Qrupların fənləri (2020). Qruplar üzrə fənlər ✅

5 ci qrupa sənəd verəndə yalnız Buraxılış fənlərindən imtahan verəcəksiniz. V qrupda bütün fənnlər də bal eynidi. Üçündə də 100 bal. 2019-cu ildən etibarən V qrupda maksimum bal 90 deyil 300 baldır.

Məktəbəhazırlıq qruplarında işin təşkilinə dair

Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 11 iyul 2016-cı il tarixli 271 nömrəli qərarı ilə cari dərs ilindən etibarən ümumtəhsil məktəblərində dövlət vəsaiti hesabına 5 yaşlıların məktəbəhazırlıq qruplarında təhsili həyata keçirilməyə başlanılmışdır. Təhsil nazirinin müvafiq əmrinə əsasən həmin qruplarda işləyəcək müəllimlərin təlimatlandırılması prosesi Təhsil İşçilərinin Peşəkar İnkişafı İnstitutuna həvalə edildi. İnstitut YUNİSEF-in maliyyə və elmi-metodik dəstəyi ilə sentyabr-oktyabr aylarında ölkə üzrə 3707 müəllim üçün 36 saatlıq təlim proqramı təklif etdi. Artıq bu dərs ilində 76000-dən çox uşaq məktəbəhazırlıq qruplarında təhsil alır. 5 yaşlıların məktəbə hazırlığının həyata keçirilməsi ibtidai sinif müəllimlərinin işini xeyli yüngülləşdirməklə yanaşı, onların əməyinin səmərəsini də yüksəldəcəkdir: psixoloji və intellektual baxımdan məktəb həyatına hazırlıqlı uşaqla işləmək daha asandır, digər tərəfdən məktəbəhazırlıq qruplarında oynayaraq öyrənmə prosesinə və sinif intizamına alışdırılan uşaq daha az stress keçirir.
Bu başlanğıcın nə qədər vacib olduğu barədə məlum həqiqətləri təkrarlamadan həmin qruplarda işləyən müəllimlərə daha hansı əməli kömək göstərmək lazım olduğuna diqqət çəkmək istəyirik.
Noyabr-dekabr aylarında institutun Keyfiyyətə nəzarət və monitorinq şöbəsi Bakı, Sumqayıt və Abşeronun 35 ümumtəhsil məktəbində məktəbəhazırlıq qruplarının işini monitorinq etdi. Monitorinqin məqsədi təlim proqramını qiymətləndirmək, mövcud nöqsanları vaxtında aşkar etmək, gələn il üçün proqramı təkmilləşdirməkdən ibarət idi. Yaxşı göstərici budur ki, məktəbəhazırlıq qruplarına maraq böyükdür – valideynlər uşaqlarını həvəslə məktəbə gətirirlər. Məktəblərimizdə 5 yaşlılarla iş metodikasını dərindən bilən mütəxəssislər də vardır. Aşkarlanmış nöqsanları isə şərti olaraq 3 qrupa bölə bilərik. Bunlar müəllimlərin 5 yaşlı uşaqları məktəbə fiziki, intellektual və psixoloji müstəvidə hazırlamaqda üzləşdikləri problemlərdir.
Məktəbəhazırlıq qruplarında işə cəlb edilmiş müəllimlər ibtidai siniflərdəki iş metodikasını heç bir halda 5 yaşlılarla işin təşkilinə tətbiq etməməlidir. Bu yaşda uşaqların fiziki, emosional, intellektual səviyyəsi 6-7 yaşlı uşaqlardan fərqlidir. Alimlər sübut edir ki, erkən dövrlərdə nəinki il, hətta ay fərqi inkişafın müxtəlif səviyyələrindən xəbər verir. Odur ki, 6 yaşlılarla iş üsulu 5 yaşlılarla işə çox zaman yaramır.
Məktəbəhazırlıq qruplarındakı məşğələlər I sinif proqramını əks etdirməməlidir. Bu məşğələlərin vəzifəsi uşağı məktəbə fiziki, intellektual və psixoloji cəhətdən hazırlamaqdır. Fiziki hazırlıq 5 yaşlıların həm də bədən-kinestetik intellektinin inkişaf etdirilməsində vacib rol oynayır. Təbiətən fiziki cəhətdən fəal olan uşaqları bu fəallıq vasitəsilə öyrətmək lazımdır. Bir çox hərəki oyunlar vardır ki, onların didaktik əhəmiyyəti göz qabağındadır. Məsələn, gizlənpaç oynayan uşaqlarda hərəki qabiliyyətlər inkişaf edir, onlar düzgün və cəld qərar verməyi öyrənirlər, strategiya qurmağın əlifbasına bələd olurlar, rəngarəng hisslər (qələbə sevinci, təəccüb, həyəcan, məğlub olma kədəri və s.) keçirirlər. Müəllimin rəhbərliyi ilə aparılan belə oyunların didaktik əhəmiyyəti oyundan əvvəl, oyun zamanı və oyundan sonra müəllimin verdiyi təlimatlar və suallar vasitəsilə qabarır. Məsələn, aşağıdakı suallarla oyunun sonunda refleksiya təşkil edən müəllim uşaqları vacib şeylər barədə düşünməyə istiqamətləndirir:
