sonra yataqxana əsaslı şəkildə təmir olunacaq”. Azərbaycan Tibb Universitetinin (ATU) mətbuat katibi Günel Aslanova qeyd edib ki, hər il yaşayış yerinə ehtiyacı olan bütün tələbələr yataqxana ilə təmin olunurlar: “Yəni Azərbaycan vətəndaşı olan univeristetin bütün tələbələri yataqxana ilə təmin olunur. Bu il də yataqxanaya ehtiyacı olan tələbələrimizi yaşayış yeri ilə təmin edəcəyik. Yataqxanada yaşayan tələbələrin ödənişi də müxtəlifdir. Bu, tələbənin neçənci kursda oxumasından, hansı yataqxanada yaşamasından və neçə nəfərlik otaqda qalmasından asılı olaraq dəyişir. Yəni bir tələbənin bir aylıq yataqxana qiyməti orta hesabla 30-90 manat arasında dəyişir. Tələbənin normal yaşayışı, istirahəti və dərsləri ilə məşğul olması üçün bütün şərait yaradılır. Tələbələri yerləşdirməsi zamanı birinci şəhid ailələrindən olan tələbələrə üstünlük verilir və onlara güzəştlər edilir. Ümumilikdə universitetin yaşayış yerinə ehtiyacı olan bütün tələbələri yataqxana ilə təmin olunur”.

Türk mətninin transfoneliterasiyası problemləri

Son vaxtlar Azərbaycanda boşanmaların sayı sürətlə artmaqdadır. Bunu rəsmi statistika da təsdiqləyir.

Ekspertlər ailələrin dağılmasında bir çox səbəbləri əsas göstərirlər. Səbəblər adi sözdən tutmuş, sosial, məişət problemlərinə qədər uzanır. Təkcə bu ilin 8 ayında Ədliyyə Nazirliyinin rayon (şəhər) qeydiyyat şöbələri tərəfindən 40235 nikah və 9877 boşanma halları qeydə alınıb. Əhalinin hər 1000 nəfərinə nikahların sayı 6,2, boşanmaların sayı isə 1,5 olub. Rəsmi statistika göstərir ki, daha çox 30-34 yaşlı kişilər və 25-29 yaşlı qadınlar nikah münasibətlərinə son qoyublar.

İki gəncin bəzən ani və keçici hislə qurduğu ailə, elə eyni minvalla da sonlandırılır. Olan isə taleyi ata və anasının münasibətlərindən asılı qalan körpələrə olur.

Ailə münasibətlərinin sonlandırılması zamanı ən çox mübahisə predmeti olan isə alimentlə bağlı öhdəliklərdir. Aliment məbləği necə müəyyən olunur? Əgər aliment öhdəliyi olan valideynin iş yeri yoxdursa, alimenti kim verməlidir?

Modern.az təqdim etdiyi yazıda bu suallara aydınlıq gətirir.

Aliment öhdəliklərinə nələr daxildir?

Ailə Məcəlləsinə əsasən, valideynlər uşaqlarını saxlamağa borcludurlar. Bu vəzifədən irəli gələrək, Ailə Məcəlləsinin 78-ci maddəsi uşaqların saxlanması üçün alimentin sabit pul məbləğində tutulması qaydasını müəyyənləşdirir. Həmin maddəyə əsasən, valideynlər arasında yetkinlik yaşına çatmayan uşaqlara aliment ödənilməsi barədə saziş yoxdursa, eləcə də aliment verməyə borclu olan valideynin qazancı (gəliri) qeyri-müntəzəm, dəyişən olarsa, ya qazancın (gəlirin) hamısını və ya bir hissəsini həmin valideyn natura və ya xarici valyuta ilə alırsa, yaxud onun qazancı və ya sair gəliri yoxdursa, habelə alimentin valideynin qazancından (gəlirindən) müəyyən hissə kimi tutulması mümkün olmadığı, çətinlik törətdiyi və tərəflərdən birinin marağının əhəmiyyətli dərəcədə pozulduğu başqa hallarda, uşaqların saxlanması üçün vəsait tutulmasını tələb edən şəxsin xahişi ilə alimentin miqdarı məhkəmə tərəfindən hər ay ödənilməli olan sabit pul məbləğində və ya eyni zamanda həm sabit pul məbləğində, həm də Ailə Məcəlləsinin 76-cı maddəsinə uyğun olaraq qazancın (gəlirin) müəyyən hissəsi kimi müəyyən edilə bilər (78.1-ci maddə). Sabit pul məbləğinin miqdarı Ailə Məcəlləsinin 78.2-ci maddəsinə əsasən, məhkəmə tərəfindən tərəflərin maddi və ailə vəziyyəti, diqqətəlayiq olan digər hallar nəzərə alınmaqla uşağın əvvəlki təminatının səviyyəsinin mümkün qədər maksimal saxlanması əsas tutularaq müəyyən edilir.

Sabit aliment məbləği

Aliment ödənilməsi barədə razılıq olmadıqda uşaqlar üçün onların valideynlərindən məhkəmə tərəfindən hər ay aşağıdakı miqdarda aliment tutulur.

1 uşağa görə – qazancın və (və ya) valideynlərin başqa gəlirlərinin dörddə bir hissəsi;

2 uşağa görə – qazancın (başqa gəlirlərin) üçdə bir hissəsi;

3 və daha çox uşağa görə – qazancın (başqa gəlirlərin) yarısı.

Bu payların miqdarı məhkəmə tərəfindən tərəflərin ailə və maddi vəziyyəti, eləcə də diqqətəlayiq olan başqa hallar nəzərə alınmaqla azaldıla və artırıla bilər.