– Qumralın bir neçə dəfə qalib gəlməsinin səbəbi, sizcə, nədədir? (Mümkün cavablar: Qumral cəlddir, gizlənmək üçün qeyri-adi yerlər seçə bilir, oyun zonasını daim müşahidə edir və s.).
– Məğlub olanda hansı hissləri keçirdiniz? Bu hiss nəyə bənzəyir? Yenidən bu hissi yaşamamaq üçün, sizcə, nə etmək lazımdır?
– Qalib gələndə nə hiss etmişdiniz? Bu, nəyə bənzəyir? Qalib gəlməyə sizə nə kömək etdi?
Ümumiyyətlə, yeni məktəblinin həyatının əksər hissəsi oyunla bağlıdır. Oyun bu yaş dövründə insanın bütün sonrakı həyatı boyu lazım olan fiziki və psixi inkişafını təmin edir. Düşünmək, ünsiyyətə girmək, davranışı idarə etmək, ətraf aləmi qavramaq və s. keyfiyyətlərin əsası məktəbəqədər yaş dövründə oyun prosesində qoyulur.
Uşaqlar üçün oyun ətraf mühiti qavramaq və dərk etmək vasitələrindən biridir. Oyun vasitəsi ilə uşaqlar onları əhatə edən əşyalardan istifadə etməyi, insan münasibətlərini, öz həmyaşıdları ilə ünsiyyət qurmağı öyrənirlər.
Bədən-kinestetik intellekti inkişaf etdirmək üçün başqa vacib bir vasitə musiqi dərslərində uşaqlara rəqs elementlərini öyrətmək, ritmik hərəkətlər etməkdir. Zəmanəmizin məşhur alimi Ken Robinsondan misal gətirmək əsnasıdır. Tanınmış pedaqoq deyir ki, “nədənsə, məktəb uşağın bədəninə onun başını məktəbə aparıb-gətirən nəqliyyat vasitəsi kimi baxır, uşağın ancaq başını doldurur, bədənini isə sanki heç görmür”. Uşağı bir tam kimi “görmək” təcrübəsini məktəblərimizdə bərqərar etmək vaxtıdır.
Uşağın məktəbə intellektual hazırlığı dedikdə, heç də onun oxuyub-yazmaq, misal həll etmək, əzbərdən çoxlu şeirlər söyləmək və s. bu tipli bacarıqları nəzərdə tutulmur. Əsas məsələ bu yaşda uşaqlara ilkin intellektual operasiyalar (müşahidə, tədqiqat, təhlil, sintez, qiymətləndirmə, sual qoyma, qərar vermə və s.) aparmaq bacarıqları aşılamaqdır. Əqli operasiyaları öyrətmədən bilik vermək uşağı hazır biliklərlə “doldurmaq” anlamına gəlir. İntellektual hazırlıqda əsas məsələlərdən biri məktəbəqədər yaşlı uşaqlarda kinestetik öyrənmə kanallarının güclü inkişaf etdiyini unutmamaqdır. Uşaqlar dünyanı toxunaraq, iyləyərək, dadaraq, söküb hissələrə ayıraraq kəşf edirlər. Onlarda təfəkkür konkretdir. Sadə riyazi təfəkkürünü inkişaf etdirmək istədiyimiz uşaqlara imkan verməliyik ki, əlləri ilə toxuna biləcəyi kublar, çəyirdəklər, qozalar ilə işləsin – onları bir yerə toplasın, gizlətsin, dolablara yığsın və s. Konkret əşyalarla operasiyalar aparan uşaq müəyyən vaxtdan sonra asanlıqla konkretlikdən abstraksiyaya keçir: lövhədə müəllimin yazdığı 1+2=3 ifadəsindəki simvolların nə demək olduğunu rahatlıqla anlayır. Konkret əşyalarla operasiyalar aparmaq imkanı olmayan uşaq isə lövhədə 1+2=3 yazan müəllimin ondan nə gözlədiyini anlamayacaq. Ən yaxşı halda o, müəllimin və başqalarının verdiyi cavabları təkrar edəcək.
Uşaqların yaxşı xətlə yazmasını qarşısına məqsəd qoyan müəllim təsviri fəaliyyət məşğələlərində plastilin, sulu boya, qayçı və s. ilə işləmək təcrübəsini genişləndirməlidir. Son illərin tədqiqatı plastilin kimi sadə bir vasitəni əqli inkişafı stimullaşdıran unikal öyrədici resurs kimi qələmə verir. Plastilinlə oynayan uşaq sonralar yaxşı xətlə sərrast yazır (çünki bu halda uşaqda kiçik motorika yaxşı inkişaf edir), ən əsası isə uşağın beynində əqli operasiyalar daha sürətlə gedir.
Maykl Qrinder “Məktəb konveyerinin sazlanması” kitabında qeyd edir ki, kinestetik varlıq kimi qəbul edilməyən və müəyyən prosedurlardan keçməyən uşaqları məktəb “konveyerdən yerə atır”, onları sonrakı təhsil pilləsi üçün yararsız hesab edir, “koridora” göndərir. M.Qrinderin təbirincə, “məktəb koridorunda” ümumi tələblərə cavab verməyən, öyrənmə çətinlikləri olan uğursuz uşaqlar toplanır. Zənnimizcə, bu sətirləri oxuyan müəllimlər eyni səhvləri buraxmamaqla böyüklərin səriştəsizliyi ucbatından bu kateqoriyaya düşən uşaqların sayını kəskin şəkildə azalda bilər.
Uşaqların məktəbə psixoloji hazırlığı dedikdə nə nəzərdə tutulur? Hər şeydən əvvəl, məktəbə gələn uşağın statusu dəyişir. İndi o uşaq olmaqla yanaşı həm də şagird olmağa hazırlaşır. Uşaq məktəbdə qısa müddətə də olsa, valideynlərindən uzaqda, yad böyüklərin nəzarəti altında öz həmyaşıdları ilə birlikdə vaxt keçirməlidir. Məkan da evdən xeyli fərqlidir. Burada başqa qaydalar var, bu qaydalara o dəqiqə uyğunlaşmaq çətindir. Müəllim anlayanda ki, pozitiv davranış vərdişləri zamanla, səbirlə və düzgün qurulmuş taktika ilə aşılanır, həm o, həm də uşaqlar stressdən uzaqlaşır. Uşaqlar üçün məktəbə və qaydalara alışmaq xeyli rahat olur.
Öz unikal xasiyyəti ilə məktəbə gələn hər bir uşaq müəllimdən qayğı və diqqət gözləyir. Sinifdəki hər bir uşağa bunu vermək üçün sadə üsullar və davranış modelləri vardır. Uşağa məktəb şəraitinə uyğunlaşmağa yardım etmək üçün ilkin olaraq onda həyata, məktəb fəaliyyətinə, təlim prosesinin bütün iştirakçılarına (uşaq-müəllim-valideyn) müsbət münasibət oyatmaq lazımdır. Təlim fəaliyyəti uşaqlara sevinc gətirəndə, mənfi hisslər oyatmayanda, uşaqlar özlərini sevgi və diqqət içində hiss edəndə, məktəb onlar üçün problem yaratmır, əksinə, onlar oxumağa, yeni əlaqələr yaratmağa, yenilik kəşf etməyə can atırlar. Uşaqları təlimdə və davranışlarında olan hər bir nailiyyət və xoş niyyətə görə tərifləmək, rəğbətləndirmək lazımdır.
Heç bir halda uşağın fəaliyyətinin normal nəticələrini məktəb proqramının qoyduğu tələblərlə və ya daha uğurlu uşağın nailiyyətləri ilə müqayisə etmək düzgün deyildir. Ümumiyyətlə, uşağı digər uşaqlarla müqayisə etmək yanlış yoldur. İnsanı yalnız onun öz əvvəlki nailiyyətləri ilə müqayisə etmək olar. Əgər uşaq dünən 3, bu gün isə 2 səhv edibsə, bu halı mütləq uğur kimi qiymətləndirmək lazımdır. “Səhv” sözünü də “təcrübə qazanmaq” ifadəsi ilə əvəz etmək yaxşı olar. Səhv etmək və bu səhv üzərində öyrənməyin adi həyati hadisə olduğunu uşaqlara və valideynlərə çatdırmaq vacibdir.
Valideyn və müəllimlər səbirlə uşaqdan nailiyyət gözləməlidirlər, çünki həddindən artıq yüksək tələblər uşaqda uğursuzluq həyəcanının artmasına səbəb olur.
Böyüklər uşaqlara aldıqları qiymətlərə görə yox, şəxsiyyətlərinə görə onları sevdiklərini hiss etdirməlidir. Qoyulan yüksək tələblər və artan təzyiq uşaqlarda aydın ifadə olunan mənfi demonstrativ davranışda özünü əks etdirir. Bu hallar uşaq həyatında diqqət və sevgi az olanda əmələ gəlir. Müəllimlər uşaqların məktəbdə qarşılaşdıqları çətinlikləri öyrənib onlara yardım etməyə çalışmalıdır.
Bütün ölkə üzrə dövlət vəsaiti hesabına 5 yaşlıların məktəbəhazırlıq qruplarının fəaliyyətə başlaması təhsildə irəli atdığımız iri addımdır. Biz böyük yolun başındayıq.
Növbəti addımlarımızı sərrast və məqsədə doğru atmaq üçün hər günün təcrübəsini diqqətlə təhlil etməli, öyrədərək öyrənməliyik.