Məhkəmənin müəyyən olunmuş aliment miqdarını dəyişdirmək hüququ Ailə Məcəlləsinin 112.1-ci maddəsində təsbit olunub. Məhkəmə bu hüququnu tərəflərdən birinin tələbi ilə əgər onlardan birinin ailə və ya maddi vəziyyətində dəyişiklik olmuşsa, həyata keçirə bilər.

Məhkəmə işə baxarkən tərəflərin maddi və ya ailə vəziyyətində dəyişikliklərin (məsələn, borclunun, yəni aliment ödəyən şəxsin pensiya yaşına çatması, onun işdən çıxarılması, borclunun saxlamalı olduğu yeni şəxslərin olub-olmaması, tərəflərin hər ikisinin və ya onlardan birinin başqa nikaha daxil olması və s.) olub-olmamasını müəyyənləşdirməlidir. Təqdim edilməli olan sübutlar məhz bu hallardan asılı olaraq dəyişə bilər.

Dövlət Komitəsinin alimentlə bağlı mövqeyi

Məsələ ilə bağlı Ailə, Qadın, Uşaq Məsələləri üzrə Dövlət Komitəsinin Hüquq şöbəsindən Modern.az-ın sorğusuna cavab olaraq bildirilib ki, Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyinə əsasən, alimentin tutulması və ödənilməsində valideynlərin hüquq və vəzifələri göstərilir:

“BMT-nin Uşaq Hüquqları Haqqında Konvensiyasının 3-cü maddəsinə əsasən, uşaqlar barəsində bütün tədbirlərdə əsas diqqət uşaq mənafelərinin daha yaxşı təmin edilməsinə yönəldilir, istər bu tədbirlər sosial təminat məsələləri ilə məşğul olan dövlət idarələri və ya özəl idarələr tərəfindən görülsün, istərsə də məhkəmələr, inzibati və ya qanunvericilik orqanları tərəfindən görülsün.

“Uşaq hüquqları haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun 13-cü maddəsinə əsaəsən, uşağın Azərbaycan Respublikası qanunvericiliyi ilə müəyyən edilmiş minimum dolanacaq xərclərindən az olmayan maddi təminat almaq hüququ var.

Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyinə əsasən, alimentin tutulması və ödənilməsində valideynlərin hüquq və vəzifələri göstərilir. Lakin bu vəzifələrin yerinə yetirilməməsinə görə sanksiyaların sərtləşdirilməsinə baxmayaraq, əldə olunan nəticə yeni mexanizmin hazırlanması üçün normativ hüquqi bazanın təkmilləşdirilməsinə ehtiyac olduğunu göstərir”.

Aliment öhdəlikləri dünya təcrübəsində

Rəsmi məlumatda bildirilib ki, Avropanın iqtisadi cəhətdən inkişaf etmiş bir sıra ölkələrində borclu tərəfindən aliment ödənilmədiyi təqdirdə uşağın saxlanılması yükünü dövlət öz üzərinə götürür:

“Məsələn, Norveçdə Milli Sığorta Agentliyi, Niderlandda Alimentlər üzrə Federal Büro, Polşada Aliment Fondu, Fransada Dövlət Aliment Fondu kimi dövlət təşkilatları fəaliyyət göstərir. Borclu alimenti ödəməkdən yayındığı təqdirdə dövlət müvafiq ödənişləri onun əvəzinə edir. Bu borclunu aliment üzrə öhdəlikdən azad etmir. Çünki tələbkar şəxs digəri ilə əvəz olunur və ödəniş aparıldıqdan sonra dövlət orqanı aliment məbləğini borcludan məcburi qaydada tutur və bununla da dövlət öz üzərinə müvafiq vəsaitləri tələb etmək funksiyasını götürür.

Rusiya Federasiyasında uşaqların hüquqlarının qorunması, o cümlədən aliment öhdəliklərinin effektiv icrasının təmin etmək məqsədi ilə zəruri hüquqi baza yaradılmaqla yanaşı mövcud qanunvericiliyə irimiqyaslı dəyişikliklər edilib.

Belə ki, Rusiya prezidentinin 1 iyun 2012-ci il tarixli fərmanı ilə “2012-2017-ci illər üzrə uşaqların maraqları naminə fəaliyyətin milli strategiyası təsdiq edilib. Qeyd olunan Milli Strategiyada uşaqların saxlanılması üçün kifayət edən alimentlərin mütəmadi ödənilməsi üzrə tədbirlərin işlənib hazırlanması, o cümlədən dövlət aliment fondunun yaradılması vasitəsi ilə aliment öhdəliklərinin icrası nəzərdə tutulub. Rusiya prezidenti yanında Milli Strategiyanın icrası üzrə Kordinasiya Şurası yaradılıb.
Latviya Respublikasında alimentlərin ödənilməsi işini tənzimləyən qanunvericilikdə köklü islahatlar həyata keçirilib, o cümlədən Aliment Fondu təsis edilərək bu sahədə səmərəli icra mexanizmləri tətbiq olunmağa başlanılıb. Latviya Respublikasının Uşaqlar və Ailə İşləri üzrə Nazirliyin təşəbbüsü ilə “Saxlanılma xərclərinin təminatları fondu haqqında” Qanun qəbul edilib, həmin nazirliyin bilavasitə tabeliyində olan Uşaqların saxlanılması xərclərinin təminatları Fondu yaradılaraq fəaliyyət başlayıb. Fondun məqsədi məhkəmə qərarları əsasında alimenti ödəməyə borclu olan valideyndən yardım almayan və bu səbəbə görə digər valideyni tərəfindən saxlanılan uşaqlara minimal saxlanılma xərclərinin ödənilməsi ilə onların sosial təminat almaq hüququnun təmin olunmasıdır”.