Vəfa YAQUBLU,
Təhsil İşçilərinin Peşəkar İnkişafı İnstitutunun direktor vəzifəsini icra edən, əməkdar müəllim

Like this:

Like Loading.

Related

• ← “Birinci tədris ilini yüksək qiymətlərlə bitirmişəm”
• Təhsildə şou yaratmaqla nəyə nail oluruq? →

Ən çox oxunanlar

• LDU –da bayram ovqatlı No. Lənkəran Dövlət Universitetində (LDU) xalqımızın milli.
• Nazirlər Kabinetindən Nov. Bu gün Novruz bayramı ilə əlaqədar doqquz günlük bayram.
• Məleykə Abbaszadə buraxıl. Dövlət İmtahan Mərkəzinin (DİM) Direktorlar Ş.
• Ekspert: “Sertifikasiya”. Belə bir prosedur sovet dönəmində də olub, ancaq, bu də.
• “TELEKİNEZ: Reallıq, yoxs. Dövlət İmtahan Mərkəzinin 5 mart tarixində ke.
• Uşaqlara işgəncə verilən. Bakıda azyaşlıların işgəncələrə məruz qaldığı idd.
• Tanrıya agah, bəndəyə sir. İnsanımıza qənim, torpağımıza yağı kəsilənlərin önünə.
• Xüsusi məktəbdə Novruz ba. Bakıdakı 268 nömrəli xüsusi məktəbdə Novruz bayramı mü.
• Elm və təhsil naziri “Mic. Elm və təhsil naziri Emin Əmrullayev ölkəmizdə səfərdə.
• LDU-da Yeni il şənliyi ke. Lənkəran Dövlət Universitetində (LDU) 31 dekabr Dünya A.
• DİM sədri: “Telekinez” da. “Bu il imtahanda istifadə olunan “Telekinez”l.
• BDU-nun nəzdində “Gənc is. Bakı Dövlət Universitetinin (BDU) nəz.
• Tarix İnstitutunda “Açıq. AMEA-nın A.Bakıxanov adına Tarix İnst.
• Ceyhun Məmmədov: “Univers. “Bu gün universitetlərdə çoxlu tənzimlənməyən m.
• Azərbaycan Elm Fondu Gənc. Məlum olduğu kimi, Azərbaycan Elm Fondu (AEF) mütəmadi.
• ETSN yanında Bioloji Müxt. Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi (ETSN).
• Türkiyənin məşhur univers. Yozgat Bozok Universiteti rektoru Prof. Dr. Ahm.
• Yeni təlim metod və texno. .
• Aynur Bayramlı: DİM növbə. “Buraxılış və magistratura imtahanlarına dinləmə m.
• Novruz bayramı UNEC-də bö. UNEC-də Novruz bayramı münasibətilə şənlik keçirilib.
• Bərdə Dövlət İdarəetmə və. Bərdə Dövlət İdarəetmə və texnologiya kollecinin tələbə.
• UNEC kollektivi Novruz ba. Azərbaycan Dövlət İqtisad Universitetinin (UNEC) koll.
• Vilnüs Universitetində Az. Bu aydan (2023-cü ilin mart ayından.
• Milli Nüvə Tədqiqatları M. Azərbaycan Prezidentinin 21 oktyabr 2022-ci il tarixli.
• Zəhərlənən tələbələrin v. Bakı Dövlət Universitetinin (BDU) 2 saylı yataqxanasın.

Arxiv

VOEN 1303384232
12.08.2013 – cu ildə Ədliyyə Nazirliyi tərəfindən qeydə alınmışdır. Mətbu nəşrləri reystrinə daxil edilmə nömrəsi: N3782

Məktəb guşəsi saytı 2016 – cı ildən fəaliyyət göstərir.
Bütün hüquqlar qorunur ©

Əlaqə

• Bakı şəhəri, H. Əliyev küç ev 92a mən 31
• [email protected]
• +994 070 320 38 51
• +994 55 774 84 44
• Facebook
• Twitter

Qrupların fənləri (2020). Qruplar üzrə fənlər ✅

Şagirdlər artıq aşağı siniflərdən imtahan verəcəyi qrupu seçir və o istiqamətdə hazırlaşmağa başlayır. Bəzəndə qrupu seçərkən şagirdin-abituriyentin bacarığı, qabiliyyəti də nəzərə alınır. Qruplar texniki və humanitar fənnlərə görə qruplaşdırılır. Yəni siz əgər humanitar fənnlərə meyillisinizsə II və III qrupu seçə bilərsiniz. Əgər dəqiq fənnləri daha yaxşı bilirsinizsə, sizdə riyazi məntiq daha güclüdüsə I və IV qrupu seçməyiniz məsləhətlidir. V qrup da imtahan verəcəyiniz fənnlər buraxılış fənnləridir. Əsasən bu qrupa qabiliyyət bacarığı olanlar verir.

Bəzi məktəblər də( pilot məktəblər) şagirdləri seçdikləri qruplara görə ayırır və o istiqamətdə – seçdikləri fənnlər üzrə dərslərə üstünlük verir.

Qruplarin fenleri Siyahısı

Hər qrupa uyğun olaraq aşağıda ona aid fənlər siyahısı qeyd edilmişdir. Buyurub hər biri ilə tanış ola bilərsiniz.

1 ci qrup üzrə fənnlər aşağıdakılardır :

Yuxarıda da qeyd etdiyim kimi dəqiq fənnləri – Riyaziyyatı, Fizikanı sevənlərin qrupu.

1 qrup da əsas balı verən yəni üstünlük təşkil edən fənnlər Fizika (200 bal), Riyaziyyatdır (200 bal). Digər fənnlər isə 100 bal hesablanır. Yəni hazırlığa başlayanda bu fənnlərə digərlərindən daha çox diqqət ayırmalısınız. 1 ci qrup ixtisaslarını isə digər səhifəmizdəki siyahıdan baxa bilərsiniz.

2 ci qrup üzrə fənnlər aşağıdakılardır :

1. Riyaziyyat – Buraxılış imtahanı
2. Azərbaycan dili – Buraxılış imtahanı
3. İngilis dili – Buraxılış imtahanı
4. Coğrafiya
5. Tarix ( Azərbaycan tarixi+Ümumi tarix)

Həm humanitar həm də dəqiq fənnlərin qarışığı olan qrup . Bu qrupa abituriyentlərin daha çox maraq göstərməsinin səbəbi ixtisas baxımından zəngin olmasıdır. Son illərə qədər ikinci qrupda abituriyentlər tarix üzrə yalnız Azərbaycan tarixindən imtahan verirdilər. Artıq bir neçə ildi Azərbaycan tarixinə Ümumi tarixdə əlavə olunub. Yəni ayrı ayrı deyil,bir fənn kimi. Amma Azərbaycan tarixi ilə Ümumi tarixin ayrı ayrı fənnlər olduğunu nəzərə alsaq abituriyentlərin yükü ağırlaşmışdır. Sanki 5 deyil 6 fənndən imtahan verirlər. Bu qrupda üstünlük Riyaziyyat ( 200 bal) və Coğrafiya (200 bal) fənnlərinə verilir. Yəni digər fənnlərə nəzərən bu iki fənndə 1 suala görə bal iki qat hesablanır.Digər fənnlər hər biri 100 bal. Qrupun əsasını Riyaziyyat və Coğrafiya fənləri təşkil etdiyinə görə sizdə Riyaziyyat fənninə maraq və riyazi fənnlərə qabiliyyət, bilik üstün olmalıdır.

3 cü qrup üzrə fənnlər aşağıdakılardır :

1. Azərbaycan dili ( Tədris dili) – Buraxılış imtahanı
2. Xarici dili – Buraxılış imtahanı
3. Riyaziyyat – Buraxılış imtahanı
4. Azərbaycan dili ( Tədris dili) – Qəbul imtahanı
5. Ədabiyyat
6. Tarix ( Azərbaycan və dünya)

III qrup humanitar fənnləri daha tez öyrənənlər üçündür. Əgər ədəbiyyatı, tarixi yəni ümumiyyətlə məsələ həllini deyil, oxumağı sevirsinizsə bu qrup tam sizlikdir.

III qrup həm fənnlərunı həm də ixtisaslarına görə biraz ağırdır. Yəni yaxşı ixtisas seçmək üçün qəbul balınız yüksək olmalıdır.

3 cü qrupda əsas fənnlər Azərbaycan dili ( Tədris dili) hər iki imtahan üzrə 200 bal

Tarix ( Azərbaycan və ümumi) qəbul imtahanı 200 bal formasında hesablanır. Digər fənnlərin hər biri 100 bal hesablanır.

4-cu qrup üzrə fənnlər aşağıdakılardır:

3 fənn Azərbaycan dili, Riyaziyyat, Xarici dili – yəni buraxılış imtahanı verəcəyiniz fənnlər bütün qruplar da var. İmtahanın 1ci mərhələsində bu fənnlərdən imtahan verirsiniz. İkinci mərhələdə isə əsas fənnlərdən imtahan verilir.

IV qrupun əsas fənni Biologiyadır (200 bal). Qalan bütün fənnlərin hər biri 100 bal hesablanır.

IV qrupda əsasən riyazi-məntiqi uşaqlar üçündür demək olar. İxtisas baxımına görə də zəngin qrupdur. Tibb təhsili almaq üçün yalnız IV qrup a sənəd verməlisiniz.

5-ci qrup üzrə fənnlər

5 ci qrupun fənnləri aşağıdakılardır :

1. Azərbaycan dili ( Tədris dili) – Buraxılış /Qəbul imtahanı
2. Riyaziyyat – Buraxılış /Qəbul imtahanı
3. Xarici dili – Buraxılış /Qəbul imtahanı

5 ci qrupa sənəd verəndə yalnız Buraxılış fənlərindən imtahan verəcəksiniz. V qrupda bütün fənnlər də bal eynidi. Üçündə də 100 bal. 2019-cu ildən etibarən V qrupda maksimum bal 90 deyil 300 baldır.

5 ci qrupda Buraxılış fənnlərindən əlavə qabiliyyət imtahanlarınıda verilməlidir.

V qrupa sənəd verən abituriyentlər qəbul imtahanının ikinci mərhələsini vermədən müsabiqədə iştirak edə bilərlər.

Ali təhsil müəssisələrinin xüsusi qabiliyyət tələb edən ixtisasları üzrə qabiliyyət imtahanları haqqında məlumat ” Abituriyent” jurnalının xüsusi buraxılışı olan ” Xüsusi Qabiliyyət imtahanları” jurnalının ilk sayında verilib.

qrup

2. совокупность людей, связанных общей идеей, целью, работой. Partiya qrupu партийная группа, ədəbi qruplar литературные группы, ictimai qruplar общественные группы, təbliğatçılar qrupu группа пропагандистов, əməliyyat qrupu оперативная группа, desant qrupu десантная группа

3. объединение нескольких лиц для совместных занятий. Xarici dilləri öyrənənlər qrupu группа изучающих иностранные языки, пед. böyük qrup старшая группа, kiçik qrup младшая группа, günü uzadılmış qrup группа продлённого дня

4. графическое или скульптурное изображение, фотографический снимок нескольких лиц

прил. групповой. Qrup əmək müqaviləsi групповой трудовой договор; qrup relesi связь. групповое реле, qrup üzrə xidmət групповое обслуживание, qrup sürəti физ. групповая скорость

1) группа; 2) групповой.
прил. абстрактный

1. отвлечённый, полученный путём абстракции. Abstrakt adlar абстрактные имена, abstrakt anlayış абстрактное понятие, abstrakt ədəd абстрактное число, abstrakt qrup абстрактная группа, abstrakt fəza абстрактное пространство, abstrakt əmək абстрактный труд, abstrakt kəmiyyət абстрактная величина

2. основанный на абстракции. Abstrakt metod абстрактный метод, abstrakt nəzəriyyə абстрактная теория
3. умозрительный, оторванный от фактов, неконкретный
нареч. абстрактно. Abstrakt danışmaq говорить абстрактно

прил. этнический (связанный с каким-л. народом, народностью). Etnik qrup этническая группа, etnik qohumluq этническое родство, etnik münaqişələr этнические конфликты

прил. активный:

1. деятельный, энергичный. Fəal üzvlər активные члены, fəal iştirakçı активный участник, fəal ictimaiyyətçi активный общественник, fəal iş активная работа, fəal mübarizə активная борьба, fəal iştirak активное участие, fəal əməkdaşlıq активное сотрудничество, мед. fəal istirahət активный отдых; fəal həyat mövqeyi активная жизненная позиция, пед. – псих. fəal hiss активное чувство

2. действующий, развивающийся. геогр. Fəal rütubət активная влага, геол. fəal kontakt активный контакт, fəal miqrasiya активная миграция

нареч. активно (деятельно, энергично). Fəal mübarizə aparmaq активно бороться, fəal iştirak etmək активно участвовать

в знач. предик. активен, активна. Dərsdə fəaldır (он) активен на уроке, işdə fəaldır (он) активен в работе

1. активист, активистка (деятельный член какого-л. коллектива; общественник). Bir qrup fəal группа активистов

2. во мн. ч. fəallar актив (наиболее деятельная часть какой-л. организации, коллектива). Partiya fəalları партийный актив, respublika fəalları республиканский актив, təsərrüfat fəalları хозяйственный актив, fəallar yığıncağı собрание актива

прил. киносъёмочный. Kinoçəkən qrup киносъемочная группа
прил. разноязычный:
1. состоящий из людей, говорящих на разных языках. Müxtəlifdilli qrup разноязычная группа
2. звучащий на разных языках. Müxtəlifdilli verilişlər разноязычные передачи
1. рассчитанный на десять человек
2. состоящий из десяти человек. Onnəfərlik qrup группа из десяти человек
прил. оперативный:

1. разг. непосредственно, практически осуществляющий что-л. Operativ orqanlar оперативные органы, operativ şöbə оперативный отдел, operativ qrup оперативная группа

2. способный быстро, вовремя исправить или направить ход дела. Operativ göstəriş оперативное указание, operativ rəhbərlik оперативное руководство; юрид. operativ tədbirlər оперативные меры; связь. operativ rabitə оперативная связь, operativ tənzimləmə оперативная регулировка

нареч. оперативно. Məsələni operativ həll etmək оперативно решить вопрос

1. разрываться, разорваться, быть разорванным на куски (рваться, порваться в одном или в нескольких местах). Köynək bir neçə hissəyə parçalandı рубашка разорвалась на несколько частей

2. раскалываться, расколоться, быть расколотым:

1) делиться, разделиться на части, дать трещину. Qaya parçalandı скала раскололась, dağ parçalandı гора раскололась

2) перен. распадаться, распасться на части вследствие разногласий. Partiya parçalandı партия распалась, dəstə parçalandı отряд распался

3. разбиваться, разбиться, быть разбитым вдребезги. Şüşə parçalandı стекло разбилось
4. хим. расщепляться, расщепиться, быть расщеплённым. Atom parçalanıb атом расщеплён

5. члениться, расчлениться, расчленяться, быть расчленённым, разделяться, разделиться, быть разделённым. Yarazi parçalanıb территория расчленена, qüvvələr iki cəbhəyə parçalanıb силы разделились на два фронта

6. разлагаться, разложиться. Hissələrə parçalanmaq разлагаться на части

7. распадаться, распасться. İki hissəyə parçalanmaq распасться на две части, qrup parçalandı группа распалась; səni parçalanasan! чтобы тебя разорвало; min yerə parçalana bilmərəm не могу разрываться на части

прил. межпарламентский:

1. состоящий из представителей парламентов различных государств. Parlamentlərarası qrup межпарламентская группа

2. существующий, происходящий между парламентами. Parlamentlərarası fikir mubadiləsi межпарламентский обмен мнениями, parlamentlərarası məclis (assambleya) межпарламентская ассамблея

сущ. пилотаж (искусство управления летательным аппаратом, а также маневрирование самолёта). Ali pilotaj высший пилотаж, mürəkkəb pilotaj сложный пилотаж, sadə pilotaj простой пилотаж, qrup pilotajı групповой пилотаж

прил. пилотажный
1

сущ. мат. радикал (знак, которым обозначают действие извлечения корня, а также результат извлечения корня)

прил. радикальный. Radikal oxu радикальная ось
2

сущ. хим. радикал (устойчивая группа атомов в молекуле, переходящая без изменения из одного химического соединения в другое)

прил. радикальный. Radikal qrup радикальная группа
3
сущ. радикал:
1. член или сторонник партии радикалов, требующих реформ в рамках существующего строя
2. сторонник коренного решения каких-либо вопросов
прил. радикальный:

1. свойственный радикалу как члену политической партии. Radikal siyasi istiqamət радикальное политическое направление

2. придерживающийся радикальных, крайних взглядов. Radikal siyasi xadim радикальный политический деятель

3. глубокий, решительный, коренной. Radikal dəyişikliklər радикальные изменения, radikal tədbirlər радикальные меры, radikal baxışlar радикальные взгляды

прил. сепаратный:
1. отдельный, обособленный. Separat qrup сепаратная группа

2. ведущийся отдельно, обособленно. Separat sülh сепаратный мир, separat danışıqlar сепаратные переговоры

1) не похожий на других, не такой, как все; необычайный, особенный. Xüsusi rəy особое мнение, xüsusi vəziyyət особое положение; xüsusi sərəncam особое распоряжение

2) присущий только данному лицу, предмету, явлению; своеобразный. Xüsusi ələmətlər особые приметы, xüsusi əda особая манера

3) большой, значительный. Xüsusi qayğı особая забота, xüsusi diqqət особое внимание, xüsusi maraq особый интерес, xüsusi həvəs особая охота

4) имеющий специальное назначение. Xüsusi təyinatlı hərbi hissələr воинские части особого назначения
2. специальный:

1) предназначенный исключительно для кого-л., чего-л. Xüsusi tapşırıq специальное задание, xüsusi qrup специальная группа, xüsusi buraxılış специальный выпуск; xüsusi reys специальный рейс, xüsusi işarə специальный знак, xüsusi məlumat специальное сообщение; xüsusi müxbir специальный корреспондент

2) относящийся к какой-л. отдельной отрасли науки, техники, искусства. Xüsusi terminlər специальные термины, xüsusi ədəbiyyat специальная литература, xüsusi təhsil müəssisələri специальные учебные заведения; xüsusi kurs специальный курс (спецкурс), xüsusi seminar специальный семинар (спецсеминар)

3. собственный:

1) принадлежащий кому-л., чему-л. по праву собственности; индивидуальный, личный. Xüsusi ev собственный дом, xüsusi əmlak собственное имущество, xüsusi dükan собственный магазин; экон. xüsusi kapital собственный капитал, xüsusi dövriyyə vəsaitləri собственные оборотные средства, xüsusi müxbir собственный корреспондент

2) свойственный самому лицу, животному, предмету. Xüsusi çəki собственный вес (спортсмена и т.д.), xüsusi həcm собственный объем

1) принадлежащий отдельному лицу, не обществу, не государству. Xüsusi məktəb частная школа

2) связанный с владением личной собственностью, индивидуальным хозяйствованием. экон. Xüsusi mülkiyyət частная собственность, xüsusi sahibkarlıq частное предпринимательство, xüsusi təsərrüfat частное хозяйство, xüsusi ticarət частная торговля, xüsusi bazar частный рынок

3) выполняемый для отдельного лица или вне государственной службы. Xüsusi sifariş частный заказ, xüsusi məşğələ частное занятие

5. удельный (относящийся к единице измерения объема или массы тела вещества). физ. Xüsusi çəki удельный вес, xüsusi müqavimət удельное сопротивление, xüsusi keçirmə удельная проводимость, xüsusi təzyiq удельное давление, xüsusi istilik удельная теплота, xüsusi istilik tutumu удельная теплоемкость; xüsusi yük удельный заряд; xüsusi özlülük нефт. удельная вязкость

1. особо, особенно, в особенности. Xüsusi yanaşmaq особо подходить

2. специально. Xüsusi görüşmək kimlə специально встретиться с кем; xüsusi olaraq особо, особенно; специально; xüsusi isim лингв. собственное имя существительное; xüsusi qərardad юрид. частное определение; мат. xüsusi həll частное решение, xüsusi diferensial частный дифференциал, xüsusi törəmə частное производное

См. также в других словарях:

• qrup — is. <alm.> 1. Bir yerdə, bir birinə yaxın olan bir neçə adam, heyvan, şey və s. ; dəstə. Bir qrup adam. // Bir neçə adamın qrafik təsviri, yaxud birgə fotoşəkli. Qrup ilə şəkil çəkdirmək. 2. Siyasi görüşləri, məqsədləri, peşələri və s. bir… … Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
• QRUP — abbr. Quick Responses Under Pressure … Dictionary of abbreviations
• qruplaşdırmaq — f. Qrup(lar) halında birləşdirmək, qrup qrup düzmək, yerləşdirmək; dəstələmək, dəstə dəstə etmək; təsnif etmək … Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
• fraksiya — 1. <fr. fractio – hissə> 1. Parlamentdə, siyasi partiyada, ictimai təşkilatda və s. də hər hansı partiya üzvlərindən ibarət mütəşəkkil qrup. <Ceyran:> Rəyasət heyəti üzvüyəm. Fraksiya iclasına gedirəm. S. H.. 2. Siyasi partiyada:… … Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
• kasta — <port. casta> Hindistanda və Şərqin bəzi başqa ölkələrində: əsli nəsəbi, ata baba peşələri və hüquqi vəziyyətləri cəhətindən bir biri ilə bağlı olan qapalı ictimai qrup, təbəqə, silk. // məc. Qapalı ictimai qrup, dəstə … Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
• qrupcuq — is. Kiçik qrup, balaca qrup, balaca dəstə … Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
• qruplaşdırılmaq — məch. Qrup qrup düzəldilmək, qruplar şəklində birləşdirilmək, dəstə dəstə edilmək; təsnif edilmək … Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
• qruplaşdırılmış — f. sif. Qrup qrup düzəldilmiş, qruplar şəklində birləşdirilmiş, dəstə dəstə edilmiş; təsnif edilmiş … Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
• qruplaşmaq — f. Qrup qrup olmaq, dəstədəstə olmaq, qruplar şəklində birləşmək, toplaşmaq. Hər tərəfdə atlı və piyada qoşun dəstələri dolaşır, hər tində qruplaşmış jandarm və polis dəstələri gəzirdi. M. S. O … Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
• silk — is. <ər.> 1. Feodalizm dövründəki sinfi münasibətlər əsasında meydana gələrək, varislik hüquq və vəzifələri qanunən möhkəmlənmiş ictimai qrup, təbəqə. İmtiyazlı silklər. 2. Ümumiyyətlə, ictimai qrup, təbəqə, zümrə. Çünki Kərbəlayı Səlim bir … Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
• Фазиль Гасанов — Фазиль Шамистан оглы Гасанов азерб. Fazil Həsənov Род деятельности: Общественная деятельность Дата рождения: 11 марта 19 … Википедия